اعتراض مدیران مطبوعات به نحوه رتبه بندی

معاونت مطبوعاتی و اداره کل مطبوعات داخلی برای حمایت و تقویت رسانه ها شاخص های غلط رتبه بندی به ارث رسیده از دولت قبل را کنار بگذارند و رتبه‌بندی به روز شود
آفتاب یزد: اخیرا کمیته رتبه‌بندی روزنامه‌ها بدون دخالت موثر معاونت مطبوعاتی و اداره کل مطبوعات داخلی وزارت ارشاد، نتایج اولیه دور جدید رتبه‌بندی را اعلام کرد.۲۶۵ روزنامه سراسری، منطقه‌ای و استانی، با تکمیل و ارسال فرم‌های خوداظهاری، در این دور از رتبه‌بندی شرکت داشته‌اند. (البته اعتراضات بر شاخص‌ها وجود داشت ولی راهی جز تکمیل فرم خوداظهاری برای رسانه‌ها نبود چون با عدم ارسال فرم خوداظهاری حداقل حمایت وزارت ارشاد از جمله اختصاص آگهی‌های دولتی، سهمیه کاغذ و... نیز قطع می‌گردید). اداره کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی (دولت روحانی) طی فراخوانی از مدیران مسئول روزنامه‌ها خواسته بود برای شرکت در دور جدیدِ رتبه‌بندی روزنامه‌ها، دو نسخه از پنج شماره اعلام شده روزنامه خود را ارسال کنند.مستنداتِ ارسالی مطابق شیوه‌نامه در مرحله کارشناسی و ارزیابی، مورد بررسی قرار گرفت. بنابر گزارش معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی، بررسی‌های کارشناسی و ارزیابی در هیات ارزیابی طی ۲۲جلسه انجام و سرانجام نتایج اولیه در تاریخ 24 آذرمنتشر شد. اما وقتی لیست رتبه بندی روزنامه‌ها منتشر شد این لیست با اعتراضات گسترده‌ای از جانب اهالی رسانه روبه رو شد و خیلی‌ها معتقد بودند که عدالت در آن رعایت نشده است. در ادامه با چند نفر از مدیران مسئول روزنامه‌های سراسری کشور به گفت و گو نشستیم تا دلایل این اعتراضات را جویا شویم.
>اجازه ندهید حق روزنامه‌ها پایمال شود
منصور مظفری مدیر مسئول روزنامه آفتاب یزد در این خصوص می‌گوید:« با توجه به اینکه رسانه‌ها در وضعیت کنونی وابستگی به تسهیلات و یارانه‌های دولتی از جمله یارانه کاغذ آگهی‌های دولتی و همچنین یارانه‌های نقدی دارند و از آن جایی که این امر باید بر اساس یک رتبه بندی صورت بگیرد؛ بنابراین نفس رتبه بندی درست و الزامی است اما رتبه بندی باید توسط اشخاصی صورت بگیرد که کارشناس حوزه رسانه باشند البته این به منظور عدم صلاحیت هیئت کارشناسی نیست. البته در کمیته تجدیدنظر، ترکیب متفاوت است اما برخی شاخص‌ها وجود دارد که مورد اعتراض اهالی رسانه است و پیش از این هم بارها بر آن تاکید شده بود. البته قرار بود شاخص‌ها مورد بازنگری قرار بگیرند اما این اتفاق نیفتاده و همین امر سبب شد تا حق خیلی از رسانه‌ها ضایع شود و اعتراضات صورت گیرد. همان طور که رتبه‌بندی قبلی به دلیل ارزیابی با این شاخص‌های غلط مورد استفاده و بهره‌برداری قرار نگرفت.


