روزنامه شرق
1400/10/04
پرده‌برداری از روابط پنهانی ریاض با رقیب واشنگتن
پرده‌برداری از روابط پنهانی ریاض با رقیب واشنگتن در زمانی كه مرحله سرنوشت‌ساز مذاكرات غرب و دولت ایران بر سر برنامه هسته‌ای تهران در آستانه آغازشدن است، شبكه سی‌ان‌ان گزارشی را منتشر كرد كه می‌تواند بر تلاش‌های دولت آمریكا برای رسیدن به توافق هسته‌ای و موشكی با تهران اثر منفی بگذارد. این پایگاه خبری آمریکایی به نقل از آژانس‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریكا تصاویری اختصاصی منتشر كرده كه از برنامه عربستان سعودی برای تولید موشك بالستیك با كمك چین خبر می‌دهد.به گفته مقام‌های امنیتی آمریكایی این نخستین بار نیست كه عربستان و چین در زمینه موشكی با‌هم همكاری می‌كنند. پیش از این هم ریاض موشک‌های دوربرد از چین خریده بود اما نتوانست از آنها استفاده كند. عربستان تاکنون به‌عنوان کشوری که خود سازنده این نوع موشک‌ها باشد، شناخته نشده بود اما تصاویر ماهواره‌ای نهادهای اطلاعاتی آمریکا نشان می‌دهند که عربستان دست‌کم در یک پایگاه، در حال تولید موشک‌های بالستیک است و مقام‌های شورای امنیت ملی آمریكا گفته‌اند که در ماه‌های اخیر آنها از اطلاعات طبقه‌بندی‌شده در انتقال فناوری موشک‌های بالستیک در مقیاس بزرگ بین چین و عربستان مطلع شده‌اند. این تصاویر ماهواره‌ای از سوی «پلنت» یک شرکت تصویربرداری تجاری ثبت شده است.
این اقدام می‌تواند تأثیر انكارناپذیری بر رقابت موشكی در سراسر خاورمیانه داشته باشد و تلاش دولت جو بایدن برای رسیدن به توافق با دولت ایران، به‌عنوان مهم‌ترین رقیب عربستان در منطقه را پیچیده‌تر کند. درصورتی‌كه عربستان اقدام به تولید موشك بالستیك كند، غرب دیگر نخواهد توانست ایران را از رقابت موشكی با ریاض منع كند و این امر كار دولت بایدن را پیچیده‌تر خواهد كرد؛ چراکه در سال‌های اخیر مقام‌های بلندپایه عربستان بارها از آمریكا خواسته‌اند برنامه موشکی و پهپادی ایران نیز در مذاکرات احیای برجام گنجانده و كاملا محدود شود. تصاویر ماهواری كه در اختیار سی‌ان‌ان قرار گرفته و از 26 اكتبر تا 9 نوامبر امسال را شامل میشود، تحرکات در پایگاهی واقع در منطقه الدوادمی عربستان را ثبت کرده است كه نشان‌دهنده تلاش ریاض برای تولید موتور موشک با سوخت جامد است. کارشناسان با استناد به این تصاویر از وجود شعله‌های آتش و ریخته‌گری موتورهای موشک دارای سوخت جامد و گودال ایجادشده برای دفع باقی‌مانده سوخت خبر داده‌اند. این منطقه پیش‌از‌این با كمك چین ساخته شده است.
دو مقام امنیتی تأیید کرده‌اند که در ماه‌های گذشته اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ای در اختیار برخی از نهادهای اطلاعاتی آمریکا و همچنین شورای امنیت ملی دولت بایدن قرار گرفته بود که براساس آن، عربستان فناوری موشک‌های بالستیک را از چین دریافت کرده است. همكاری پنهان ریاض و پكن در حالی افشا میشود كه عربستان غیر از تلاش برای تولید داخلی موشک بالستیك، ماه گذشته نیز قراردادی ۶۴۰ میلیون دلاری برای تجهیز خود به موشک‌های آمریکایی امضا کرد.
«جفری لویس»، کارشناس تسلیحات و استاد مؤسسه مطالعات بین‌الملل میدل‌بری، می‌گوید: «شواهد کلیدی حاكی از این است که در این مرکز در‌حال کار روی گودال سوختگی برای دفع سوخت جامد باقی‌مانده از تولید موشک‌های بالستیک هستند. خطر انفجار در کمین سوخت باقی‌مانده از تولید موشک‌های بالستیک است و به‌همین‌دلیل تأسیسات تولید این موشک‌ها اغلب گودال‌های سوختی دارند که در آن می‌‌توان سوخت باقی‌مانده را از بین برد. درحالی‌که توجه جهانی معطوف به برنامه هسته‌ای ایران است، چندان توجهی به برنامه مشابه عربستان برای توسعه و تولید موشک‌های بالستیک نمی‌شود و این خطرات زیادی برای منطقه در پی خواهد داشت. اگر عربستان ساخت موشک‌های خود را آغاز کرده باشد، بسیار بعید است كه تهران با محدودکردن برنامه موشکی خود موافقت کند. اقدام جدی برای تولید داخلی موشک‌های بالستیک از سوی عربستان نشان می‌دهد که هرگونه تلاش دیپلماتیک برای مهار تولید سلاح‌های موشکی و هسته‌ای نیازمند مشارکت سایر بازیگران منطقه‌ای مانند ایران و اسرائیل است».
