تبلیغات وکلا در شبکه‌های اجتماعی قانونی است؟

آفتاب یزد: قاضی و وکیل، دو واژه‌ای هستند که عدالت و دادخواهی را در ذهن هر فرد متبادر می‌سازند و به همین دلیل هم اغلب موارد و با بروز هرگونه مشکلی، از آن‌ها به عنوان حلال مشکلات حقوقی یاد می‌شود و هیچ گاه آن‌ها به چشم کاسب دیده نمی‌شوند و شغلشان نیز در زمره کاسبی قرار نمی‌گیرد و همواره از قواعد و ضوابط مقتضی به موجب قوانین اختصاصی تبعیت کرده اند. با این همه در سال‌های اخیر با برخی تبلیغات مثل تبلیغات وکالت تضمینی رو به رو شدیم که در پی آن مسئولان در قوه قضائیه اعلام کردند این موضوع تخلف و جرم است، حتی کمال رئوف، دادستان انتظامی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه در این باره گفته بود:« کسی که می‌گوید من تضمین وکالت می‌کنم یا قرار است که خودش رای را بنویسد یا قرار است که برود به قاضی بگوید که چگونه حکم را بنویسد. این به معنای نفوذ صد در صد است. اگر راست بگوید اعمال نفوذ محسوب می‌شود که جرم است و اگر دروغ بگوید، اخذ یا تحصیل وکالت با ابزار فریبنده است. این کار تخلف است و متخلف با اشد مجازات رو به رو خواهد شد.» اما حالا با بحث جدیدی در خصوص تبلیغات وکلا رو به رو هستیم و آن هم تبلیغات اینستاگرامی است. باید دید آیا این گونه تبلیغات نیز جرم محسوب می‌شود؟
>تبلیغات اینستاگرامی آقای وکیل
شاید شما هم در صفحات اینستاگرام با وکلایی رو به رو شده باشید که در یک پیج کاملا کاری، تخصص و نحوه فعالیت خودشان در حوزه وکالت را تبلیغ می‌کنند. از پرونده‌های موفقشان می‌گویند و مشخصات رسمی خود را به صورت کامل ارائه می‌کنند. در پاره‌ای از مواقع نیز به توضیح و تشریح ابهامات حقوقی برای دنبال کنندگانشان می‌پردازند.
این در حالی است که تا پیش از این جامعه وکلا چنین تبلیغاتی را دور از شان وکالت می‌دانستند و معتقد بودند که تبلیغات برای وکلا ممنوع است. البته این در شرایطی است که در هیچ آئین نامه‌ای ممنوعیت تبلیغات برای وکلا ثبت نشده است با این حال بزرگان این حرفه تبلیغات را دور از شان وکیل می‌دانستند.


حتی بهمن کشاورز رئیس اسبق اتحادیه سراسری کانون‌های وکلای دادگستری که حالا چند سالی است به دیار باقی شتافته سال‌ها پیش در یادداشتی با عنوان « تبلیغات برای وکلای ایران موکدا ممنوع است» نوشته بود:« به موجب یک مصوبه بسیار قدیمی هیئت مدیره کانون وکلا، هر گونه تبلیغ برای وکلای دادگستری ممنوع است. این روشی است که در سیستم وکالتی انگلستان و وکالتی فرانسه از گذشته‌ها به طور جدی وجود داشته و پیگیری می‌شده است.در ایران علاوه بر مصوبه هیئت مدیره، بند سه ماده 80 آیین نامه لایحه‌ استقلال مقرر می‌دارد وکیلی که به وسیله فریبنده تحصیل وکالت نماید به مجازات انتظامی از درجه سه یا چهارم محکوم می‌شود، مجازات انتظامی درجه سه به معنی توبیخ با درج در روزنامه رسمی و مجله کانون است و درجه چهار عبارت است از تنزل درجه از
پایه یک به پایه دو. بنابراین تبلیغات برای وکلای ایران تا جایی که به کانون‌های وکلا مربوط است، موکدا ممنوع است.»
او نوشته بود:« کسی که مرتکب چنین خطایی شود از نظر انتظامی مجازات خواهد شد و طبق ضوابط تکرار تخلفات انتظامی موجب تشدید مجازات می‌شود پس حتی احتمال دارد در نهایت وضعیت به ابطال پروانه وکیل منجر شود.»
بنابراین بنابر آنچه که سالها پیش بهمن کشاورز بر آن تاکید داشته تبلیغات در حوزه وکالت با پیچیدگی‌های خاصی همراه است.
