روزنامه وطن امروز
1400/09/08
توافق شمال، ره‌آورد عشقآباد
گروه سیاسی: رئیسجمهور در سخنان خود در اجلاس سران سازمان اکو علاوه بر ارائه پیشنهاداتی برای ارتقای روابط بین اعضای این سازمان، به مسائل منطقهای از جمله افغانستان و قفقاز نیز اشاره کرد. به گزارش «وطن‌امروز»، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی، رئیسجمهور کشورمان روز گذشته در پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی اکو که به میزبانی ترکمنستان در شهر عشقآباد برگزار شد، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران، اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی بویژه همسایگان خود در آسیای‌‌جنوبی، آسیای‌‌غربی، آسیای‌‌میانه و قفقاز قائل است. رئیسی گفت: طی سالیان گذشته دستاوردها و پیشرفت‌های خوبی در سازمان اکو به دست آمده است اما کماکان فاصله معناداری بین ما و موفقیت‌های حاصله با ظرفیتهای واقعی سازمان وجود دارد. وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مهم به دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسبات منطقهای و بین‌المللی است. رئیسجمهور بیان کرد: بسیاری از گشایش‌های اقتصادی در اکو، به ارتقای تجارت درون منطقه مرتبط است و جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد نقش بیشتری را در آزادسازی‌های تجاری در منطقه اکو ایفا کند و مایل هستیم همه کشورهای عضو، بر اساس زمانبندی‌ای که متناسب با اقتصاد ملی آنهاست در آزادسازی‌های تجاری اکو چه در قالب موافقتنامه اکوتا و چه در قالب مذاکرات تجارت آزاد حضور داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران آماده است با اعطای تعرفه‌های ترجیحی مناسب در چارچوب اکو در حصول این هدف مهم سهم داشته باشد. رئیسی با بیان اینکه شبکه‌های مواصلاتی منطقه اکو نهتنها لازمه توسعه تجارت درون منطقهای است، بلکه در خدمت تجارت کشورهای عضو بویژه کشورهای محصور در خشکی است، گفت: ما اعتقاد داریم پتانسیل‌های تجاری منطقهای و فرامنطقه‌ای به حدی است که دیر یا زود تمام مسیرهای بالقوه در منطقه اکو باید گشوده شود. شکلگیری کریدور جاده‌ای اسلام‌آباد- تهران- استانبول پس از 10 سال شاهد این مدعاست. برای منطقه اکو کریدور ایران- هرات- مزار شریف به همان اندازه اهمیت دارد که کریدور مزارشریف-گیلاوند. کریدور ریلی رشت- آستارا- باکو نیز به همان اندازه ضروری است که کریدور آبی امیرآباد. وی افزود: بنادر ایران در شمال و جنوب میزبان‌های بی‌بدیل همکاری، رفاه و برادری در منطقه هستند. تکمیل اقدامات ناتمام مانند ایجاد بازار منطقهای برق اکو و کنسرسیوم شرکت‌های تجاری اکو و عملیاتی شدن مرکز انرژی‌های پاک اکو و سازوکار همکاری صنایع پالایشی اکو باید در اولویت قرار گیرد. رئیسجمهور با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران علاوه بر جدیت در این حوزه‌ها آماده است برنامههای آموزشی حوزه نفت و گاز برای کشورهای عضو اکو را توسعه دهد، گفت: همچنین علاقه‌مند هستیم پروژه‌های انتقال آب به کشورهای متقاضی از جمله جمهوری اسلامی ایران در دستور کار سازمان اکو قرار گیرد. رئیسی اقتصاد دیجیتال را چهارمین ضرورت برای گفتوگو میان دولت‌های عضو اکو معرفی و تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد در زمینه‌هایی مانند اقتصاد فیبر نوری کشورهای عضو، تبادلات فناورانه، علمی و دانشگاهی و ایجاد بازار‌های مشترک