وی تصریح کرد: «وقتی قرار است یک روزنامه مورد ارزیابی قرار بگیرد، باید محتوای آن بررسی شود، باید فرق بین رسانه‌ای که محتوا تولید می‌کند و رسانه‌ای که محتوایش کپی شده از سایر رسانه‌ها است و هیچ محتوای جدید ندارد مشخص شود. برای رسانه‌های مکتوب شاخص‌هایی مثل تیتر‌های اختصاصی در صفحه یک، سرمقاله، یادداشت اختصاصی، عکس یا طرح اختصاصی، گزارش اختصاصی، مصاحبه اختصاصی، خبر شهرستان ها، درج مشخصات پدیدآورندگان و پاسداشت زبان فارسی مورد توجه قرار می‌گیرد. شاخص‌های مطرح شده چون عموما به تولید محتوا اختصاص دارد خوب است اما همه این شاخص‌ها را نمی‌توان برای همه روزنامه‌های مکتوب مد نظر قرار داد؛ برای مثال خیلی از روزنامه‌های سیاسی جایگاهی برای طنز ندارند به همین دلیل هم به نظر می‌رسد برای این روزنامه‌ها باید شاخص دیگری مدنظر قرار گرفته شود. در واقع باید شاخص‌های روزنامه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از یکدیگر تفکیک شوند.»مظفری افزود:« به عنوان مثال روزنامه‌های سیاسی نمی‌توانند جایگاهی برای اینفوگرافی داشته باشند؛ اینفوگرافی بیشتر در خصوص روزنامه‌های اقتصادی مد نظر قرار می‌گیرد. به همین دلیل اینفوگرافی شاخصی نیست که بتوان آن را به عنوان شاخص مناسب ارزیابی برای همه روزنامه‌ها مطرح کرد. درج مشخصات پدیدآورندگان هم یکی از شاخص‌ها است اما واقعیت این است که در روزنامه‌های سیاسی با توجه به برخی ملاحظات، خبرنگاران خودشان اصرار دارند که نامی از آن‌ها ذکر نشود، البته نام آن‌ها در روزنامه محفوظ است و در صورت نیاز ارائه خواهد شد؛ این مسئله نیز جزو شاخص‌هایی است که نمی‌تواند برای روزنامه‌های سیاسی الزام شده و امتیاز محسوب شود.»مدیرمسئول آفتاب یزد تاکید کرد: «برخی دیگر از شاخص‌ها به طور کلی مورد اعتراض هستند، برای مثال داشتن سایت اینترنتی! روزنامه خودش به خودی خود یک رسانه است، خیلی از روزنامه‌ها از طریق تک فروشی هزینه‌های خود را تامین می‌کنند؛ اگر قرار باشد محتوای آن در یک سایت منتشر شود تک فروشی روزنامه تحت تاثیر قرار می‌گیرد و روزنامه متضرر می‌شود از سوی دیگر هویت یک روزنامه این است که صبح روز بعد محتوای دقیق و درست و کارشناسی شده‌اش را در اختیار مخاطبان قرار بدهد بنابراین این موضوع نباید قرار گرفتن روزنامه در فضای مجازی جز شاخص‌ها در نظر گرفته می‌شد و امتیازی به آن اختصاص پیدا می‌کرد چرا که هویت روزنامه را هم زیر سوال می‌برد!» اگر قرار باشد به این شاخص امتیاز داده شود فرق بین رسانه‌های مجازی و مکتوب در چیست؟ کمی فکر هم خوب است.وی ادامه داد: «سابقه انتشار یک روزنامه هم جزو شاخص‌ها بر شمرده شده است در صورتیکه معیار باید مخاطب روزنامه باشد نه مدت زمان انتشار آن. شاید یک روزنامه در شش ماه اول بتواند مخاطبان بسیاری را جذب کند وروزنامه دیگری سال‌ها منتشر شود اما چون تاثیر گذاری نداشته و خنثی عمل می‌کند، مخاطبی هم نداشته باشد. تعداد همکاران بیمه شده هم یکی از شاخص‌ها است؛ درست است که روزنامه‌ای که لیست بیمه دارد یعنی هویت دارد اما در این اوضاع اقتصادی برخی از نشریات تحریریه‌های خود را تقویت کرده‌اند اما از نیروهای مازاد خود کاسته‌اند بنابراین تعداد نیروهای نفرات بیمه شده شان کمتر از برخی از نشریات دیگر است. در حالی که برخی از نشریات دارای انتشارات و چاپ خانه هستند بنابراین لیست بیمه‌ای بیشتری هم دارند!»