دوست داشتم فیلمی مثل «ماهی و گربه» بسازم!
شهروند آنلاین: فیلم سینمایی «تا ده بشمار» به نویسندگی کیانوش اسلامی و تهیه‌کنندگی و کارگردانی فرید ولی‌زاده که چند وقتی است روی پرده سینماها رفته؛ در مدت زمان حدودا یک ساعت و نیمه‌اش داستان چند ساعت از زندگی یک زوج را روایت می‌کند. فیلمی با بازی منوچهر زنده‌دل، غزال نظر، الناز باطنی، مانیا بابایی، بهرام حسینی و آرش یزدان که پنجمین ساخته فرید ولی‌زاده در مقام کارگردان به شمار می‌آید.
«تا ده بشمار» در این چند هفته‌ای که روی پرده بوده، با استقبال خوبی مواجه شده و البته بحث‌هایی را نیز به وجود آورده است. شاید به این دلیل ساده که داستان این فیلم یک داستان متفاوت و عجیب است. داستان زوجی با اختلاف سنی آشکار و محسوس که تصمیم می‌گیرند تا جایی که می‌توانند راه بروند، تا زمانی که یکی از آنها بیهوش شود. بیهوش‌شدنی که به معنای تسلیم کامل در برابر تصمیم برنده خواهد بود.
«تا ده بشمار» که از نظر بازیگران فیلمی خاص، چالش‌برانگیز و جذاب بود- که بازیگران باید حدود ۶ ساعت بی‌وقفه راه می‌رفتند و علاوه بر حفظ کردن دیالوگ‌های طولانی فیلم در حین راه رفتن حواس‌شان هم باید به رعایت فاصله مناسب با فیلمبردار می‌بود- در نگاه بازیگر اصلی فیلم، غزاله نظر «داستانی است که در بین بسیاری از زوجین در جریان است و با خواندنش احساس کردم می‌تواند تاثیرگذار باشد و باعث تامل آنها در اهمیت تاثیر مکالمه در زندگی مشترک شود. این‌که چه سوءتفاهم‌هایی را می‌شود با صحبت کردن از بین برد و به زندگی با خیال راحت‌تر و تکلیف روشن‌تر ادامه داد».
آنچه در پی می‌آید صحبت‌های فرید ولی‌زاده طراح، تهیه‌کننده و کارگردان این فیلم سینمایی است درباره فیلمش، نقطه آغاز این فیلم و البته دشواری‌های ساخت فیلمی مثل «تا ده بشمار».
فیلمنامه فلسفیفرید ولی‌زاده می‌گوید که همکاری با کیانوش اسلامی، نویسنده فیلمنامه «تا ده بشمار» به دلیل تجربه موفق همکاری‌های سابقش با این فیلمنامه‌نویس بوده: «این همکاری بیش از ۲۰ سال دوستی نزدیک در پشت سر دارد و البته سالیان سال همکاری که با اکثر نوشته‌های او به عنوان بازیگر، تهیه‌کننده و کارگردان همکاری کرده‌ام.»
ولی‌زاده که چند فیلمنامه قبلی اسلامی را نیز کار کرده، می‌گوید: «این نویسنده نگاه جدیدی به جامعه و زندگی دارد و وجه فلسفی آثار او نمایان است. مثلا همکاری قبلی من با این نویسنده در فیلم “تنهاتر از من”. فیلمنامه این فیلم که راجع به اچ.آی.وی بود، آن‌قدر جدید و جذاب بود که سازمان ملل بلافاصله مراحل تولید آن را فراهم کرد و آن فیلم هم ساخته شد و در دفاتر سازمان ملل کشورهای مختلف پخش شد.»
به گفته کارگردان «تا ده بشمار»؛ «فیلمنامه این فیلم نیز به این شکل بود. وقتی طبق روال این فیلمنامه را خواندم، به نظرم نوشته‌ای خاص و جدید آمد که موضوع آن با فیلمنامه‌های دیگر متفاوت بود. همچنین دیالوگ‌ها و نوع رد و بدل شدن آنها هم برایم جذاب بود و بازیگران و تیم تهیه و تولید را به چالش می‌کشید.»