منطقهای، فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین در حوزه تجربه آموزشی «شاد»، هوش مصنوعی و آموزش مجازی با اعضا همکاری کند. وی معماری جدید مالی در اکو را پنجمین ضرورت گفتوگو دانست و بیان کرد: ظرفیتهای تجاری منطقه، الزامات زیرساختی و توسعه‌ای منطقه و محدودیت دسترسی به منابع مالی خارج از منطقه، ایجاب میکند سازوکارهای موثرتری در قالب یک معماری ملی منطقهای جدید به کار گرفته شود. بانک تجارت و توسعه اکو، باید با انجام اصلاحات قانونی و رویه‌ای نقش پررنگی را در تامین مالی مبادلات تجاری ما بین کشورهای عضو برعهده گیرد و جمهوری اسلامی ایران آماده است افزایش سرمایه این بانک را مدنظر قرار دهد. رئیسجمهور با بیان اینکه از هر پیشنهادی که منجر به گسترش تمهیدات و سازوکارهای همکاری در اکو شود حمایت می‌کنیم، گفت: آمادگی کامل داریم تأسیس پلیس اکو و ایجاد سازوکار همکاری‌های قضایی اکو در اسرع وقت نهایی شود و «مرکز مبارزه با فساد و همکاری‌های آمبودزمان اکو» مستقر در تهران نیز به سرعت عملیاتی شود. رئیسی خطاب به رئیس اجلاس با اشاره به اینکه مدیریت منطقه باید توسط خود کشورهای منطقه انجام گیرد، گفت: پایان گرفتن خصومت‌ها در منطقه قفقاز نویددهنده ثبات و آغازگر فصل جدید توسعه و همگرایی منطقهای است و وظیفه همه ما است در این جهت کار کنیم. مشارکت و همراهی کشورهای عضو اکو با حوزه قفقاز در این مرحله میتواند به تعمیق و ارتقای نقش این سازمان کمک کند. وی همکاری میان کشورهای حوزه قفقاز بر پایه احترام متقابل، حفظ تمامیت ارضی کشورها و قواعد بین‌المللی را تضمین‌کننده صلح و ثبات و انسجام بیشتر و توسعه کشورهای منطقه دانست و تاکید کرد: ثبات در منطقه قفقاز، شرایط برای شکلگیری همکاری‌های منطقهای و فرامنطقه‌ای، مانند ایجاد کریدور بین خلیج‌فارس- دریای سیاه را فراهم کرده است که موجب تسهیل تجارت و مراودات اقتصادی اعضای اکو با سایر کشورها خواهد شد. رئیسجمهور در بخش دیگری از صحبت‌‌های خود به افغانستان پرداخت و خاطرنشان کرد: سازمان اکو در دهه‌های اخیر سازوکارهای مناسبی را در حمایت از بازسازی و توسعه اقتصادی افغانستان که در آغوش کشورهای اکو قرار دارد، پی‌‌ریزی کرده است. رئیسی اظهار داشت: پیام نشست سران اکو به جهان باید تداوم حمایت این سازمان از تلاش‌های افغانستان و مردم نجیب آن در بازسازی و توسعه اقتصادی باشد. اینک با رسیدن فصل سرما، مردم افغانستان بیش از همیشه به کمک‌های معیشتی اولیه و سوخت نیاز دارند اما سوزناک‌تر از سوز سرما آن است که منابع مالی ملت افغانستان توسط اشغالگران آمریکایی مخدوش شده است. وی افزود: جمهوری اسلامی ایران همانند همیشه آماده هرگونه همکاری و کمک به مردم افغانستان بویژه حمایت از آموزش و تحصیل زنان و دختران بااستعداد آن سرزمین است. رئیسجمهور خطاب به اعضای حاضر در جلسه حمایت جمهوری اسلامی ایران از سازمان اکو در فعالیت‌های آن را بدون قید و شرط دانست و تحریمهای ظالمانه آمریکا علیه ایران را در اراده ایران در سیاست تعامل حداکثری با همسایگان و منطقه بیاثر خواند. وی ادامه داد: منفعت منطقه ما همکاری‌های سودمند و برادری ملت‌های منطقه است. جمهوری اسلامی ایران آماده است تمام ظرفیت خود را برای تحقق این هدف انسانی و اسلامی به کار بندد. * مشکلات منطقه باید توسط کشورهای منطقه حلوفصل شود رئیسی در حاشیه نشست سران اکو، با روسای جمهور ترکیه، پاکستان، تاجیکستان، ازبکستان و آذربایجان درباره