مواضع آمريكا نرم‌تر شده؛ - اروپا درصدد افزايش حضور در ايران

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: در ماه‌های گذشته و در حالی که مذاکرات احیای برجام با موانع فنی و سیاسی زیادی مواجه شده بود، ایران درخواست‌های مکرر آژانس برای تعویض دوربین‌های آسیب‌دیده مجتمع تسای کرج را منوط به سه پیش‌شرط انجام بررسی‌های قضائی امنیتی در مورد ابعاد خرابکاری صورت گرفته، محکوم کردن این خرابکاری‌ها از سوی آژانس و بررسی فنی امنیتی دوربین‌های جدید توسط ایران قبل از نصب کرده بود. اقدام داوطلبانه ایران در خصوص صدور مجوز تعویض این دوربین‌ها و نصب دوربین‌‌های جدید نه در قالب یک توافق جدید که پس از حصول این سه پیش‌ شرط صورت گرفت و با وجود عدم ارتباط مستقیم میان گفت‌وگوهای فیمابین ایران و آژانس با مذاکرات وین، به نظر می‌‌رسد که توانست دست مذاکراه‌کنندگان کشورمان را پرتر کند و این مسئله در نشست کمیسیون مشترک برجام در عصر جمعه گذشته خود را نشان داد. البته گفت‌وگوهای ایران و آژانس به نظر می‌رسد که ارتباطی به مذاکرات نداشت و به صورت عادی در قالب موضوعات جاری طرفین در حال انجام بود و لذا این ادعا که ایران زیر فشار این اقدام را انجام داده‌، صحت ندارد و به نظر می‌رسد که ذیل تعاملات سازنده فی ما بین رقم خورده است. در راستای بررسی این مسائل «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با محمدجواد جمالی نوبندگانی، نایب‌رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس دهم داشته است که در ادامه می‌خوانید.   آغاز فرآیند نصب دوربین‌های جدید آژانس در مرکز تسای کرج می‌تواند روند مذاکرات در وین را تسهیل کند؟ در مذاکرات وین طرفین با مسائل متعددی مواجه هستند که باید یکی پس از دیگری گره از آن‌ها باز کنند. با این وجود بنیادی‌ترین اختلاف میان طرفین لغو تحریم‌ها علیه ایران و انجام تعهدات ذکر شده در برجام از سوی ایران است. در برهه‌ای از زمان قرار گرفته‌ایم که مذاکرات در مرحله فشار و چانه زنی است و فشارها و چانه زنی‌ها مشخصا حول محور تحریم‌ها و تعهدات می‌چرخد. باید توجه داشت که اروپا و آمریکا همچنان در حال فشار وارد کردن هستند و شاهد بوده‌ایم که باز هم تحریم‌هایی علیه ایران وضع کرده‌اند تا دست برتر را در مذاکرات داشته باشند. ایران نیز با توجه به اینکه از نسل جدید سانتریفیوژها استفاده می‌کرد و غنی سازی خود را به 60 درصد رسانده بود و از سوی دیگر اجازه بازدید از مرکز تسای کرج را نمی‌داد، با فشارهای غربی‌ها مقابله می‌کرد و برای خود ابزارهایی ایجاد می‌کرد. باید توجه داشت که هر مذاکره‌ای اگر قرار است به نتیجه برسد، دوران‌گذاری دارد که در آن از اهرم‌ها استفاده می‌شود تا فشار بیشتر شود و امتیاز بیشتری اخذ شود. پس از تلاش در این عرصه است که طرفین باید از خود انعطاف نشان دهند. در مذاکرات وین مشاهده می‌کنیم که امروز زمان انعطاف است و طبق گزارش‌های رسیده آمریکا نیز در روزهای اخیر نسبت به رفع تحریم‌ها علیه ایران، مواضعش نرم شده است. ایران نیز پس از اینکه حمله به مرکز تسای کرج از سوی آژانس محکوم شد، با پذیرش تعویض دوربین‌ها، انعطاف و حسن نیت خود را نشان داد و به همین علت می‌توان گفت که فضای مذاکرات آتی مثبت‌تر باشد و پیشرفت‌هایی در مذاکرات حاصل شود. با این وجود می‌توان امیدوار بود که مذاکرات بهتر پیش‌رود هرچند که مذاکرات نه آسان خواهد بود و نه به سرعت به نتیجه می‌رسد.   مواضع جدید فرانسه و انگلستان علیه ایران با وجود اینکه ایران از خود نرمش نشان داده است، با چه اهدافی صورت می‌گیرد؟ اروپایی‌ها نباید فراموش کنند که هیچ‌گاه نتوانسته‌اند به تعهدات خود در قبال ایران عمل کنند و به صراحت اذعان کرده‌اند که قدرت مقابله با آمریکا را ندارند زیرا آمریکا دست برتر را نسبت به اروپا در مسائل اقتصادی، سیاسی و نظامی دارد و همواره در این خصوص گفتار درمانی می‌کردند. امروز فضای مذاکرات فرصت خوبی را ایجاد کرده بود تا اروپا حسن نیت خود را نشان دهد اما باز هم این کار را انجام ندادند. اروپا می‌تواند امروز یک نقش مثبت و پررنگ در روند مذاکرات احیای برجام ایفا کند اما به نظر می‌رسد بار دیگر می‌خواهد نقش پلیس بد را برای خود انتخاب کند و با کارشکنی در مذاکرات احیای برجام، خوش خدمتی خود به آمریکا را نشان دهد. خروج انگلستان از اتحادیه اروپا از یک سو و از سوی دیگر نزدیک شدن مواضع این کشور به اسرائیل در روزهای اخیر که منجر به صدور بیانیه‌ای نیز به صورت همزمان شد، نشان می‌دهد که این کشور این بار می‌خواهد سنگ‌اندازی را در دستور کار قرار دهد.   هدف انگلستان از این اقدامات و کارشکنی‌ها در مذاکرات چیست؟ انگلستان به نحوی می‌خواهد نقش خود در خاورمیانه را احیا کند و به همین علت می‌توان گفت که انگلستان و فرانسه نگران منافع خود در خاورمیانه هستند و می‌خواهند امتیازاتی از این منطقه با کم‌رنگ شدن نقش آمریکا به دست آورند. سفر مکرون به کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز با این هدف صورت گرفته است. صحبت‌هایی که در جریان این سفرها نیز انجام داده است به این علت بوده تا مسائل دیگر را در جریان مذاکرات مطرح کنند و امتیازاتی از کشورهای منطقه به این واسطه اخذ کنند. آلمان در زمان مرکل نیز چنین مسائلی مطرح می‌کرد. امروز انگلستان و فرانسه می‌خواهند با ایجاد دلگرمی در میان کشورهای عربی، سهم بیشتری از تجارت و بازار این کشورها را به خود اختصاص دهند. صادرات تسلیحات به کشورهای عربی یکی دیگر از اهداف اروپایی‌هاست که برای خود ترسیم کرده‌اند. باید توجه داشت که این مواضع اروپا مربوط به اختلافات ایران و آمریکا نیست و آن‌ها به صورت مجزا می‌خواهند برای خود منافعی تعریف کنند.