عبور از وین 6

علی باقری دیروز دوشنبه برای شرکت در دور هشتم مذاکرات وارد وین شد. همزمان با حاضر شدن تیم مذاکرات در هتل کوبورگ حسین امیرعبداللهیان اطلاعات قابل تأمل و مهمی را بیان کرد. وزیر امور خارجه کشورمان در جمع خبرنگاران به طور رسمی از عبور مذاکره‌کنندگان از پیش‌نویس‌ بیست ژوئن خبر داد. این پیش‌نویس‌ مربوط به شش دور مذاکرات دولت سابق با اعضای 1+4 بود که شائبه‌ها و مشکلات فراوان آن منجر به شکست گفت‌وگوها شده بود. امیرعبداللهیان در این خصوص گفت: «امروز دور جدید مذاکرات در وین شروع می‌شود، از جمله موضوعاتی که در دستور کار ماست بحث تضمین و راستی آزمایی است. امروز سند مشترک و قابل قبولی روی میز مذاکره‌کنندگان داریم که آنها را اسناد یک دسامبر و ۱۵ دسامبر می‌خوانیم، هم در موضوع هسته‌ای و هم در بحث تحریم‌ها، یعنی دیگر سند ژوئن ۲۰۲۱ را کنار گذاشتیم و به سند جدید و مشترکی رسیدیم.»
وزیر خارجه خاطرنشان کرد: «از امروز مذاکرات ما حول آن سند مشترک شروع می‌شود، از جمله موضوعات در دستور کار در مذاکرات جاری ما بحث تضمین و راستی‌آزمایی است. برای ما مهم‌ترین مسأله این است که باید در ذیل این واژه‌ها و موضوعات به نقطه‌ای برسیم که اولاً نفت ایران به آسانی و بدون هیچ منعی فروخته شود و پول نفت به‌صورت ارزی در حساب‌های بانکی ایران وارد شود و ما از همه مزایای اقتصادی که در برجام پیش‌بینی شده بتوانیم استفاده کنیم.»
سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در همین خصوص گفت: «ما از موضوعات شکلی عبور کردیم و بعد از دور هفتم به دو سند جدید رسیدیم. پیشنهادات و نظرات ایران کاملاً در آنها گنجانده شده و امروز دو سند جدید داریم و سند رفع تحریم‌ها سندی است که به‌صورت خاص در تمرکز ویژه مذاکره کنندگان ملت است. انتظار داریم طرف مقابل تعهد و جدیت نشان دهد که آمده‌اند تا به توافق معنادار و منطبق با حقوق بین‌الملل برسند. روزهای آتی نشان می‌دهد پاسخ جدیت ایران از طرف‌های مقابل داده خواهد شد.»
اهمیت عبور از پیش‌نویس 20 ژوئن


امریکایی‌ها همواره برجام را سکویی برای سایر خواسته‌های ضدایرانی خود در نظر گرفته‌اند. این موضوع که قبلاً به‌صورت تحلیل مطرح می‌شد در خواسته‌های تیم دولت بایدن در روزهای ابتدایی قدرت گرفتن نیز دیده می‌شد. جو بایدن در سخنان انتخاباتی خود در خصوص ایران از ضرورت «تقویت» و «گسترش برجام» و گرفتن امتیازات منطقه‌ای و امنیتی از کشورمان سخن گفته بود. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا همراه با ویلیام برنز نیز در تحلیلی به این موضوع پرداختند که ایران نه تنها باید محدودیت‌های برجامی را تمدید کند که حتی باید در خصوص موشک‌های بالستیک خود نیز حاضر به مذاکره شود.
آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه امریکا نیز پیش‌تر این مسأله را به صراحت گفته بود: «ما از برجام به‌عنوان یک سکو استفاده خواهیم کرد، با متحدان و شرکای خود همکاری خواهیم کرد تا آن را تقویت و بلندمدت‌تر کنیم. به این ترتیب زمینه بهتری برای «فشار جمعی» علیه سایر فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران فراهم می‌شود و اطمینان حاصل می‌شود که وقتی بحث این فعالیت‌ها به میان آمد، این ایران است که منزوی می‌شود، نه امریکا»
این سناریوی هیأت حاکمه امریکا برای گسترش برجام به سایر حوزه‌ها، چه در دوره اوباما و چه در زمان ترامپ و حتی بایدن وجود داشته و هر بار به شکلی آن را تکرار کردند. به همین علت آنها تلاش داشتند تا در شش دور مذاکرات وین این خواسته‌ها را به کشورمان تحمیل کنند. شش دور مذاکراتی که عباس عراقچی آن را پیگیری می‌کرد همراه با خواسته‌های فرابرجامی امریکا از جمله تمدید محدودیت‌های برجامی و گنجاندن مباحث موشکی و منطقه‌ای بود. این رخداد باعث شد تا به گفته اعضای حاضر در مذاکرات امریکا و تروئیکای اروپا انجام گفت‌و‌گوها را به مسائل منطقه‌ای گره بزنند و حاضر به ارائه تضمین‌های لازم به کشورمان و راستی‌آزمایی نباشند، با برداشتن تحریم‌های کارزار فشار حداکثری امریکا در دوره ترامپ مخالفت کنند و حتی خواستار تعهدات فرابرجامی در تعهدات هسته‌ای ایران باشند. همین موارد باعث شد تا وصف ناکام بر شش دور مذاکرات دولت قبل اطلاق شود و ضرورت تغییر ریل‌گذاری مذاکرات مورد توجه قرار بگیرد.
عقب نشینی امریکا و تروئیکای اروپا
مذاکرات دور هفتم توسط دولتمردان جدید کشور از هشتم آذرماه آغاز شد و تا بیست و ششم ادامه داشت. با وجود جوسازی‌های رسانه‌ای و بعضاً پروپاگاندای رسانه‌ای امریکا و اروپا علیه تیم جدید مذاکره‌کننده اما این مذاکرات در مدت زمان محدود به یک پیش‌نویس مشترک رسید که مبنای آن خواسته‌های ایران بود. این خواسته‌ها که به‌صورت بسته‌های پیشنهادی ایران تحویل داده شد در دو موضوع تعهدات هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها بر پایه توافق سال 2015 بنا شد. طرف‌های مخالف سعی داشتند تا متن مربوط به وین شش که شکست خورده بود را به‌عنوان مبنای مذاکرات قرار دهند. اما دیپلماسی فعال مقامات کشورمان باعث شد آنها علی رغم میل باطنی مجاب شوند که خواسته‌های دولت جدید ایران را در پیش‌نویس مذاکرات وارد کنند. این موضوع به‌عنوان عقب‌نشینی امریکا و تروئیکا ارزیابی می‌شود که همواره بر زیاده خواهی‌های پیشین خود تأکید داشته‌اند اما اکنون کمتر خواسته‌های فرابرجامی خود را تکرار می‌کنند. به بیان دیگر ایران اکنون تاحدود زیادی توانسته سکوی زیاده‌خواهی این کشورها را سست و متزلزل کند. در همین زمینه رابرت مالی نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا در امور ایران دیروز در موضعی انفعالی اعلام کرد که کشورش با «توافقی بدتر از برجام» موافقت نخواهد کرد.
دیپلماسی در خدمت منافع ملی
از ابتدای دولت سیزدهم رئیس جمهور جدید ایران به صراحت اعلام کرد که سیاست خارجی دیگر نه از برجام آغاز می‌شود و نه به آن ختم خواهد شد. پیام این گزاره دقیق توسط سایر کشورها دریافت شد و ایران ضمن توسعه همکاری‌های خود با عضویت در سازمان همکاری شانگهای، فعال شدن ظرفیت‌های اکو و گسترش روابط با کشورهای همسایه و غیرغربی این پیام را مخابره کرد که آینده کشور را برخلاف گذشته به مذاکرات برجامی گره نخواهد زد. با وجود خارج شدن برجام از تحولات کشور، دولت جدید مذاکرات را با یک دیپلماسی فعال پیگیری کرد. یکی از توفیقات تیم مذاکره کننده افزایش قدرت دیپلماسی و نشست‌های دوجانبه با کشورهایی بود که مواضع و زمینه‌های مشترکی با کشورمان داشته‌اند. به همین دلیل شاهد حمایت روسیه و چین در طول مذاکرات از مواضع کشورمان بوده‌ایم و وزن‌کشی فضای هتل کوبورگ به نفع خواسته‌های ایران در رفع تحریم‌ها تغییر کرد.
