آغاز طرح ساماندهی بین‌الحرمین شیراز

حمیرا حیدریان
خبرنگار
طرح جامع ساماندهی اطراف حرم شاهچراغ(ع) و سید علاءالدین حسین(ع) پس از 14 سال با سفر رئیس‌جمهور در اواخر مهرماه سال‌جاری بار دیگر در دستور کار قرار گرفت. کسانی که حداقل 10 سال پیش زائر حرم شاه چراغ(ع) بودند ، حتماً ماکتی از طرح توسعه حرم را به یاد دارند که حرم شاه چراغ را به مسجد نو و خیابان‌های اطراف پیوند می‌داد، اما سرنوشت این طرح بیش از یک دهه در ابهام ماند . تدوین اولیه طرح بین‌الحرمین شیراز در سال 1376 انجام شد. وسعت این طرح به حدود 70 هزار مترمربع می‌رسد و بر اساس آن حرم شاهچراغ(ع) به حرم سید علاءالدین حسین(ع) متصل می‌شود.
این طرح پس از سال‌ها رهاشدگی و متضرر شدن ساکنان منطقه سرانجام با بازدید میدانی رئیس‌جمهور و مطالبه مردمی، بار دیگر در دستور بررسی کارشناسی قرار گرفت تا به محل مناقشات ذینفعان پایان دهد.


بر اساس این طرح قرار است دو حرم شریف با چندین صحن به یکدیگر متصل شوند و محدوده وسیعی برای حضور زائران ایجاد شود. همچنین ضمن ساماندهی ورودی‌های حرمین، امکانات خدماتی و زائرسراهایی با قیمت مناسب ایجاد خواهد شد.
 نسخه نهایی طرح تفصیلی بین‌الحرمین شاهچراغ به کمیسیون ماده 5 اعلام می‌شود
معاون عمرانی استاندار فارس در گفت‌و‌گو با «ایران» در خصوص اقدامات طرح تفصیلی توسعه حرم شاهچراغ و سید علاءالدین حسین(ع) گفت: مساحت اراضی شاهچراغ و بین‌الحرمین 60 هکتار است که تعدادی بناهای تاریخی ثبت شده نیز در آن قرار دارد، اما در همین اراضی بناهای تاریخی نیز وجود دارند که هنوز به ثبت نرسیده‌اند و می‌توان با پیگیری‌های لازم آنها را به ثبت رساند. همچنین بخشی از این اراضی که دارای ارزش ریالی چندانی نیست جزو بافت کاملاً فرسوده محسوب می‌شود که دارای ایمنی کافی برای ساکنان آن نیست و باید طبق برنامه‌ریزی، بازسازی و نوسازی شود؛ اتفاقی که فعلاً برای ساکنان آن نیفتاده است و در بلاتکلیفی به سر می‌برند.
وی با اشاره به اینکه به‌دنبال سفر هیأت دولت، مقرر شد مراحل بررسی طرح در استان انجام شده و به شورای عالی شهرسازی منتقل شود، اظهار داشت: در حال حاضر با نظر کارشناسان و استفاده از مشاوران در شورای عالی شهرسازی، طرح به‌صورت تفصیلی در حال مطالعه و بررسی است تا همه جوانب اعم از نظرات تولیت آستان شاهچراغ، میراث فرهنگی و شهرسازی و... مد نظر قرار بگیرد. از این‌رو همزمان کارگروهی نیز با حضور نماینده استانداری، نماینده آستان‌ها، نماینده شهرسازی و نماینده میراث فرهنگی تشکیل شده  که به‌صورت هفتگی و منظم این طرح در حال تهیه توسط مشاور را بررسی می‌کنند و نتیجه به کمیسیون ماده 5 ارسال خواهد شد.
این مسئول با تأکید بر اینکه تاکنون پیشنهادهای متفاوتی در مراحل اولیه طرح از سوی ذینفعان مطرح شده و در حال بررسی است، خاطرنشان کرد: بزودی نسخه نهایی استخراج شده و در کمیسیون ماده 5 استان بررسی خواهد شد. این طرح، طرح جامعی است که طبق آن قرار نیست هیچگونه تخریب گسترده انجام شود، تمام تلاش تیم کارشناسان بر این است که به هیچ وجه خدشه‌ای به کل بافت وارد نشود.
معاون عمرانی استاندار فارس با اشاره بر این که در این طرح تأکید بر حفظ بناهای واجد ارزش است، عنوان کرد: در این طرح بهینه‌سازی مورد توجه کارشناسان قرار خواهد گرفت. ضمن اینکه قرار است در این طرح قبور 8 امامزاده مدفون در این محدوده نیزمورد ساماندهی قرار گیرد. همچنین توجه به نیازهای خدماتی زائران، ساکنان و مجاوران حرم نیز از دیگر موارد لحاظ شده در این طرح است.
توسعه اقتصاد گردشگری مذهبی در طرح تفصیلی بین‌الحرمین شاهچراغ
مدیرکل اداره کل راه و شهرسازی استان فارس نیز در خصوص این طرح تفصیلی گفت: محدوده طرح از شمال خیابان لطفعلی خان زند، از شرق خیابان روزبهان از جنوب مجموعه بین‌الحرمین و از غرب خیابان 9دی، به مساحت تقریبی 57 هکتار است.