روابط دوجانبه و منطقه دیدار و گفتوگو کرد. رئیسجمهور در دیدار رجب طیب اردوغان با اشاره به اینکه ظرفیتهای توسعه روابط و تبادلات تجاری و اقتصادی تهران- آنکارا فراتر از سطح کنونی است، اظهار داشت: ایران و ترکیه میتوانند با ارتقای سطح تجارت و مبادلات کنونی، روابط اقتصادی و سیاسی ۲ کشور را به سطح راهبردی نزدیک کنند. وی در ادامه همکاری و ارتباط نزدیک ایران، جمهوری آذربایجان و ترکیه را حائز اهمیت دانست و گفت: 3 کشور از اشتراکات فراوان فرهنگی، دینی و اعتقادی برخوردار هستیم و ضمن اینکه نباید اجازه داد اخلالی در این روابط ایجاد شود، بلکه با نزدیکی هر چه بیشتر روابط، دشمنان مشترک خود را ناامید کنیم. رئیسی درباره مساله افغانستان گفت: جمهوری اسلامی ایران از تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان حمایت میکند و بر این باور هستیم که باید همه گروه‌ها، اقوام و اقشار مختلف مردم در آینده افغانستان نقش و مشارکت داشته باشند. رئیسجمهور با اشاره به برقراری ثبات و امنیت در سوریه گفت: باید از ظرفیتهای خود برای ایجاد آرامش، صلح و امنیت در سوریه استفاده کنیم. وی تصریح کرد: مشکلات منطقه باید توسط کشورهای منطقه حلوفصل شود و حضور و دخالت بیگانگان نهتنها کمکی به حل مشکلات نمی‌‌کند، بلکه اوضاع را پیچیده‌‌تر خواهد کرد. رئیسجمهور ترکیه نیز در این دیدار با بیان اینکه کشورش توسعه و تقویت همکاری‌های دوجانبه و منطقهای را با جمهوری اسلامی ایران ضروری می‌داند، گفت: می‌توانیم در سطح روابط و مناسبات ۲ کشور بویژه در بخشهای اقتصادی جهش ایجاد کنیم. اردوغان در ادامه تحولات افغانستان را نگران‌کننده دانست و خاطرنشان کرد: کاخ سفید همه گروه‌های تروریستی منطقه از جمله داعش و پ‌‌ک‌‌ک را آموزش داده و مسلح میکند و برای ایجاد ناامنی، تجهیزات و ابزارهای تروریستی در اختیار این گروه‌ها قرار می‌دهد، لذا همکاری مشترک برای برقراری صلح در منطقه را ضروری می‌دانیم. وی با اشاره به ضرورت ترتیبات امنیتی مبتنی بر حضور فعال کشورهای منطقهای، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران، روسیه و ترکیه میتوانند با همکاری سایر کشورهای منطقه امنیت و ثبات منطقه را حفظ کنند. * قرارداد گاز با ترکمنستان حتماً احیا خواهد شد رئیسجمهور همچنین روز گذشته در دیدار تجار، بازرگانان و فعالان ایرانی بخش خصوصی در ترکمنستان، با تاکید بر رویکرد دولت سیزدهم برای توسعه همکاری با کشورهای همسایه و منطقه گفت: زیرساخت‌‌های اقتصادی و تجاری مناسبی برای توسعه و ارتقای سطح همکاری‌های دوجانبه و منطقهای کشورمان وجود دارد و باید با تسهیل فعالیت تجار و صادرکنندگان در این مسیر گام برداریم. وی با اشاره به گفتوگو با همتای ترکمنستانی خود در زمینه توسعه روابط دوجانبه در بخشهای مختلف از جمله در بخش گاز و ترانزیت، اظهار داشت: امروز با پیگیری‌‌های انجام شده، ترکمنستان اطمینان یافته که دولت جمهوری اسلامی ایران برای رفع مشکلات و موانع موجود اراده جدی دارد. رئیسجمهور تصریح کرد: قرارداد گاز ایران و ترکمنستان حتما احیا خواهد شد. رئیسی همچنین بر تلاش برای اجرای موافقتنامه‌های همکاری سازمان اکو تاکید کرد و گفت: با جدیت موضوع اجرای موافقتنامه‌های همکاری را پیگیری خواهیم کرد. رئیسجمهور با تأکید بر لزوم بازگشت ارز صادراتی به کشور گفت: در این زمینه باید بازبینی در روند امور انجام شود تا رفع تعهدات ارزی صادرکنندگان و تجار، خسارتی برای آنان