علائم و نشانه‌های استرس پس از سانحه

فاطمه فرحمند‪-‬ شناخت علائم اختلال اضطراب پس از سانحه یا PTSD می‌تواند نقش موثری در تشخیص زودهنگام این بیماری و یافتن راه‌های درمان آن داشته باشد. اختلال اضطراب پس از سانحه عبارت است از داشتن احساسی مانند ترس شدید، وحشت ناشی از تهدید جسمی و جنسی، مرگ غیرمنتظره نزدیکان، تصادف، جنگ یا بلاهای طبیعی که فراتر از طاقت و ظرفیت روانی فرد است. این اضطراب معمولا پس از وقوع حادثه‌ای دردناک برای فرد رخ می‌دهد. مهم‌ترین ویژگی این اختلال نیز اضطراب دائمی، افسردگی زیاد و تجربه دوباره حادثه در خواب و بیداری است. ابزار دیگری هم می‌تواند در تشخیص احتمال اختلال‌های اضطراب کمک کند: پرسشنامه سنجش اضطراب بِک.
علائم اختلال اضطراب پس از سانحه چیست؟
علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است حدود چند هفته یا چند ماه پس از حادثه خودشان را نشان دهند. احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب، عصبانیت، احساس گناه، واکنش‌های فیزیکی بدن هنگام یادآوری خاطرات، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه گذشته، مشکلات خواب یا مرور مداوم خاطرات ناراحت‌کننده حادثه از علائم اختلال پس از سانحه هستند. البته این علائم تنها محدود به موارد فوق نیستند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم اختلال
پس از سانحه می‌پردازیم. 1. دوری گزینی و بی‌تفاوتی


همه ما برای فراموش کردن خاطرات تلخ خود ممکن است از روش‌های مختلفی برای سرگرم کردن خودمان استفاده کنیم. به عنوان مثال ممکن است حل جدول و معما یا تماشای مداوم فیلم‌های مختلف برای دور کردن ذهن از اتفاقات انتخاب کنیم. به این ترتیب از مکان‌ها و افرادی که باعث یادآوری خاطرات تلخ می‌شوند دوری می‌کنیم. در این روش ممکن حالتی رخ دهد که به واسطه آن ارتباط خود را با دیگران به حداقل ممکن برسانیم. در این حالت می‌توان گفت که روش دوری گزینی و بی‌تفاوتی را انتخاب کرده‌ایم. زندگی، دوستی و کار کردن با چنین افرادی بسیار دشوار است. زیرا چنین فردی نفوذناپذیر و
غیر قابل انعطاف است.
علائم اجتناب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دوری از تفکر و یا صحبت در مورد رویداد.
اجتناب از مکان‌ها، فعالیت‌ها یا افرادی که یادآور این واقعه هستند.
تغییرات منفی در تفکر و خلق و خوی
علائم تغییرات منفی در تفکر و خلق و خوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
افکار منفی در مورد خود، افراد دیگریا جهان ناامیدی در مورد آینده
مشکلات حافظه، از جمله به خاطر سپردن جنبه‌های مهم رویداد موردنظردشواری در حفظ روابط نزدیک
احساس جدا شدن از خانواده و دوستان‌عدم علاقه به فعالیتهایی که زمانی از آن‌ها لذت می‌بردید.
دشواری تجربه احساسات مثبت احساس بی‌حسی
۲. کابوس و تکرار حادثه در ذهن
ممکن است حادثه تلخ به طور مداوم در ذهن و حتی خواب شما تکرار شود. این تجربیات با اینکه در ذهن و خیال شما اتفاق می‌افتد اما ممکن است آن چنان واقعی به نظر شما برسند که احساس کنید در حال حاضر دوباره این حادثه را تجربه می‌کنید. این احساس آن قدر قوی است که حتی ممکن است حواس فیزیکی که در حین حادثه داشتید مانند بویایی، شنوایی و درد را نیز دوباره حس کنید. در برخی از مواقع ممکن است یک اتفاق معمولی باعث یادآوری این تجربه شود.
۳. در حالت آماده باش بودن
در این حالت از علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است پس از حادثه حالتی در شما ایجاد شود که دیگر نتوانید احساس آرامش داشته باشید. به این ترتیب بدن شما همیشه در حالت آماده باش خواهد بود. بنابراین همواره اضطراب دارید و به سختی می‌توانید بخوابید.
۴. خاطرات آزاردهنده
علائم خاطرات آزاردهنده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خاطرات دلخراش مکرر، ناخواسته از رویداد احساس تجربه مجدد حادثه مثل اینکه دوباره دارد اتفاق می‌افتد (فلاش بک) داشتن رویاها یا کابوس‌ها درباره این رویدادپریشانی عاطفی شدید یا واکنشهای جسمی نسبت به چیزی که شما را به یاد واقعه می‌اندازد.
۵. تغییر در واکنشهای جسمی و عاطفی
علائم تغییر در واکنشهای جسمی و عاطفی (که علائم برانگیختگی نیز خوانده می‌شود) ممکن است شامل موارد زیر باشد:
به راحتی وحشت زده می‌شوید.
همیشه در حالت تدافعی به سر می‌برید.
رفتار خود مخرب، مانند زیاده روی در مصرف الکل یا رانندگی خیلی سریع مشکل خواب، مشکل در تمرکز، تحریک پذیری، طغیان عصبی با رفتار پرخاشگرانه، احساس گناه یا شرم برای کودکان ۶ساله و کوچکتر، علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دوباره تجربه کردن رویداد ناگوار یا جنبه‌هایی از این رویداد حین بازی
رویاهای ترسناک در مورد حادثه شدت علائم PTSD با گذشت زمان می‌تواندمتفاوت باشد. در زمان‌های پراسترس ممکن است علائم PTSD بیشتری داشته باشید. به عنوان مثال، ممکن است صدای آتش سوزی ماشین را بشنوید و تجربیات جنگی را دوباره به یاد آورید. یا ممکن است گزارشی را در مورد اخبار مربوط به تجاوز جنسی مشاهده کنید و خاطرات مربوط به تجربه خودتان، به شما غلبه
کند.
تشخیص اختلال اضطراب پس از حادثه چگونه انجام می‌شود؟
برای تشخیص علائم اختلال اضطراب پس از سانحه لازم است که یک معاینه جسمی و ارزیابی روان شناختی توسط پزشک متخصص انجام گیرد. این ارزیابی معمولا شامل بررسی نشانه‌های روحی و روانی حادثه است که در صورت نیاز طی چندین جلسه انجام
می‌شود.
درمان اختلال اضطراب پس از سانحه چگونه است؟
درمان اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند کمک کند مجدداً یک حس کنترل در زندگی خود به دست آورید. درمان اصلی روان درمانی است، اما همچنین می‌تواند شامل دارو نیز باشد. ترکیب این روش‌های درمانی به بهبود علائم شما از طریق این موارد کمک
می‌کند:
به شما کمک می‌کند تا علائم خود را بیان کنید.
به شما کمک می‌کند تا درباره خود، دیگران و جهان بهتر فکر کنید.
روشهای یادگیری برای مقابله در صورت بروز هرگونه علائم درمان سایر مشکلات غالباً مربوط به تجربیات آسیب‌زا مانند افسردگی، اضطراب، یا سوء مصرف الکل یا مواد مخدر. لازم نیست که خودتان بار PTSD را تنهایی به دوش بکشید.