روزنامه ابتکار
1400/09/30
آیا می‌توان شب یلدا را به عنوان مقصد زمانی گردشگری معرفی کرد؟ «شب چله» در رقابت با «کریسمس»
فاطمه امینالرعایاگروه فرهنگ و هنر – شاید یلدا هم برای شما یکی از شیرین‌ترین جشن‌های این مرز و بوم باشد، جشنی که پایه‌اش بر دور هم جمع شدن خانواده‌ها است، شبی خوش رنگ با غذاها و طعم‌های متنوع که در آن هم موسیقی هست و هم شعرخوانی. اما چقدر در این سال‌ها از ظرفیت شب یلدا برای توسعه گردشگری و جذب توریست برای بازدید از این آیین فرهنگی قدم برداشته شده است؟
شب یلدا زمانی است که زمین آماده ورود زمستان میشود، شبی است که از مدت‌ها پیش هیاهویی در کوچه و بازار به راه می‌اندازد و مردم برای تدارک این جشن باستانی آماده می‌شوند. به پاس جشن یلدا، بساط شادی در خانه‌ها برپا می شود و از دل یلدا می‌توان شاهد تمام خوشی‌ها بود.
رهسپار کردن پاییز، پس از گذراندن طولانی‌ترین شب سال، جشن یلدا را به نمادی از امید به روشنایی و گذشتن از سیاهی بدل می‌کند. شب یلدا و برپایی آیین جشن یلدا، از رسوم کهن ایرانیان بوده است و شواهد حاکی از آن است که جشن شب یلدا از زمان داریوش یکم (از سال 502 قبل از میلاد) در تقویم رسمی ایرانیان باستان ثبت شده است.
از واجبات همیشگی سفره یلدا و جشن یلدا دیوان حافظ بوده است. از گذشته‌های دور، از اصلی‌ترین رسوم جشن یلدا حافظ‌خوانی و گرفتن فال حافظ بوده که دوست‌داران حافظ به واسطه آن احوال آینده خود را جویا می‌شدند.
شب یلدا، از جمله معدود شب‌هایی است که اعضای خانواده‌ها دور یکدیگر جمع می‌شوند برای خلق خاطراتی به یاد ماندنی که یکی از رسوم ویژه شب یلدا، غذاها و سایر خوراکی‌های شب یلدا است. هر شهر و فرهنگی غذای ویژه‌ای را برای جشن شب یلدا در نظر می‌گیرد. سبزی‌پلو با ماهی، انارپلو، زرشک پلو، کلم پلوی شیرازی و ... همه و همه رنگ ویژه‌ای به این شب می‌دهند و لذت با هم بودن را چندین برابر می‌کنند.
آجیل شب یلدا هم یکی از خوشمزه‌ترین و البته پرطرفدار‌ترین عناصر این شب است. این آجیلِ مخصوص ترکیبی از انواع آجیل و خشکبار است. خوردن انار، هندوانه، کدوی حلوایی و لبو هم از کارهایی است که بسیاری از ایرانی‌ها در این شب انجام می‌دهند.
جشن باستانی شب یلدا، از سال 1388 در فهرست میراث معنوی کشور قرار گرفته و مسئولان میراث فرهنگی کشور در تلاشند تا این شب را به عنوان میراث ناملموس در فهرست جهانی یونسکو هم به ثبت برسانند.
ایام یلدا همزمان است با روزها سال نوی میلادی و کریسمس که هر سال بسیاری از گردشگران را به دیدن جشن‌های سال نوی میلادی می‌کشاند. کشورها و شهرهای مختلف در دنیا تلاش می‌کنند تا تزیینات زیباتری داشته باشند تا از این طریق گردشگران بیشتری را به سوی خود بکشانند. در روزهایی که بسیاری از افراد در کشورهای مختلف در تعطیلات به سر می‌برند چرا تا کنون ما از ظرفیت شب یلدا برای جذب آن‌ها به سفر به کشورمان استفاده نکرده‌ایم؟
بر اساس تعریفی که مجمع عمومی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) در بیست‌ودومین اجلاس خود در سال ۲۰۱۷ به تصویب رساند، گردشگری فرهنگی به نوعی از فعالیت گردشگری اشاره دارد که در آن انگیزه اساسی بازدیدکننده یادگیری، کشف، تجربه و مصرف جاذبه‌های فرهنگی ملموس و ناملموس است.