نداشته باشد. رئیسجمهور همچنین در دیگر برنامههای روز گذشته خود از رایزنی فرهنگی ایران در ترکمنستان بازدید کرد و در مراسمی با حضور ایرانیان مقیم این کشور نیز به سخنرانی پرداخت. گفتنی است رئیسجمهور شب گذشته عشقآباد را به مقصد تهران ترک کرد. *** توافق ایران، ترکمنستان و آذربایجان برای سوآپ ۲ میلیارد مترمکعب گاز قرارداد سه‌جانبه سوآپ (انتقال) سالانه 5/1 تا ۲ میلیارد مترمکعب گاز با حضور روسای جمهور ایران، ترکمنستان و آذربایجان امضا شد. آنطور که خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش کرده است، بر اساس این توافق سه‌جانبه که در حاشیه اجلاس سران اکو در ترکمنستان به امضا رسید، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد. این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت (سوآپ) خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در 5 استان کشور را از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد. این قرارداد از اول دی‌ماه امسال بدون سقف زمانی اجرا میشود. این قرارداد سه‌جانبه علاوه بر مزایای اقتصادی، باعث تقویت مناسبات و همکاری‌های منطقهای خواهد شد. بر اساس قرارداد سوآپ، ایران در مرز ترکمنستان گاز صادراتی از این کشور را تحویل گرفته و ما‌به‌ازای آن را در مرز جمهوری آذربایجان تحویل می‌دهد. درباره این قرارداد و آورده‌‌هایش می‌‌توان به چند نکته اشاره کرد. اجرایی شدن این قرارداد، حل مشکل همیشگی تامین گاز استانهای شمالی در زمستان را به همراه خواهد داشت. در سالیان گذشته، اختلافات با ترکمنستان و قطع جریان انتقال گاز به ایران از سوی این کشور، تامین گاز استانهای شمالی در فصل سرما را به یکی از دغدغه‌‌های کشور تبدیل کرده بود. با توجه به اینکه در ماه‌های سرد سال، میزان مصرف گاز به حد پیک خود می‌رسد، تامین مصرف خانگی و صنعتی با مشکل مواجه میشود. در این میان صنایع سیمانی و فولادی مهم‌ترین صنایعی هستند که با مشکل تامین گاز مواجه خواهند شد، بنابراین به وسیله این قرارداد ایران میتواند با کمترین هزینه سهم گاز خود را از این انتقال برداشت و این مشکل را برطرف کند. همچنین قرارداد مذکور تحریمهای ظالمانه علیه ایران را با مشارکت همسایگان بیاثر میکند. گره خوردن اقتصادی کشورهای منطقه به ایران، هزینه تحریمها را برای آمریکا بیشتر خواهد کرد. بنابراین این قرارداد نشانگر ترک برداشتن نظام تحریمها علیه ایران است و در آستانه شروع دور جدید مذاکرات وین، دست برتر را به ایران خواهد داد. مورد دیگری که قابل اشاره است، ارتباط این قرارداد به بحران قره‌‌باغ است. اکنون جمهوری اسلامی ایران توانسته است اهرم فشاری در مواجهه با باکو به دست آورد. ایران میتواند از این اهرم در جهت موازنه‌سازی بین طرفین درگیر در قره‌‌باغ استفاده کند که به پررنگ‌تر شدن نقش ایران در این منطقه خواهد انجامید. از سویی آورده‌‌های ژئواکونومیک قرارداد سوآپ گازی بین 3 کشور در بلندمدت شانس ایران را در قرارگیری به عنوان هاب کریدورهای تجاری شرق به غرب (علاوه بر شمال به جنوب) افزایش خواهد داد. هم‌‌اکنون جمهوری اسلامی ایران، مساعدترین مسیر برای کریدورهای شرق به غرب بویژه ابتکار «یک کمربند- یک جاده» است. تنها مانع ایران برای رسیدن به این مقصود، فشارهای سیاسی خارجی از جانب کشورهای غربی بویژه آمریکاست که این اتفاق میتواند نویدی برای قطعی شدن حضور ایران به عنوان هاب کریدورهای تجاری شرق به غرب باشد.