روزنامه جوان
1400/09/14
توجه به ویراستاری زبان فارسی را تقویت می‌کند
دومین دوره جایزه شهید اندرزگو با یک اتفاق ویژه همراه بود و برای اولین بار «جایزه ویرایش کتاب» به بهترین ویراستاری کتاب اهدا شد. با وجود اهمیتی که ویراستاری در روند تولید آثار ادبی دارد تا امروز جایزه‌ای مختص این بخش مهم طراحی نشده بود. ندا ابن‌علی، ویراستار کتاب که برای کتاب «شریف» موفق به کسب جایزه برگزیده ویرایش کتاب از جشنواره شهید اندرزگو شده است، در گفتگو با «جوان» درباره اهمیت ویراستاری سخن می‌گوید. ویراستاری کتاب چقدر اهمیت دارد و چرا باید به مسئله ویرایش اهمیت داد؟نه تنها برای کتاب بلکه برای هر متنی که قرار است منتشر شود یا در صداوسیما خوانده یا زیرنویس شود، ویراستاری اهمیت دارد. ویرایش کمک می‌کند تا متن از نظر نگارش و دستور زبان درست باشد و اشکالاتش برطرف شود. این کار به راحت‌تر شدن خوانش متن و درک آن از سوی مخاطب کمک می‌کند. در خصوص داستان و شعر نیز ویراستاری باعث حظ هنری و ادبی بهتر در خوانندگان میشود. گاهی این تصور به وجود می‌آید که ویراستاری به نوعی دخالت در کار نویسنده متن است، چقدر یک ویراستار در محتوا دخالت می‌کند؟
ویراستار اصلاً نباید در متن دخالت کند و این را باید سرلوحه کار خود قرار دهد. شخصاً هر جایی که به نظرم لازم بوده متنی تغییر پیدا کند، موضوع را با نویسنده مطرح می‌کنم و از او می‌خواهم متن را آن گونه که خودش دوست دارد، تغییر دهد یا جایگزین کند. مردم اغلب کتاب‌ها را با نویسنده‌ها می‌شناسند، چرا درباره اینکه کتاب ویرایش شده یا نه و اینکه ویراستار آن چه کسی است، حساسیت زیادی ایجاد نمی‌شود؟
فکر می‌کنم این به خاطر نوع نگاه به کتاب است. در برخی از کشور‌های غربی، ویراستاری کتاب به عنوان یک شغل برای مهاجرت وجود دارد. اهمیت ویراستاری در بعضی از کشور‌ها تا این حد بالاست. ویراستاری یک حرفه تخصصی است. یک ویراستار باید دارای چه مهارت‌هایی باشد؟
یک ویراستار باید روی قواعد دستوری و نگارشی زبان فارسی تسلط کامل داشته باشد. رشته تحصیلی من کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی است، ولی دوستانی دارم که تحصیلاتشان غیرمرتبط بوده ولی با تلاش و مطالعه‌ای که در خصوص دستور زبان فارسی و قواعد نگارشی داشته‌اند، در کار خود موفق هستند. نویسنده‌ها عامدانه مثلاً با استفاده از ادبیات محاوره‌ای، دستورات زبانی را در متن رعایت نمی‌کنند، به عنوان ویراستار با این موضوع مشکلی ندارید؟
اتفاقاً این موضوع در رمان بسیار اتفاق می‌افتد که نویسنده از زبان محاوره در متن استفاده می‌کند و گفتگو‌ها با زبان عامیانه نوشته میشود. از نظر ویراستاری این کار مشکلی ندارد. در ویراستاری به دنبال درست نوشتن هستیم. زبان محاوره نیز باید درست نوشته شود. در جایی مثل اخبار با زبان معیار روبه‌رو هستیم که باید قواعد زبانی در آن به طور کامل اجرا شود، ولی در داستان و رمان، زبان محاوره کاربرد زیادی دارد. تا به حال شده در زمان ویراستاری کتاب بگویید که «اگر از اول متن را خودم می‌نوشتم، بهتر می‌شد»؟
نه، چون هر داستان یا رمانی بیانگر دنیایی است که نویسنده آن خلق کرده است و به خودم اجازه نمی‌دهم وارد آن دنیا شوم.
درباره جایزه شهید اندرزگو که موفق به کسب آن شدید، نظرتان درباره جایزه برای ویرایش کتاب چیست؟
به هر حال کار مثبت و رو به جلویی است. می‌تواند یک نقطه شروع برای اتفاق‌های بهتر باشد. فقط امیدوارم این نقطه شروع در همین مرحله به نقطه پایان نرسد. ویراستار‌ها با عشق کار می‌کنند و هر کاری که آن‌ها را تشویق کند می‌تواند به بهتر شدن ویراستاری کتاب‌ها کمک کند تا جایی که اطلاع دارم این جایزه با پیگیری آقای مهدی صالحی، دبیر انجمن ویرایش و درست‌نویسی ایجاد شده است و باید از پیگیری‌ها و زحمات ایشان تقدیر کنم. امکان این وجود دارد که در آینده شاهد ایجاد جایزه مستقلی برای ویراستاری کتاب باشیم؟
فکر می‌کنم این کار ادامه پیدا خواهد کرد و منجر به جایزه مستقل ویراستاری خواهد شد. هر چه به ویراستاری کتاب توجه شود، استحکام زبان فارسی بیشتر خواهد شد و تأکید روی درست‌نویسی و رعایت قواعد زبانی در خلال ایجاد جایزه ویراستاری محقق میشود، البته برگزاری جایزه مستقل سخت است، ما هم اکنون جایزه‌ای به نام استاد حسین جلال‌پور در حوزه غزل برگزار می‌کنیم که تا امسال به صورت سالانه برگزار می‌شد ولی به دلیل مشکلات احتمالاً از سال آینده به صورت دوسالانه برگزار خواهد شد.
سایر اخبار این روزنامه
رویکرد سازنده ایران در وین
اذعان یک اصلاح طلب به ۵ نقطه قوت رئیسی
جنایات گروهک رجوی پلیس آلبانی را تسلیم کرد!
۱۰۰ هزار پرستار بیکار ۱۰۰ هزار نیاز به پرستار!
توجه به ویراستاری زبان فارسی را تقویت می‌کند
قضاوت درباره وین زود است
بلوای مماشات نکردن ایران در غرب
دربی دو ومیدانی!
مظلومیت «چوار» کجا ادعای عزیزی‌خادم کجا
«کشوری» در غرب کشور یک ستاره بود
هدف ما جلوگیری از ورود خارجی‌های بی‌کیفیت و کاهش پرونده‌های شکایت است
ایران مستقل محتاج به تأیید امریکا نیست!
پلیس: زمان سرقت مقاومت نکنید!
