روزنامه شرق
1400/08/27
پيروزى رستم بر پولادوند
پيروزى رستم بر پولادوند مهدى افشار - پژوهشگر پس از كشته‌شدن كاموس كشانى به دست رستم كه همه نقطه اتكاى سپاه توران و چین بود، افراسیاب، دردمند و بیم‌زده در اندیشه یافتن پهلوانى بود كه بتواند در برابر رستم پاى ایستادن داشته باشد و سرانجام پهلوان غول‌پیكرى به نام پولادوند را با كوشش شیده، پسر خود از كوهستان به دشت آورد و او را بسیار ستوده، دلیرى‌ها داد. پولادوند در نخستین برخوردش با سپاه ایران، گیو، بهرام و بیژن را به شیوه‌اى باورنكردنى از اسب فروكشید و بر زمین زد. سرانجام رستم را فراخواندند و با آنكه رستم زخم گرزى سهمگین را بر ترگ پولادوند فرود آورد و انتظار داشت مغزش از دهانش بیرون زند، پهلوان استوار روى زین به جاى ماند و رستم از شگفتی نام جهان‌آفرین را بر زبان آورد.عمودى بزد بر سرش پیلتن/ كه بشنید آواز او انجمن / چنان تیره شد چشم پولادوند/ که دستش عنان را نبد كاربند /تهمتن بر آن بد كه مغز سرش/ ببیند پر از رنگ تیره برش/ چو پولادوند از بر زین بماند/ تهمتن جهان‌آفرین را بخواند
سرانجام دو رزمجو بر آن شدند كه كشتى بگیرند و پیمان بستند از سوى دو سپاه كسى به یارى نیاید، ولى افراسیاب كه سخت نگران شكست پولادوند و در پى آن شكست توران زمین بود، شیده، فرزند خویش را گفت پولادوند را بگوید اگر رستم را بر زمین زند، بى‌درنگ پهلوى او را بدرد. بیژن این سخن بشنید و نیاى مادرى خود، رستم را آگاه گرداند. رستم، بیژن را گفت دل بد ندارد كه هم‌اكنون سر آن دیو را به خاك خواهد آورد. آن‌گاه دست در كمرگاه او افکنده، او را از زمین بركند و به گردن بر زمینش زد و خروش شادى از سپاه ایران برخاست و آواى تبیره‌هاى‌شان گوش‌ها را به نوازش فراخواند و هم‌زمان آواز كر‌ناى‌ها به ابر برآمد كه پولادوند توان از دست داده و بى‌جان گشته است. رستم نیز گمان برد پولادوند در پی این ضربت، دیگر پاى برخاستنش نیست و بر ركاب اسب خویش پاى گذارد و چون به صف سپاهیان ایران پیوست، در كمال شگفتى دید كه پولادوند چون شیر از جاى خود برخاست و چون تیر شتابان به سوى افراسیاب گریخت. تهمتن چون پولادوند را تیزچنگ و چابك یافت، دلتنگ شده، به گودرز فرمان داد سپاه توران را تیرباران كنند و هوا را چون ابر بهاران گردانند و سپاه ایران كه جانى تازه گرفته بود، بر سپاه توران تاختن گرفت؛ از یك سوى بیژن و گیو و از دیگر سو رهام و گرگین آتشى برافروختند و جهان را به خنجر خویش بسوختند. پولادوند، ناكام و شكست‌خورده سپاهیان خود را گفت كه نه تخت مى‌خواهد و نه نام بلند. چرا براى تخت و گنج باید سر به باد داد. آن‌گاه سپاه برگرفت و شتابان به كوهستان بازگشت و جان خویشتن را از چنگال رستم وارهانید. اکنون كه تورانیان در تنگنا قرار گرفته بودند، آوای اعتراض پیران ویسه برخاست و افراسیاب را گفت: «مگر نمى‌دانستى با رستم شوم‌چنگال دیگر كسى در این سرزمین در امنیت و ایمنى نیست. بى‌سبب فرمان ریخته‌شدن خون جوانى را دادى كه هیچ راه گریزى نداشت و این‌چنین دل ما را نیز خسته و رنجور گردانیدى. اكنون دیگر كسى با تو نمانده است، آن خاقان چین كه به اسارت گرفته شد و این هیولاى كوهستان، افتان و خیزان بگریخت و از ایرانیان صد هزار سوار آماده كارزار هستند كه در پیشاپیش آنان رستم شیرگیر بر اسب غول پیكر خود نشسته است. اینك از زمین و آسمان بر ما تیر مى‌بارد و از دریا و دشت و هامون سپاه ایران سرازیر مى‌شود و تو نومید از سپاهیان خود آن دیو را آزمودى و آن آزمون نیز فرجام خوشى نداشت. بگذار سپاه همچنان رده بربسته بماند و تو با نزدیكانت از راه دریا دور شو و توران را واگذار و برو». افراسیاب همانى كرد كه پیران گفته بود، درفش خود را برافراشته نگه داشت تا وانمود كند در سپاه حضور دارد و خود به دریاى چین زد و به سوى چین و ماچین گریخت.
