روزنامه ایران
1400/09/20
رمزگشایی از مواضع چین در حمایت از سیاست جدید ایران
فاطمه فهیمی
کارشناس مسائل بین‌الملل
یکی از مسائل مهم که در موضوع مذاکرات ایران و ۱+۴ مورد توجه قرار می‌گیرد، موضع چین در قبال سیاست جدید ایران است. برای مثال بعد از اولین دور مذاکرات جدید وین، سخنگوی وزارت خارجه چین ژائو لیجیان مواضع سختی در حمایت از ایران در مذاکرات هسته‌ای گرفته است. او اعلام کرده که امریکا به‌عنوان آغازگر بحران هسته‌ای ایران باید تمامی تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی علیه ایران، چین و سایر طرف‌های ثالث را لغو کند.
بررسی روند مواضع چین نشان می‌دهد که این موضع سیاست اصولی چین در ماه‌های اخیر بوده و آن را بارها تکرار کرده است.
سیاستی که چین به عنوان یکی از طرفین توافق هسته‌ای برجام به طور جدی آن را پیگیری می‌کند این است که امریکا و ایران را به اجرای کامل و مؤثر برجام باز‌گرداند. چین امریکا را به‌عنوان طرفی که یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده، آغازگر بحران هسته‌ای ایران می‌داند.
چین اعلام کرده که وضعیت کنونی موضع ایران بدون شک ناشی از خروج امریکا از برجام و سیاست فشار حداکثری آن علیه ایران است و ایران به عنوان یک قربانی متعاقباً مجبور شده است تعهدات خود را در اجرای برجام به عنوان یک اقدام متقابل کاهش دهد. وانگ کوان نماینده چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین و نماینده چین در مذاکرات هسته‌ای ایران پیش از این گفته بود که ما در چین ضرب‌المثلی داریم که می‌گوید «کسی که گره می‌زند باید کسی باشد که بتواند آن را باز کند.» لذا برای شکستن بن‌بست کنونی مسأله هسته‌ای ایران، ضروری است که ایالات متحده ابتدا با لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه به برجام بازگردد. امریکا باید تمامی تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی علیه ایران و تدابیر قضایی بلندمدت ناشی از آن را از جمله تحریم‌های اعمال شده بر چین و سایر طرف‌های ثالث لغو کند و سپس ایران باید بر این اساس به تعهدات هسته‌ای خود عمل کند.
مواضع چین را در چهارچوب نقش جهانی که چین برای خودش قائل شده است و تلاش برای حاکمیت چندجانبه‌گرایی می‌توان بهتر تحلیل کرد. چین در سال‌های اخیر به‌شدت تلاش می‌کند با یکجانبه‌گرایی‌های امریکا مقابله کند. تا پیش از این چین نقش مستقل فعالی در مذاکرات هسته‌ای برای خودش قائل نبود و به گفته تعدادی از کارشناسان نقش تبعی را به دنبال روسیه ایفا می‌کرد، اما در یک سال اخیر تلاش کرده است که نقش فعال‌تری پیدا کند. رایزنی‌های متعدد چین برای اجماع میان طرفین و حفاظت از توافق انجام شده برجام این نقش را نشان می‌دهد.
چین همچنین تلاش می‌کند تا در عرصه‌های مختلف با یکجانبه‌گرایی امریکا و تبعیض‌های این کشور در عرصه بین‌المللی مقابله کند. تلاش‌های نماینده چین در آژانس اتمی در نشست اخیر نیز بخشی از این حرکت بود. چین توسعه تبعیض‌های امریکا را به ضرر خود می‌داند، لذا تلاش می‌کند تا بحث قرارداد زیر‌دریایی امریکا با استرالیا و توافق هسته‌ای ایران را به هم پیوند بزند و آن را به عنوان یک استاندارد دوگانه در رفتار امریکا پیگیری کند. نماینده چین در جلسه اخیر آژانس گفته بود: «چرا امریکا و انگلیس می‌گویند ایران نمی‌تواند اورانیوم غنی‌شده بالای ۳.۷ درصد تولید کند، در حالی که از سوی دیگر آشکارا و مستقیم مقادیر زیادی تسلیحات هسته‌ای با غنای بالای ۹۰ درصد را به استرالیا منتقل می‌کند؟»
از طرفی چین در پی رقابت‌های استراتژیک خود با امریکا در چند سال اخیر بارها مورد تحریم‌های یکجانبه امریکا قرار گرفته است. اکنون چین به‌خوبی می‌داند که امریکا تلاش می‌کند تحریم را به ابزاری متعارف در عرصه بین‌المللی تبدیل کند و چین این توسعه تحریم‌ها را به زیان خود می‌داند، فلذا مقابله با تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه ایران را در جبهه مقابله گسترده خود با امریکا می‌بیند.