او افزود: «وجود بنگاه رسانه‌ای نیز یکی از شاخص‌های رتبه‌بندی است؛ چرا باید به یک فرد که دارای چند نشریه است امتیاز بیشتری داده شود آن هم در شرایطی که قرار است یک روزنامه مورد رتبه بندی قرار بگیرد. شاخص دیگر هم حساب کاربری فعال در شبکه‌های اجتماعی است! وقتی توئیتر و تلگرام فیلتر است چرا باید داشتن حساب کاربری امتیاز تلقی شود؟ از سوی دیگر یک رسانه مکتوب چرا باید به حساب کاربری فعال در شبکه‌های اجتماعی داشته باشد؟ آن هم در شرایطی که تک فروشی همین روزنامه‌ها هزینه‌های آنها را تامین می‌کند! این در حالی است که تراز نویسندگان و گرافیک روزنامه‌ها به صورت سلیقه‌ای رتبه‌بندی می‌شود؛ در این شرایط تنها روزنامه‌هایی که تشریفاتی عمل می‌کنند می‌توانند امتیازات بهتری کسب کنند. البته این به این معنا نیست که روزنامه‌هایی که امتیاز بالا دریافت کرده‌اند تولید محتوای خوبی نداشتند؛ قطعا این طور نیست اما خیلی از روزنامه‌ها با اینکه تاثیرگذار هستند و تولید محتوای خوبی هم دارند صرفا به این دلیل که به دنبال تشریفات نرفته‌اند در این رتبه‌بندی متضرر شده اند. چه طور می‌شود روزنامه‌های شاخص‌های محتوایی یک نشریه حرفه‌ای را داشته باشد ولی امتیاز پایین کسب کند پس یک جای کار اشکال دارد.»او در ادامه تاکید کرد:« متاسفانه این رتبه بندی مربوط به روزنامه‌های سال 98 و 99 است؛ در صورتی که میزان، حال روزنامه است. چطور می‌شود که عملکرد 2 سال قبل یک روزنامه مورد ارزیابی قرار بگیرد و نتیجه این ارزیابی شاخص آن روزنامه در سال آینده باشد؟ این کار اشتباه است و معاونت مطبوعاتی و وزارت ارشاد باید به این مسئله ورود پیدا کند و اجازه ندهند که با برخی از ندانم‌کاری‌هایی که از گذشته به ارث رسیده حق خیلی از روزنامه‌ها پایمال شود. همچنانکه در موضوع لیست بیمه مطبوعات به درستی ورود کردند در این موضوع هم ورود نمایند و مصلحت اندیشی در این خصوص به مصلحت مطبوعات نمی‌باشد.»
>نمی دانیم متر، معیار و ملاک این رتبه بندی چه بوده است
صالح آبادی، مدیر مسئول روزنامه ستاره صبح نیز در این رابطه به آفتاب یزد گفت: «اشکال این رتبه بندی که انجام شده این است که بدون دعوت از مدیران مسئول مطبوعات و روزنامه‌های سراسری صورت گرفته است. باید حداقل یک جلسه با هر یک از این مدیران ترتیب داده می‌شد و در خصوص نحوه رتبه بندی که صورت گرفته است صحبت می‌شد.»
وی تصریح کرد:« مشکل دیگر این است که در حال حاضر ما نمی‌دانیم متر، معیار و ملاک این رتبه بندی چه بوده است. آیا این روال به شیوه قبل انجام شده است؟ در این صورت چرا طبق روال گذشته از مدیران مسئول دعوت نشده تا مشکلاتشان را بیان کنند؟ یکی دیگر از مشکلات این رتبه بندی هم این است که مطالب روزنامه‌هایی که مورد رتبه بندی قرار گرفته‌اند مربوط به زمانی است که کشور در اوج کرونا قرار داشته است. مسلم است که در چنین شرایطی و با دورکاری‌هایی که صورت گرفت کیفیت روزنامه‌ها پائین می‌آید. من واقعا متعجبم که چگونه همه روزنامه‌های حاکمیتی و عمومی را در رتبه یک قرار داده و نمره بالا به آن‌ها داده‌اند و بلافاصله روزنامه‌های مستقل، غیردولتی و غیر حزبی را در رتبه‌های پائین قرار داده اند. انتظارمان این است که با دعوت از مدیران مسئول روزنامه‌های مستقل و غیردولتی و غیرحزبی، عادلانه و منصفانه رتبه بندی انجام شود تا اصحاب رسانه آن را بپذیرند.»