جعفر زاهدی درباره ملغی اعلام شدن طرح تفصیلی حرم در سال 93 و نیاز به مصوبه جدید شورای عالی شهرسازی افزود: در خصوص مقررات شهرسازی نظیر طرح‌های جامع و تفصیلی مطابق قوانین مجلس شورای اسلامی، مسئولیت وضع مقررات از طرف قانونگذار به شورای‌عالی شهرسازی و معماری سپرده شده است و این شورا، مرجع تصویب این گونه مقررات محسوب می‌شود.
 وی با بیان اینکه مصوبه شورای عالی شهرسازی، در محدوده 57 هکتاری طرح تفصیلی مصوب بافت فرهنگی- تاریخی شیراز (معروف به طرح پرداراز) اجازه تخریب گسترده را نداده است، خاطرنشان کرد: آخرین مصوبات این شورا هم تأکید بر حفظ بافت تاریخی دارد. در نتیجه هر تصمیمی خلاف این مصوبات، بدون اخذ مصوبه جدید از شورای‌عالی یا مرجع دیگری که شورای عالی تعیین کند، قانونی نخواهد بود.
این مسئول با اشاره به اینکه در سال 1399 مصوبه‌ای از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شد که سیاست‌های حاکم بر این محدوده را با تأکید بر حفظ بافت منطقه مشخص کرده است و در حال حاضر این آخرین مصوبه ملاک عمل است، افزود: در حال حاضر، وزارت راه و شهرسازی، مطالعاتی را تحت عنوان طرح تفصیلی اجرایی حرم شاهچراغ(ع) و بافت پیرامونی در دست تهیه دارد که پیشرفت‌های خوبی داشته و به نظر می‌رسد اگر استان بتواند مراحل تصویب آن را با سرعت بیشتری برای تصویب این طرح در شورای عالی شهرسازی و معماری انجام دهد، بسیاری از مشکلات مجاوران و زائران و نیز نیاز‌های حرم‌های مطهر شاهچراغ(ع) و سیدعلاءالدین حسین(ع) و سایر امامزادگان مدفون در بافت تاریخی شیراز برطرف خواهد شد.
این مسئول در خصوص در هم تنیدگی بافت تاریخی و فرسوده در حاشیه حرمین شریف با ذکر این نکته که پیرو مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در 29 تیرماه 1394، کل محدوده پروژه 57 هکتاری جزو بافت فرهنگی -تاریخی شیراز است، بیان کرد: در بافت تاریخی مذکور تعداد 335 پلاک تاریخی وجود دارد که مساحتی بیش از یک سوم کل مساحت محدوده را به خود اختصاص داده‌اند و برنامه طرح، حفاظت و احیای ابنیه تاریخی در خدمت نیازهای فرهنگی، مذهبی، اقامتی، پذیرایی، آموزشی و درمانی با اولویت در آستان مقدس و ساکنان محدوده پروژه است.
 مدیرکل اداره کل راه و شهرسازی استان وجود سومین حرم اهل بیت(ع) در کنار تراکم آثار میراث فرهنگی محدوده 57 هکتاری را پتانسیلی بالا برای تعریف مقصد گردشگری مذهبی، تاریخی و فرهنگی دانست و خاطرنشان کرد: تنها بافت تاریخی مذهبی باقیمانده حرم‌های اهل بیت(ع) در ایران، بافت تاریخی پیرامونی حرم شاهچراغ(ع) است چراکه تقریباً بافت‌های تاریخی اطراف حرم امام رضا(ع) در مشهد و حضرت معصومه(س) در قم تخریب شده‌اند.
مدیرکل شهرسازی استان فارس، حلقه مفقوده گردشگری استان فارس را «اقتصاد گردشگری مذهبی» دانست که از ابعاد مختلف می‌تواند نتیجه بخش باشد و اظهار داشت: برندسازی از خانه‌های تاریخی و ایجاد ارزش افزوده برای سراهای اقامتی و پذیرایی زوار حرم سوم اهل بیت(ع)، کارآفرینی برای مجاوران حرم در تغییر کاربری بناهای تاریخی به زائرسرا و خدمات زوار در مقیاس ملی و بین‌المللی از ظرفیت‌های گردشگری تاریخی - مذهبی در استان فارس محسوب می‌شود.
 مدیرکل شهرسازی استان فارس با اشاره به محو نمودهای آشکار آسیب‌های اجتماعی از جمله خارج شدن تدریجی مهاجران، معتادان و کارتن خواب‌ها از بافت اطراف حرم اظهار داشت: با پیشرفت عملیات اجرایی طرح، املاک منطقه ارزش افزوده پیدا می‌کنند و نوسازی بناهای متعارف فرسوده روند سریع‌تری به خود می‌گیرد.
زاهدی در خصوص میزان پوشش سایر بقاع متبرکه در این طرح نیز گفت: پیوستگی میان بافت تاریخی و حرم های مطهر که همواره محل استقرار مجاوران بوده  با مداخلات جدید کم رنگ شده است. در این طرح ابنیه مجاور هر امامزاده می‌تواند به‌عنوان مجموعه پردیس گردشگری مذهبی مطرح باشد.