چین می‌داند که توسعه تحریم‌های یکجانبه امریکا علیه ایران و به تبع آن توسعه تحریم‌های اشخاص ثالث ناشی از تحریم ایران عرصه را برای مبادلات بین‌المللی در همه جای جهان و خصوصاً چین تنگ می‌کند. متعارف شدن تحریم‌های یکجانبه و فارغ از تصمیمات سازمان ملل برای امریکا تحریم را به ابزاری تبدیل می‌کند تا هر حرکتی را که امریکا آن را به ضرر خود می‌بیند در دایره تحریم‌های خود درآورد و در واقع تحریم را به ابزاری کم‌ضرر و پرفایده جایگزین مداخلات دیگر خود در امور کشور‌های دیگر کند. کمااینکه در چند سال گذشته شاهد بودیم که در رقابت گسترده فناوری و اقتصادی میان چین و امریکا و ترس امریکا از برتری چین در دستیابی به فناوری 5G موجب شد تا به بهانه همکاری احتمالی «هواوی» و ایران این شرکت بزرگ چینی را مورد تحریم قرار دهد. لذا چین با حمایت از ایران در رفع تحریم‌های یکجانبه امریکا تلاش می‌کند تا با ترویج چندجانبه‌گرایی با یکجانبه‌گرایی‌های امریکا در حوزه تحریمی مقابله کند.
امریکا و سایر طرف‌های غربی با علم به اینکه ایستادن چین در سمت ایران می‌تواند موضع ایران را قوی‌تر کند در این دور از مذاکرات بسیار تلاش می‌کنند تا چین و روسیه را از ایران جدا و با خود همراه کنند. تلاش‌های دیپلماتیک امریکا در چند ماه اخیر برای متقاعد کردن چین برای عدم خرید نفت از ایران و منزوی کردن آن، نیز گوشه دیگری از تلاش‌های نا‌فرجام امریکا برای جدا کردن چین از ایران بود.
اما آنها می‌دانند که همراه کردن چین جهت راه‌اندازی یک کارزار هماهنگ چندجانبه علیه ایران احتمالاً روندی کُند و دشوار خواهد داشت و سیاست خارجی چین نسبت به سال 2015 که برجام امضا شد حالت تهاجمی‌تری به خود گرفته و چین امروز با چین پنج سال پیش متفاوت است. همان‌طور که «دانیل راسل»، مقام سابق وزارت خارجه امریکا گفت: «اینکه انتظار داشته باشیم چین سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به وین برگردد خیالبافی است. به نظرم آن روزها به پایان رسیده‌اند.»
سایر اخبار این روزنامه
واکسن نزد‌ه‌ها زیر پوشش طرح شهید سلیمانی قرار می‌گیرند
سردار بهترین گلزن ایرانی تاریخ لیگ قهرمانان اروپا
رئیس‌جمهور: نباید از بانیان وضع موجود در مدیریت ها استفاده کرد
درس دیپلماسی آیت‌الله جوادی آملی
نقشه راه بازسازی فرهنگی
رشد 87 درصدی واردات کالاهای اساسی به کشور
تلاش برای توافق پایدار
رفع دغدغه دوز دومی‌ها برای تزریق واکسن
قرار ملاقات در مه و دود
8 سال آجر روی آجر نرفت!
سیاه بازی!
ضرورت نظارت انتظامی بر سودجویان بازار ارز
رمزگشایی از مواضع چین در حمایت از سیاست جدید ایران
ماهیت تنش میان روسیه و اوکراین چیست؟