>عدالت در این رتبه بندی اجرا نشده است
علی‌اکبر بهبهانى، مدیر مسئول روزنامه سایه نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:« من هم به عنوان یکی از اصحاب رسانه نسبت به این نوع رتبه بندی معترض هستم. به نظر من عدالت در این رتبه بندی اجرا نشده است.»وی تصریح کرد: «شاخص‌هایی که در این رتبه بندی مدنظر قرار گرفته شده همان شاخص‌های گذشته است اما همه در یک مقیاس قرار نگرفته‌اند و من به این موضوع ایمان دارم. باید زمانی برای رسیدگی به اعتراضات اصحاب رسانه اختصاص پیدا کند و باید در جلسه‌ای که مدیران مسئول در آن حضور دارند مقایسه صورت بگیرد. این امتیازات باید دو سال پیش داده می‌شد، چرا دو سال این مسئله را معطل نگه داشته‌اند؟ دولت قبل و معاونت مطبوعاتی آن حاضر نشدند این امتیازات را بپذیرند اما در دولت سیزدهم در عرض یک ماه همه چیز تغییر پیدا کرد. به نظر من این امتیازات وجاهت قانونی ندارد. اعتقاد من به طور کلی این است که رقیب من نمی‌تواند به من نمره بدهد بنابراین کسانی که رتبه بندی انجام داده‌اند صلاحیت این کار را نداشتند. می‌خواستند یک سری روزنامه را در صدر قرار بدهند و همین کار را هم کردند و همه امتیازات را به همان‌ها دادند.»
>بی عدالتی در رتبه بندی مشهود است
حسین کریمی، مدیر مسئول روزنامه اقتصاد پویا نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:« واقعیت این است که بی‌عدالتی در رتبه بندی مشهود است و بنده نیز همچون دوستان دیگر مطبوعاتی یکی از معترضین هستم، چرا که کمیته ارزیابی گویا توجهی به مطالب تولیدی نشریات نداشته است و تنها با امتیازات بی‌جهت خواسته تا فقط این کار انجام شود. هرچند این رتبه بندی مربوط می‌شود به 2 سال پیش که در این مدت نشریات فراز و نشیب‌های زیادی داشته‌اند و از همه مهم‌تر دولت نیز تغییر کرده همین موضوعات این رتبه بندی را زیر سوال می‌برد که آیا این امتیازدهی مناسب این روزهای مطبوعات است یا نه؟»
وی تصریح کرد:« همچنین راه برخی از روزنامه‌هایی که وابسته به ارگان یا سازمان یا افراد خاصی هستند و از رانت برخوردار بوده باید از نشریاتی که به صورت مستقل و با دشواری تمام فعالیت می‌کنند جدا شود چرا که آنان تمام سعی خود را می‌کنند تا نشریه در شان ملت ایران تولید کنند البته که در این میان نشریاتی هم هستند که فقط با صرف اینکه دارای مجوز هستند و هیچگونه فعالیتی ندارند تنها دنبال سهمیه‌های معاونت هستند. این نشریات نیز باید شناسایی شوند و از گردونه حذف گردند، چرا که اینها صد راه نشریاتی که می‌خواهند روزنامه واقعی تولید کنند می‌شوند.»کریمی توضیح داد: «اگر شاخص رتبه گزارش تولیدی و بازخورد در رسانه‌ها باشد که در این رتبه بندی این موضوع اعمال نشده است و اصلا براساس عدالت رتبه داده نشده است.»
معاونت مطبوعاتی باید با دقت زیادی نسبت به تمام موضوعات نشریات بپردازد و این میسر نمی‌شود جز با رصد دقیق نشریات با بی‌طرفی کامل تا خدایی ناکرده حقی از کسی ضایع نشود.»