پیران چون افراسیاب را روانه كرد و خاطر آسوده گرداند كه از گزند رستم دورش فرستاده، فرمان داد بر سپاه ایران بتازند. رستم، ایرانیان را گفت تیر و كمان را به كنار گذارده، با شمشیر و گرز به پیشواز دشمن روند و به راستى پلنگ، زمانى پر از شتاب و تیزچنگى مى‌شود كه نخجیر را در برابر خویش ببیند. سپاه ایران بى‌هراس نعره برداشته، بر دشمن تاختن گرفت و دشمن خویشتن‌باخته، تاب ایستادگى از دست بداد، بسیارى در خاك و خون غلتیدند و در زیر سم ستوران جان دادند و گروهى نیز زنهارخواه شدند و آنان كه پاى گریزشان بود، بگریختند و از آنجا كه افراسیاب پیش از همه گریخته بود، سپاه توران تارومار شد. رستم آن‌گاه فرمان داد كشتن بس است كه زمان، زهر خود را در كام كسى خواهد چكاند كه فرمان ریختن خون سیاوش را داده. اینك همه جامه رزم از تن به در كنید كه زمان آرامش و استراحت و سرخوشى فرارسیده است. آن‌گاه حكیم توس لب به سخن مى‌گشاید و مى‌گوید: «بر این سپنجى سراى دل مبندید كه مرد خرد برایش تفاوتى نمى‌كند یكى داشته باشد یا بسیار كه روزگار گاه چون اهرمن به جنگ آید و گاه چون عروسى پر‌آب‌و‌رنگ است. پس بى‌آزارى برگزین و جام مى به دست گیر، چه كسى گفته است دشمنى به از دوستى است. آن چه دارى بخور و دل به اندوه مسپار كه گیتى خود سپنج روزى بیش نیست و ما در این گیتى درگذریم و براى جیفه دنیا كسى را نیازار و بر كسى ستم مكن». چه بندى دل اندر سراى سپنج/ كه دانا نداند یكى را ز پنج/ زمانى چو اهرمن آید به جنگ/ زمانى عروسى پر از بوى و رنگ/ بى‌آزارى و جام مى برگزین/ كه گوید كه نفرین به از آفرین/ میازار كس را ز بهر درم/ مکن تا توانی به کس بر ستم پس از گریختن سپاه توران، رستم فرمان داد تا خیمه‌ها و سراپرده‌ها را جست‌وجو كنند و هرچه ارزشمند بود، برگرفتند و همه جنگاوردها از غلام و اسب و تیغ و كلاه را براى كیخسرو فرستاد و براى خود نیز اندكى برگرفت و هر آن چه در رزمگاه مانده بود، به سپاه ببخشید. آن‌گاه هرچه جستند، نشانى از افراسیاب نیافتند، همه جنگاوردها را بر شتران بار زدند و آن‌قدر شتر ز مكارى گرفتند كه دیگر شترى به جاى نماند و سوى ایران به راه افتادند. چون آگاهى آمد كه رستم به ایران زمین نزدیك مى‌شود، خروشى از مردم ایران و بارگاه شاه برخاست. مردمان شادى كنان به پیشواز سپاه پیروز رفتند و آواى تبیره از هر جاى و آواز خوش از هر ناى برخاست. شاه در عمارى بر پیل نشست و به پیشواز سپاه ایران رفت. مردمان در زیر پاى پیلان بسى زعفران و درم ریختند و آواى رامشگران در