کمبود پزشک؛ موضوعی واقعی یا ساختگی؟

عباس بصیری - عضو هیئت مدیره جامعه اورولوژی ایران ‪-‬ به دنبال طرح جنجال برانگیز افزایش پذیرش در رشته‌های پزشکی عمومی و تخصصی و اظهار نظرهای دلسوزانه و کارشناسانه مسئولین نهاد‌های امور پزشکی در کشور، انجمن‌های علمی گروه پزشکی به بررسی و اظهار نظر در مورد این تصمیم ناگهانی پرداختند. جامعه اورولوژی ایران نیز در تاریخ ۲.۱۰ /۱۴۰۰ در یک نشست عمومی به ابعاد مختلف این موضوع پرداخت. در این جلسه که با حضور همکاران اورولوژیست (جراحان کلیه و مجاری ادراری) و مسئولین محترم انجمن‌های نفرولوژی - انجمن پیوند اعضا - انجمن زنان و مامایی - انجمن روانپزشکی - انجمن ارتوپدی - انجمن سرطان‌های زنان - مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی ایران و همچنین نماینده محترم شورای عالی سازمان نظام پزشکی ایران، حضور مجازی رئیس محترم سازمان نظام پزشکی کشور و معاونت محترم آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برقرار شد. ابعاد مختلف این تصمیم بررسی و موارد ذیل مطرح شد:
۱- ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و حفظ سلامت جامعه وابسته به حداقل ۵۰ فعالیت است که مربوط به بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف کشوری بوده و سهم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بخش کوچکی از این مجموعه می‌باشد از قبیل حفظ هوای پاک، تامین آب آشامیدنی مطلوب، حفظ آرامش عصبی و دغدغه‌های معیشتی مردم، معضل ترافیک، تصادفات و حوادث جاده‌ای، حوادث شغلی، تامین سرگرمی‌های غیر مضر، سلامت اخلاقی و معنوی و ... در حالی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همیشه ترمیم کننده ضعف نهاد‌های دیگر و رفع عوارض و مشکلات ناشی ازعدم تامین این زیر ساخت‌های سلامت بوده است.
۲- در مجموع ارائه خدمات در وزارت متبوع سهم پزشکان در تامین سلامت مردم بسیار ناچیز بوده و وظیفه اصلی بر دوش نهادهای پیشگیری از بیماری است. طبیعی است که پزشکان به لحاظ فعالیت علمی و نه نقش مشاوره‌ای در صورت ایجاد بیماری نقش خود را ایفا می‌کنند. در حالی که سیستم ارائه خدمات سلامت میتواند از دانش پزشکی در جهت جلوگیری از حوادث ناگوار جلوگیری کند که مثال واضح آن تعداد مرگ و میر در بیماری کرونا قبل و پس از واکسیناسیون می‌باشد که نقش پیشگیری را به خوبی نشان داد.
۳- در کنار تربیت پزشکان حداقل ۱۲ رشته گروه پزشکی برای تشخیص، درمان و پیگیری بیماران لازم است از قبیل نیروهای پرستاری، تکنسین‌های بیهوشی و اتاق عمل، آزمایشگاه، تصویربرداری و تغذیه و...آیا طرح جامعی برای هماهنگی بین رشته‌ای دیده شده است.


۴- امروزه بسیاری از خدمات پزشکی با آموزش عمومی توسط خود بیماران انجام می‌شود و بسیاری از داروها نیز مجاز هستند که توسط خود بیماران از بخش خاصی از داروخانه انتخاب و استفاده شوند. از طرفی بسیاری از خدمات اولیه توسط بهورزان و آموزش دیدگان کوتاه مدت محلی نیز ارایه می‌شود که نتایج این طرح نیز در کشور خودمان به خوبی و با نتایج عالی انجام و به جامعه جهانی ارائه شده است و در بیش از ۸۰ درصد از نیازهای مردم توسط این آموزش دیدگان تامین و صرفه جویی اقتصادی بسیار هنگفت انجام و مردم نیز دارای شناسنامه دقیق بهداشتی درمانی کامل شده‌اند که این طرح هم اکنون چندان مورد توجه و ارتقا قرار نمی‌گیرد.