محصولات فرهنگی در یک مقصد گردشگری دربرگیرنده مجموعه‌ای از ویژگی‌های متمایز مادی، فکری، معنوی و عاطفی یک جامعه است که شامل هنر و معماری، میراث تاریخی و فرهنگی، میراث آشپزی، ادبیات، موسیقی، صنایع خلاق و فرهنگ‌های زنده با سبک زندگی و ارزش‌های آن‌ها میشود.
گردشگری فرهنگی یک تجارت بزرگ به شمار می‌رود. برخی از افراد تنها با هدف یک تجربه فرهنگی به سفر می‌پردازند، در حالی که برخی دیگر ممکن است فرهنگ را به عنوان محصول جانبی سفر خود تجربه کنند. از این رو می‌توان استدلال کرد که در بیشتر تعطیلات نوعی گردشگری فرهنگی وجود دارد.
گردشگری فرهنگی به بازدید مسافران از مقاصد خاص به منظور تجربه و یادگیری فرهنگی خاص اطلاق میشود که می‌تواند شامل بسیاری از فعالیت‌ها مانند شرکت در رویدادها و جشنواره‌ها، بازدید از موزه‌ها و چشیدن طعم غذاها و نوشیدنی‌های محلی شود.
همچنین در برخی مواقع گردشگری فرهنگی بخشی ناخواسته از تجربه گردشگری محسوب میشود، به گونه‌ای که غوطه‌ور شدن فرهنگی با مردم محلی و آشنایی با زبان، آداب و رسوم و غذا آن منطقه بخشی اجتناب‌ناپذیر از سفر گردشگران را شکل می‌دهد.
گردشگری فرهنگی به دلایل زیادی اهمیت دارد و شاید برجسته‌ترین دلیل آن تاثیر اجتماعی باشد. از این رو گردشگری فرهنگی می‌تواند به تقویت هویت، افزایش درک متقابل فرهنگی و حفظ میراث و فرهنگ یک منطقه کمک کند.
همچنین گردشگری فرهنگی می‌تواند اثرات اقتصادی مثبتی نیز داشته باشد. این اثرات می‌تواند به صورت مستقیم از طریق بازدید گردشگران از اماکن گردشگری ایجاد شود یا به واسطه ایجاد مشاغل و فرصت‌های شغلی جدید و همچنین اثرگذاری بر مشاغل ثالث صورت گیرد.
یلدا زمان مناسبی برای ایجاد چنین بستری است. منوچهر جهانیان، عضو هیئت مدیره انجمن علمی گردشگری ایران پیشتر در یادداشتی در این‌باره نوشته بود: آیین و فرهنگ عامه هر منطقه، امروز به عنوان جاذبه‌های گردشگری به شمار می‌روند. گردشگران امروز مطابق با روحیات و انگیزه خویش در جست‌وجوی تامین حس کنجکاوی برآمده و از این رو با سفر به مناطق گوناگون علاقه بسیاری به آگاهی از فرهنگ مردمان سایر مناطق جهان پیدا کرده‌اند، تا شاید بدین وسیله نیاز به شناخت و آگاهی در بستر تعالی و کمال از طریق دانستن و آگاهی یافتن از حضور و چگونگی زندگی سایر مردمان تامین شود. به همین جهت گردشگری در سال‌های اخیر با هدف آشنایی با فرهنگ و ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی مناطق و مسیرهای گردشگری از جمله مهترین سفرها در سطح جهان به شمار می‌رود.