روز گذشته و پیش از آغاز مذاکرات دور هشتم، مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران با رؤسای هیأت‌های چین و روسیه دیدار کرد و آنها را در جریان خواسته‌های ایران برای رفع کامل و مؤثر تحریم‌ها گذاشت. علی باقری کنی، وانگ کوان و میخائیل اولیانوف دیروز پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک در هتل کوبورگ رایزنی‌های دیپلماتیک انجام دادند. همچنین علی باقری در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک در دور هشتم مذاکرات رفع تحریم پیش از آغاز گفت‌و‌گوها با انریکه مورا معاون دبیر کل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا و مذاکره کننده ارشد فرانسه به صورت جداگانه دیدار و گفت وگو کرد.


یک منبع نزدیک به تیم مذاکره کننده ایران:
اسیر ضرب‌الاجل‌های ساختگی نخواهیم شد

یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده با بیان اینکه تیم ایران با قدرت و آماده به وین می‌رود و تا زمانی که لازم باشد برای ادامه گفت‌و‌گوها در این شهر خواهد ماند، تأکید کرد: ما اسیر ضرب‌الاجل‌های ساختگی نخواهیم شد. به گزارش ایرنا، این منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران با بیان این مطلب، افزود: با توافق درباره مسائل شکلی مذاکرات در دور پیشین، مذاکره‌کنندگان قرار است در دور آتی درباره محتوا گفت‌و‌گو کنند. اگر طرف‌های دیگر آماده تمرکز بر گفت‌و‌گوهای محتوایی باشند، می‌توانیم رو به جلو حرکت کنیم. وی تصریح کرد: تیم ایران با قدرت و آماده به وین می‌رود و تا زمانی که لازم باشد برای ادامه گفت‌و‌گوها در این شهر خواهد ماند.
او ادامه داد: ایران متعهد به دستیابی به یک توافق خوب در کوتاهترین زمان ممکن است اما ما اسیر ضرب‌الاجل‌های ساختگی نخواهیم شد و این ضرب‌الاجل‌ها باعث تغییر خطوط قرمز ما نخواهند شد. برای ما حالت اضطراری در مذاکرات وجود ندارد. وی افزود: پیشرفت حاصل شده درباره متون مربوط به موضوعات هسته‌ای در دور قبل حاکی از تعامل جدی ایران است. الان نوبت طرف‌های مقابل است تا حسن نیت خود را در رابطه با موضوعات تحریمی نشان دهند. پیشرفت در دور آتی منوط به رویکرد طرف مقابل است. این منبع درباره گلایه‌های طرف ایرانی از تیم فرانسوی در مذاکرات گفت: الان قضاوت نمی‌کنیم. منتظر می‌مانیم تا ببینیم آیا آنها در دور آتی مذاکرات نقش توافق خراب کن یا توافق درست کن خواهند داشت.
گفتنی است دور هشتم گفت‌و‌گوهای نمایندگان ایران و ۱+۴ برای لغو تحریم‌ها، دیروز (دوشنبه) در وین آغاز شده است. این دور از گفت‌و‌گوها در حالی از دوشنبه آغاز شده که انتظار می‌رود طرف‌های اروپایی با جدیت بیشتری بر سر میز مذاکره حاضر شده و با پرهیز از فضاسازی رسانه‌ای و تبلیغاتی گام‌های عملی برای اجرای تعهدات خود بردارند.