>وکالت تضمینی غیر قانونی است
ابتدای سال جاری نیز کمال رئوف، دادستان انتظامی مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه در خصوص تبلیغات در وکالت گفته بود:« زمانی که آیت الله رئیسی موضوع ممنوعیت وکالت تضمینی را مطرح کردند از یکی دو ماه قبل از آن به دنبال برخورد با وکالت تضمینی بودیم و اعلام هم کردیم که تخلف است و به مردم نیز هشدار دادیم وکیلی که اعلام کند که تضمینی کار می‌کند، کارش تخلف است و چیزی جز نفوذ ناروا در دادگاه نیست. بعد از اظهارات رئیس قوه قضائیه در مورد وکالت تضمینی نیز مجددا در این زمینه اطلاع‌رسانی شد و هشدار دادیم که این تخلف با اشد مجازات رو به رو خواهد شد. کسی که می‌گوید من تضمین وکالت می‌کنم یا قرار است که خودش رای را بنویسد یا قرار است که برود به قاضی بگوید که چگونه حکم را بنویسد. این به معنای نفوذ
صد در صد است. اگر راست بگوید اعمال نفوذ محسوب می‌شود که جرم است و اگر دروغ بگوید، اخذ یا تحصیل وکالت با ابزار فریبنده است. همین چند وقت پیش یکی از وکلای مرکز طی کامنتی نوشته بود طلاق در اسرع وقت و بدون نیاز به مراجعه که از این کامنت برای این وکیل پرونده تشکیل دادیم.»
با این همه باید دید تبلیغ وکلا در صفحات اینستاگرامی نیز تخلف محسوب می‌شود؟ برای بررسی این موضوع بارها با کمال رئوف تماس گرفتیم اما پاسخگو نبود. به همین منظور با چند نفر از وکلای پایه یک دادگستری به گفتگو نشستیم.
>تبلیغات اگر در حد معقول باشد مشکلی ندارد
یوسف رضا ادیب زاده؛ وکیل پایه یک دادگستری در این رابطه به آفتاب یزد گفت:« باید دید در رابطه با این موضوع در آیین نامه انتظامی چه چیزی ذکر شده است. اما من در تخلفات انتظامی چنین موضوعی را به عنوان تخلف ندیدم؛ از نظر من به عنوان یک وکیل تبلیغات اگر در حد معقول باشد نباید مشکلی داشته باشد.»
وی تبلیغات معقول را این طور توضیح داد:« تبلیغات معقول مثلا در حد کارت‌های ویزیتی است که معمولا وکلا چاپ می‌کنند و در اختیار موکلان و دیگران قرار می‌دهند. یعنی اگر تبلیغات به گونه‌ای باشد که وکلا در صفحات مجازی قابلیت‌های خود را اعلام کنند تا مردم هم راحت‌تر بتوانند وکیل مورد نظر خود را انتخاب کنند مشکلی ندارد به شرطی که وعده و وعید‌های الکی ندهند چون این کار خلاف شان یک وکیل است. با این همه باید دید آیین نامه انتظامی در رابطه با آن چه می‌گوید.»
>معرفی وکیل، تبلیغ نیست
شهاب صیفی، یکی دیگر از وکلای پایه یک دادگستری است که در این خصوص به آفتاب یزد می‌گوید:« در قانون مجازات اسلامی در رابطه با بحث تبلیغ وکلا تعریفی وجود ندارد،بنابراین این کار جرم محسوب نمی‌شود. اگر هم مشکلی باشد صرفا از باب تخلف در حوزه صنفی بررسی می‌شود.»وی تصریح کرد:« اگر وکیلی برای کاری که می‌خواهد انجام بدهد و حرفه‌ای که دارد تبلیغی انجام دهد،
آئین نامه صنفی وکلا این کار را ممنوع اعلام کرده و این اجازه را به وکلا نمی‌دهد. یعنی اگر این تبلیغ عملا در راستای جذب موکل باشد و این کار را با وعده و وعید و با ادعای تضمین انجام بدهد، این کار نه تنها تخلف است بلکه جرم هم محسوب می‌شود اما اگر وکیلی موفقیت‌های خودش در پرونده‌هایی که انجام داده را توضیح بدهد به نظر من در این راه تبلیغی صورت نگرفته است و تخلف نیست.»
او توضیح داد:« البته این مسئله باید به صورت جزئی مورد بررسی قرار بگیرد و باید دید قصد و نیت فرد تبلیغ‌کننده چیست و اینکه این تبلیغات از راهکارهای خلاف واقع است و یا صرفا تشریح و تفهیم موفقیت‌های وکیل در پرونده‌های مختلف است. به نظر من وکلا باید توانایی‌های خود را مطرح کنند؛ چون در حوزه وکالت بحث تخصص مطرح نیست وکلا می‌توانند از این طریق تخصصی که طی سال‌ها به دست آورده‌اند را عنوان نمایند و اگر این کار بر اساس چارچوب و چارت قانونی باشد تبلیغ محسوب نمی‌شود و تخلف نیست. به نظر من مد نظر قانونگذار آن جایی که وکیل را از تبلیغات منع کرده است صرفا وعده و وعید واهی برای وکالت تضمینی بوده است. وکالت تضمینی هم تخلف است و هم جرم محسوب می‌شود و مجازات سنگینی هم برای آن در نظر گرفته شده است.»