او همچنین افزوده بود: برگزاری آیین شب یلدا در سال‌های دور در میان خانواده و در جمع صمیمی آنان برگزار می‌شد، اما در سال‌های اخیر با توسعه امکانات و برگزاری مراسم‌ها و جشن‌ها در سطح ملی، جشن شب یلدا دراماکن عمومی با حضور گسترده مردم قابل برگزاری است و امکان حضور گردشگران و آشنا کردن آنان با فرهنگ و آیین و سنت‌ها و رسوم کهن ایرانی را امکان‌پذیر می‌کند. مراسم آیین شب یلدا خود یکی از رویدادهای مهم گردشگری ایران به شمار می‌رود، به ویژه در سال‌های اخیر با گرایش گسترده‌ای که به جذب و توسعه گردشگری از طریق رویدادها صورت گرفته است، شب یلدا به عنوان یکی از مهمترین جشن‌های ایرانی است که به تنهایی انگیزه بالایی برای حضور گردشگران در ایران و آشنایی با این فرهنگ تاریخی فراهم می‌کند. انواع خوراکی‌ها، شب‌نشینی، حافظ‌خوانی، دورهمی خانواده‌ها و جمع صمیمی ودوستانه آنان همانند قدیم‌ها گردآمدن دور کرسی و سایر آیین‌ها و رسوم مناطق مختلف هر کدام به تنهایی می‌تواند برای یک گردشگری خارجی به عنوان جاذبه تلقی شود و هیجان‌انگیز باشد.
او ادامه داده بود: موسیقی‌های سنتی، لباس‌های سنتی ایرانیان در هر یک از مناطق ایران، انواع خوراکی و سوغات، صنایع دستی و صفا و صمیمیت خانواده ایرانی در هر یک از مناطق، همگی جاذبه‌ای برای توسعه گردشگری به شمار می‌روند. از این رو می‌توان گفت توسعه گردشگری در بسیاری ازمناطق و در فصول مختلف سال و متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم و مراسم‌های آیینی در این مناطق نیازمند تدابیر و برنامه‌ریزی است. چرا که منابع غنی آن وجود داشته و از طریق سازماندهی و بهره‌برداری صحیح از یک آیین و فرهنگ خواهد توانست مسیر حرکت به سوی تعالی و توسعه گردشگری را فراهم کند.
حالا باید دید آیا مسئولان گردشگری برای سال‌های آینده از طریق گسترده کردن جشن‌های این روز می‌توانند در مسیر جذب گردشگری قدم بردارند؟
سایر اخبار این روزنامه
واکنش‌ها به دلایل رد صلاحیت علی لاریجانی ادامه دارد
جنجال کاغذی لاریجانی
جلال خوش‌چهره
توافق موقت؛ آخرین فرصت برجام؟
اومیکرون چیست و چه کسانی در معرض ابتلا هستند؟
ضرورت آغاز سریع واکسیناسیون ۷ تا ۱۲ سال
سرنوشت مهاجران ورزش ایران
به آرزوهای‌شان رسیدند؟
ایرانیان ظرفیت هتل‌های وان ترکیه را پر کردند؟
سفر به ترکیه ارزان‌تر از کیش
یارانه از دی ماه دو برابر میشود
خبر خوب؟!
آیا می‌توان شب یلدا را به عنوان مقصد زمانی گردشگری معرفی کرد؟
«شب چله» در رقابت با «کریسمس»
رئیس قوه قضاییه:
برای اعمال مجازات جایگزین حبس از ظرفیت‌های قانونی استفاده شود
غریب آبادی:
همه ایرانیان مقیم خارج می‌توانند به کشور بیایند
بیم و امید در موزه ملی افغانستان
وزرا و نمایندگان مجلس چقدر حقوق می گیرند؟
شهید سلیمانی و تثبیت مرزهای دفاع استراتژیک
