بازگشت آلنده

بنفشه غلامی/ «امروز روز پیروزی امید بر ترس است... دیگر اجازه نخواهیم داد، فقرا بهای نابرابری و بی‌عدالتی در شیلی را بپردازند.» این، تنها یکی از جملات سخنرانی پر شوری بود که «گابریل بوریچ» بعد از پیروزی بزرگش بر کاندیدای راست افراطی در انتخابات ریاست جمهوری شیلی در جمع حامیانش در سانتیاگو بر زبان آورد و هلهله آنها را برانگیخت.
به گزارش سایت شبکه خبری «الجزیره»، «گابریل بوریچ»، نماینده سابق جنبش‌های دانشجویی در انتخابات روز یکشنبه، به کابوس میلیون‌ها شیلیایی پایان داد و در انتخابات ریاست جمهوری با 56 درصد آرا به پیروزی رسید. «خوزه آنتونیو کاست»، نامزد راست افراطی که 44 درصد آرا را احراز کرد، بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات شکست را پذیرفت و در توئیتی تصویری از خود را منتشر کرد که با تلفن در حال تبریک گفتن به رقیب پیروز است. «سباستین پینه را»، محافظه کار میلیاردر و رئیس جمهوری کنونی شیلی نیز در ویدیو کنفرانسی با «بوریچ»، ضمن گفتن تبریک به او تأکید کرد دولت وی در سه ماه دوره انتقالی به طور کامل در خدمت او خواهد بود.
«بوریچ» که با 35 سال سن جوان‌ترین رئیس جمهوری شیلی در تاریخ این کشور است، در نخستین سخنرانی تلویزیونی خود به مردم کشورش وعده داد: «با تمام توان تلاش می‌کند تا از پس چالش‌ها برآید.» چالش‌هایی که او در دوران تبلیغات انتخاباتی‌اش وعده داده بود با آنها بستیزد، کم نیستند. او که 11 مارس (20 اسفند ماه) به طور رسمی بر کرسی ریاست جمهوری‌شیلی خواهد نشست، پیش از هر چیز باید  به جنگ مدل اقتصادی کنونی که باعث خشم گسترده مردمی است، برود. این مدل اقتصادی که بازار محور است و باعث ایجاد شکاف‌های عمیق اجتماعی شده، از سال 2019 به این‌سو اعتراض‌های بسیاری را برانگیخته است. در واقع همین مدل اقتصادی و خشم مردمی بود که زمینه را برای بازگشت چپگرایان به قدرت فراهم کرد. به نوشته خبرگزاری «آسوشیتدپرس»، انتخابات روز یکشنبه شیلی در واقع به نوعی تقابل «پینوشه» با «آلنده» بود. زیرا به همان نسبت که «خوزه آنتونیو کاست» خود را حامی «آگوستو پینوشه» می‌نامید و تأکید می‌کرد خواهان تداوم راه اوست، «گابریل بوریچ» با افکار لیبرال سوسیالیستی خود، برای مردم شیلی یادآور «سالوادور آلنده» است؛ رئیس جمهوری محبوب که در جریان کودتای نظامی سال 1973 که منجر به دیکتاتوری 17 ساله «پینوشه» شد، با یک گلوله به زندگی خود پایان داد.
پیروزی «بوریچ» در حالی رقم خورد که میزان مشارکت مردمی در این انتخابات 56 درصد بود. رقمی که از سال 2012 به این‌سو بالاترین رقم مشارکت مردمی در یک انتخابات این کشور محسوب می‌شود. یکی از دلایل این اقبال مردمی، به دور اول انتخابات بر می‌گشت که طی آن «خوزه آنتونیو کاست» با 27.9 درصد آرا پیش از «بوریچ» با 25.8 درصد آرا قرار گرفت. این نتیجه باعث نگرانی روز افزون بسیاری از شیلیایی‌هایی شد که هنوز نتوانسته‌اند رنج‌های دوره دیکتاتوری «پینوشه» را فراموش کنند. این نگرانی نخست باعث شد، بخشی از جامعه شیلی که متمول‌تر بودند، اقدام به مهاجرت از وطن کرده و موجی از مهاجرت کشور را فرا بگیرد. اما در مرحله بعد باعث شد، بخش فرودست جامعه که یارای رفتن نداشتند و همچنین جوانانی که سخنرانی‌های پرشور «بوریچ» آنها را به وجد می‌آورد و به آینده‌ای امیدوار می‌کرد که در آن هراسی از دیکتاتوری وجود ندارد، به پای صندوق‌های رأی کشیده شوند.


آغاز دردسر‌های بوریچ
پیروزی «بوریچ» در حالی رقم خورد که تحلیلگران معتقدند او راهی دشوار را پیش‌رو دارد، زیرا این پیروزی می‌تواند در کنگره شیلی که کرسی‌های مخالفان «بوریچ» در آن برابر با کرسی‌های موافقان اوست، باعث تعمیق شکاف‌ها شود. «بوریس واندر اسپک»، سردبیر روزنامه «شیلی تودی» در همین ارتباط می‌گوید: «این واقعیت که کاست شکست خورده به این معنی نیست که او از صحنه سیاسی نیز به طور کامل کنار رفته باشد. واقعیت این است که جناح راست و راست افراطی در انتخابات پارلمانی قدرت بیشتری پیدا کرده و اکنون 50 کرسی در پارلمان دارد. ضمن اینکه در سنا نیز تعداد کرسی‌های آن قابل توجه است و علاوه بر این تعداد آرایی که او کسب کرده، در حدی بود که نام او را در تاریخ انتخابات شیلی، در رده ششم تعداد آرایی که یک کاندیدا به‌دست آورده ثبت کرد. همه اینها در حالی است که بوریچ باید از همان نخستین روزهای ریاست جمهوری‌اش، با جناح راست وارد مذاکره شود تا بتواند برنامه سیاسی خود را تکمیل کند؛ چیزی که بعید است به سرانجام برسد.»
واکنش چپ‌های امریکای لاتین
پیروزی یک چپگرا در شیلی با واکنش رهبران چپگرا در امریکای لاتین مواجه شد. «پدرو کاسلیلو»، رئیس جمهور چپگرای پرو در توئیتی «بوریچ» را دوست خوب خود خواند و به او پیروزی‌اش را تبریک گفت. «لولا داسیلوا»، رئیس جمهور سابق برزیل که بعد از تحمل چند سال زندان اکنون چشم امید بسیاری از برزیلی‌ها در انتخابات آتی این کشور است نیز پیروزی «بوریچ» را «یک پیروزی دیگر برای یک نامزد دموکراتیک و مترقی در امریکای لاتین» دانست. «اوو مورالس»، رئیس جمهور پیشین بولیوی هم در پیامی این پیروزی را به مردم شیلی و «بوریچ» تبریک گفت.