تمامى شهرها طنین‌افكن شد. تهمتن چون تاج شاه را بدید، از اسب فرود آمده، در برابر شاه نماز گزارد. خسرو از او درباره آن راه دراز بپرسید و او را تنگ در آغوش خویش بفشرد و پیلتن را در عمارى کنار خود بنشاند و در تمام طول راه دست او را در دست گرفت و او را گفت كه درازناى این دورى، شاه را دلتنگ گردانیده بود. سپس توس، گودرز، گیو، بیژن، رهام و گرگین به ایوان شاه وارد شدند. خسرو بر تخت عاج و رستم در كنارش بنشست و همه پهلوانان به بارگاهش راه یافتند. سپس مى آوردند و به رامش و آرامش نشستند و خوان گستردند و بگفتند و بخندیدند كه همه از رنج راه گرسنه بودند دگر‌باره مى بود و رامش و آرامش و پرسش از افراسیاب و پولادوند و از كشتى و كمند و بند. گودرز، شهریار را گفت كه مادر گیتى چون رستم نزاده است، براى او تفاوتى نكند كه دیو بر او بتازد یا اژدها، هیچ‌یک ز چنگ او رهایى نیابد و آنچه را رستم با پولادوند كرده بود، بازگفت كه چگونه آن غول‌مرد را بر زمین زد و چون از هوش برفت، آه از نهاد تورانیان برآمد و هلهله شادى از ایرانیان و به ناگاه آن غول‌مرد به هوش آمده، بر پشت اسب بنشست و بگریخت و جان خویش را برهاند. خسرو از شنیدن آن حکایات چنان شاد شد كه گویى دو بال زرین بر شانه‌هایش برآمد. خسرو آرزو كرد چشم بد از رستم دور باشد و زندگى‌اش سراسر سور. یك هفته‌اى در بارگاه شاه میهمانى و جشن و سرور بود و بدین گونه تهمتن یك ماه در ایران در پیشگاه شاه بماند و سپس به شاه گفت آرزوى دیدار زال را دارد. شاه در خانه گنج بگشاد و هر آنچه گران‌بها بود از یاقوت و تاج و انگشترى و دینار و جامه شوشترى او را داد و روانه زابلستانش كرد.
نهادند خوان و بخندید شاه/ كه ناهار بودى همانا به راه/ به خوان بر‌مى‌آورد و رامشگران/ به پرسش گرفت از كران تا كران/ ز افراسیاب و ز پولادوند/ ز كشتى و از تابداده كمند/ بگفت آنچه كرد او به پولادوند/ ز كشتى و نیرنگ وز رنگ و بند/ چنان شاد شد زان سخن تاجور/ كه گفتى ز ایوان برآورد سر
سایر اخبار این روزنامه
راهی به جز سهمیه بندی نداریم
شکستن انحصار یا انحصار تازه؟
فاز جدید حمله به لاریجانی
آیت‌الله مجتهد‌شبستری درگذشت
می‌توان برای همه مشکلات کشور راه‌حل علمی پیدا کرد
مصادره فرهادی؟
ایران، طالبان را به رسمیت شناخته است؟
در ستایش سردار
داروی بیماران «اس‌ام‌ای» برای همه کشورها به جز ایران!
معمار پنهان پوتينيسم
چرا و چرا؟
انتصابات فامیلی و دستگاه اداری عقلانی
پيروزى رستم بر پولادوند
شناسایی حق و لزوم برخورداری از ضمانت اجرای نقض آن