به گفته لویس، با توجه به اینکه تمام تأسیسات مورد نظر با کمک چین ساخته شده است و ارزیابی اطلاعاتی جدید نشان می‌دهد عربستان به‌تازگی تكنولوژی موشک‌های بالستیک را از چین خریداری کرده، احتمالا موشک‌هایی که در آنجا تولید می‌شوند، طراحی چینی دارند. شواهد دیگری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد عربستان در سال‌های اخیر برای توسعه برنامه موشک‌های بالستیک خود با کشورهای دیگر هم مذاكره كرده و همین موضوع شناسایی دقیق نوع سیستم تسلیحاتی و موشكی در این مكان را دشوار می‌کند.
ایالات متحده در سال‌های گذشته به عربستان فشار آورده که این قابلیت‌ها را پیگیری نکند اما نخستین نشانه‌ها مبنی بر اینکه عربستان مجهزشدن خود به این سلاح‌ها را به‌طور داخلی پیگیری می‌کنند، در دوره دونالد ترامپ، سلف بایدن اتفاق افتاد. در همان زمان، سی‌ان‌ان برای نخستین بار در سال 2019 با استناد به گزارش‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا از آغاز همکاری چین و عربستان برای ایجاد برنامه موشکی عربستان خبر داد اما دولت دونالد ترامپ در آن زمان اعضای مهم و تأثیرگذار کنگره را در جریان این اطلاعات قرار نداد. رهبران وقت دموکرات کنگره آمریکا با انتقاد از دولت ترامپ، او را متهم کردند که در قبال عربستان سعودی رویکردی ملایم اتخاذ کرده است. بااین‌حال ترامپ استدلال می‌كرد که خریدهای تسلیحاتی عربستان سعودی از آمریکا اهمیت زیادی دارد؛ چراكه هزاران خانواده آمریکایی از آن درآمد كسب می‌كنند.
واكنش چین
کارشناسان تسلیحاتی اعتقاد دارند كه عدم واکنش مناسب دولت ترامپ، به عربستان امکان داد تا برنامه موشک‌های بالستیک خود را با جدیت بیشتری پیگیری كند و درحال‌حاضر دولت بایدن در موقعیتی دشوار قرار گرفته است. هر نوع واکنش دولت بایدن به این همکاری موشکی عربستان و چین، به‌دلیل ملاحظات دیپلماتیک اقدامی حساس است، زیرا واشنگتن به‌دنبال ازسرگیری تعامل با چین در عرصه‌های مختلف، از جمله تغییرات آب‌وهوایی، تجاری و مقابله با همه‌گیری کروناست. براساس این گزارش، برخی از اعضای كنگره در ماه‌های گذشته از اطلاعات جدید در انتقال فناوری موشک‌های بالستیک بین عربستان و چین مطلع شده‌اند. سخنگوی وزارت خارجه چین در واكنش به گزارش سی‌ان‌ان گفته است که «این کشور و عربستان «شریک راهبردی همه‌جانبه» هستند و با هم همكاری نظامی دارند. این‌گونه همکاری‌ها ناقض هیچ‌یک از قوانین بین‌المللی نیست و با کنوانسیون منع سلاح‌های کشتار‌جمعی نیز مغایرت ندارد». «آن‌کیت باندا»، محقق و کارشناس منع اشاعه در بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی، می‌گوید: «برنامه موشکی قدرتمند از سوی عربستان، چالش‌های جدیدی را برای محدودکردن برنامه‌های موشکی دیگر كشورها در منطقه ایجاد می‌کند؛ برای مثال مهار برنامه‌های توسعه‌ای موشک‌های ایران در آینده بدون ایجاد محدودیت‌های موازی دشوارتر خواهد بود و در چنین شرایطی تهران زیر بار محدودیت‌های جدید نخواهد رفت و روند مذاكرات پیش‌رو در وین با پیچیدگی‌های بیشتری روبه‌رو میشود».
سایر اخبار این روزنامه
مردم غافلگیر می‌شوند یا رئیس‌جمهور؟
بغداد متقاضی مذاکره مستقیم تهران - واشنگتن
نامه مخالفت آیت‌الله پسندیده با امام جعلی است
ریشه مهاجرت نخبگان
اقتصاد سیاسی از تریبون نماز
همه آجودان‌های رؤسای جمهور
جنجال جدیدی در راه است؟
پرده‌برداری از روابط پنهانی ریاض با رقیب واشنگتن
غیاب مردم در مذاکرات وین
متافقه در مقابل متاورس
ایران-آذربایجان؛ گذر از تنش‌ها به سوی همکاری
حمايت از بورس؛ چرا و چگونه؟
سخني با رئيس مجلس جناب آقای قالیباف