۵- آموزش دیدگان پزشکی در سطح عمومی و مخصوصا در سطح تخصصی بر اساس آمایش سرزمینی می‌بایست در محل‌هایی مستقر شوند که علاوه بر در دسترس بودن برای مردم عزیزمان امکانات و تجهیزات کاری که امروزه بسیار گران و حتی غیر قابل دسترس می‌باشد برای استفاده صحیح و به روز فراهم باشد. در صورتی که بخواهد این تجهیزات در هر محلی که مسئولین محلی و یا عوامل صاحب نفوذ فراهم شود و پزشکان متخصص نیز حضور داشته باشند چنین خواسته‌ای جفا به اقتصاد کشور و بلااستفاده ماندن وسایل و گاهی گذشت تاریخ مصرف لوازم مصرفی و ظلم مضاعف به اقتصاد کشور و سلامت مناطق دیگر خواهد بود.
۶- توزیع نیروی انسانی پزشکی علاوه بر ملاحظات فوق می‌بایست به طریقی انجام گیرد که دانش آموخته پزشکی در هر سطحی از تحصیلات بتواند از حداکثر دانش و مهارت خود در جهت ارائه خدمات استفاده کرده و تعالی تجربی خود را لمس کند و تبعه‌ی آن به سلامت مردم برگردد. در صورتی که اگر توزیع فقط بر اساس سرانه جمعیت و یا فقط جهت اعلام موفقیت حاکمیت در دسترس قرار دادن نیروهای تخصصی پزشکی صورت گیرد همانند مصرف بنزین هواپیما در اتومبیل ژیان و یا پراید می‌باشد که خسران مالی و انسانی آن را باید طراحان این مصوبه بر عهده بگیرند.
۷- آمارهای دقیق از تحقیقات میدانی این جامعه علمی نشان می‌دهد که تعداد متخصصین تربیت شده در این رشته تخصصی هم اکنون از آمار پیش بینی شده برای سال ۱۴۰۴ فراتر رفته و مشکل اصلی دسترسی مردم به نیروهای تخصصی‌عدم توزیع صحیح، عدم ایجاد شرایط تشویقی برای جذب نیروهای تخصصی در مناطق کمتربرخوردار، عدم وجود بودجه و تجهیزات در مناطق دورافتاده، عدم توزیع صحیح سلسله مراتب ارائه خدمات و همچنین‌عدم پذیرش دانشجویان از مناطق بومی جهت تامین امکان ماندگاری آنان در مناطق کمتر برخوردار است.
۸- در شرایط موجود که پزشکان متخصص در نقاط دور افتاده مشغول ارائه خدمات بوده و با حداقل امکانات در خدمت مردم شریف ایران هستند و متاسفانه به علت‌عدم وجود تجهیزات و امکانات لازم به سرعت آموخته‌های خود را فراموش میکنند، دستمزد خود را گاهی تا ۱۴ ماه و به طور متوسط هفت ماه پس از ارائه خدمات دریافت میکنند. این در حالیست که همین دستمزد در تمام نقاط مختلف کشور شامل مناطق برخوردار و یا محروم یکسان بوده و هزینه‌های زندگی پس از ۷ تا ۱۴ ماه از دریافت دستمزد تغییرات قابل توجهی کرده است. در این میان متاسفانه برخی مسئولین و رسانه‌ها با شاخص کردن تعداد اندک از پزشکان که از درآمد و امکانات خوبی برخوردارند، ژست حمایت از مردم را گرفته و بر علیه اکثریت پزشکان زحمتکش که امتحان خود را در همه‌ی حوادث و بلایای طبیعی و اجتماعی به خوبی نشان داده‌اند، می‌تازند.
در خاتمه از برخی مسئولین تصمیم‌سازی که با در دست داشتن امکانات رسانه‌ای و متاسفانه بدون توجه به پیچیدگی‌های فنی و تخصصی در حوزه پزشکی در مورد مشکلات موجود آدرس اشتباه به مردم عزیزمان می‌دهند، درخواست می‌شود همانگونه که برای حل مشکلات صادرات یا صادرکنندگان و یا حل مشکل صنایع یا صاحبان صنایع گفتگو می‌کنند، فارغ از اینکه این گفتگو‌ها چه نتایجی خواهد داشت، با جامعه پزشکی که خدمات آنان در سطح منطقه و حتی جهان از موقعیت بسیار قابل توجهی برخوردار است مشاوره و گفتگو کنند و از تخریب سطح علمی پزشکی کشور و خدای ناکرده خدشه به سلامت جامعه بپرهیزند و از تکرار اتهام رنگ باخته تعارض منافع که صرفا به اختلاف میان اقشار مختلف ایران عزیز می‌انجامد و این اتهام را می‌توان به هر صنف و حرفه‌ای نسبت داد و سیستم اجرایی با اتهام به دیگران خود را از زیر بار مسئولیت آزاد سازد پرهیز کنند، زیرا که همه ما متعلق به این آب و خاک و عاشق ایران عزیز هستیم.