کارهای عقب مانده وزارت امور خارجه در دیپلماسی اقتصادی

بهرام نظام‌الملکی
کارشناس حوزه صادرات
آیت‌الله رئیسی در دیداری که روز گذشته با سفرای ایران در کشورهای همسایه داشت بر اهمیت نقش وزارت خارجه در توسعه کشور از جمله شناساندن ظرفیت‌های ایران، ارتباط با ایرانیان خارج از کشور و برقراری تعاملات اقتصادی اشاره کرد. پیرو این رویکرد صحیح به دیپلماسی نکاتی قابل تأمل است که در ادامه بیان می‌شود.
در شرایط کنونی تأمین بخشی از منابع ارزی مورد نیاز کشور منوط به حمایت از صادرات و بهره‌گیری کشور از ظرفیت‌های صادراتی بخش خصوصی است، فلذا گسترش همکاری‌های اقتصادی با کشورها، بویژه در زمینه صدور کالاهای صنعتی و خدمات فنی و مهندسی از اهمیت بالایی برخوردار است. با عنایت به اهمیت روابط بین‌الملل در توسعه روابط اقتصادی، توسعه صادرات و انتقال فناوری و نقش محوری وزارت امور خارجه در این خصوص، انتظارات از وزارت امور خارجه به منظور توسعه صادرات و انتقال فناوری و همچنین جذب سرمایه‌گذاری خارجی را می‌توان به شرح زیر برشمرد:


۱- استفاده از ظرفیت دیپلماسی کشور برای استفاده حداکثری از موقعیت جغرافیایی ایران برای تبدیل شدن به قطب اقتصادی منطقه و همچنین مرکز راهبردی برق منطقه به منظور افزایش میزان صادرات، بویژه صادرات برق.
 ۲- اهتمام سفارتخانه‌ها و رایزنان بازرگانی در معرفی و شناساندن ظرفیت‌های تولیدی، فنی و مهندسی کشور به کارفرمایان خارجی و ارائه اطلاعات مورد نیاز به تشکل‌ها و شرکت‌های ایرانی.
۳- انجام حمایت‌های لازم درخصوص انعقاد پیمان‌های پولی دو یا چندجانبه با کشورهای مختلف بر اساس ساز و کار بهره‌گیری از پول‌های ملی متقابل در تجارت فیمابین.
۴- ایجاد زمینه‌های سیاسی برای گسترش همکاری‌ها با کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، سازمان اکو  و دیگر سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی.
۵- فراهم کردن تسهیلات لازم در چهارچوب مقررات برای اخذ روادید صادرکنندگان و هیأت‌های تخصصی به منظور عزیمت به کشورهای هدف برای بازاریابی و سایر امور مرتبط و همچنین صدور روادید برای هیأت‌ها یا نمایندگان کشورهای خارجی که به منظور مذاکره با شرکت‌های ایرانی یا بازدید از پروژه‌های اجرا شده توسط آنها قصد عزیمت به ایران را دارند.
۶- انجام حمایت‌های لازم  درخصوص پیوستن کشورمان به نهادهای مالی بین‌المللی از جمله بانک توسعه آسیایی، بانک توسعه آفریقایی ، بانک بریکس و...
۷- کمک به گسترش همکاری‌های وزارت نیرو و صنعت آب و برق کشور ایران با کشورهای همسایه و کشورهای عربی با تأکید بر ارتباط الکتریکی بین جمهوری اسلامی ایران و آن کشورها به منظور تعمیق وابستگی این گونه کشورها به جمهوری اسلامی ایران.
۸- تسهیل زمینه‌های بومی‌سازی تولید محصولات استراتژیک و حمایت از ساخت داخل با اولویت محصولات راهبردی و در راستای هدفمند کردن واردات و کاهش وابستگی به کشورهای خاص و محدود.
۹- معرفی مزیت‌ها و توانمندی‌های فنی و مهندسی کشور از طریق مساعدت در برگزاری همایش‌ها و سمینارهای تخصصی،  تبلیغات در مطبوعات، نشریات رسانه‌های گروهی کشورهای مورد نظر.
۱۰- زمینه‌سازی دیپلماتیک در برقراری ارتباط مستمر با کشورهای صاحب تکنولوژی برای انتقال فناوری‌های نوین مورد نیاز برای تأمین تجهیزات صنعتی همچنین بومی‌سازی محصولات استراتژیک صنعتی.