یک فیلم تجربی«تا ده بشمار» با این‌که به ظاهر یک فیلم نه چندان پرهزینه تجربی- هنری است، ولی آشکارا تولید بسیار دشواری داشته. به‌خصوص از این نظر که پلان‌های طولانی فیلم امکان فیلمبرداری بدون تمرین‌های لازم و کافی را از گروه می‌گرفته و نمی‌شد بدون آمادگی کامل و هماهنگی لازم بین بازیگران و گروه تولید و فیلمبرداری سراغ ساخت چنین فیلمی رفت. فرید ولی‌زاده می‌گوید که تصمیم اولیه حتی از این نیز رادیکال‌تر بوده و در واقع «قرار بود در ابتدا این فیلمنامه به صورت یک سکانس-پلان ساخته شود. یعنی به شدت دوست داشتم «تا ده بشمار» را مثل فیلم «ماهی و گربه» بسازم. به شکل سکانس-پلان».
ولی‌زاده با اشاره به این‌که یک دوستی قدیمی با شهرام مکری دارم؛ راز تصمیم‌گیری برای ساخت فیلم در پلان‌های طولانی را چنین توضیح می‌دهد: «فیلم‌های شهرام مکری را دیده‌ام و دوست دارم. البته به نظرم کارگردان نخبه و فوق‌العاده‌ای است که نزدیک شدن به شیوه او برای من چیزی نزدیک به محال بود.»
اما این‌که چرا کارگردان فیلم «تا ده بشمار» از یک فیلم سکانس-پلان به یک فیلم با پلان‌های طولانی رسید، شاید به محدودیت‌های هزینه و امکانات مربوط باشد: «لوکیشن فیلمبرداری ما در بوستان نهج‌البلاغه بود. مکانی شلوغ که به دلیل همین شلوغی- و البته این‌که این مکان برای تمرین و طراحی فیلمبرداری در اختیار ما نبود- نتوانستیم به این شیوه که در ذهن داشتیم فیلمبرداری کنیم. بنابراین تصمیم گرفتیم فیلم را در پلان‌های طولانی بگیریم، به خصوص که فیلمنامه، جوابگوی این شیوه کار بود و بیننده هم خسته نمی‌شد. یعنی حتی اگر از ابتدا تا انتهای فیلم هم سکانس-پلان بود، باز فکر می‌کنم بیننده با توجه به موضوع فیلم، تا انتها به راحتی فیلم را تماشا می‌کرد.»
پیشنهادهای شهاب حسینیفرید ولی‌زاده با اشاره به این‌که فیلمبرداری فیلم با حدود ۱۲ جلسه دورخوانی و ۱۳ جلسه فیلمبرداری انجام شده، می‌گوید که «به دلیل پلان‌های طولانی فیلم بیشرین زحمت بر دوش فیلمبردار بود که هم باید وسایلی سنگین چون رونینگ، دوربین و لنزهای روی دوربین را حمل می‌کرد و هم این‌که رو به عقب فیلمبرداری می‌کرد.»
با این‌حال به عقیده کارگردان، بازیگران هم کار راحتی نداشتند: «کار سخت دیگر را بازیگران فیلم انجام دادند که با وسواس انتخاب شده بودند و در واقع با همدلی و همکاری آنها بود که این فیلم شکل گرفت.»
اما غزاله نظر و منوچهر زنده‌دل چگونه انتخاب شدند؟
فرید ولی‌زاده می‌گوید که ابتدا کاندیداهای زیادی برای بازی در دو نقش اصلی وجود داشتند، اما بعد از مدت‌ها مشورت و توجه به این نکته مهم که بازیگران این فیلم باید توانایی بالایی در بیان و ادای دیالوگ داشته باشند، بسیاری از کاندیداها از دور خارج شدند. چون دیالوگ‌های فیلم به شدت سخت بود و چرخش بیان و دیالوگ در صورت و میمیک بازیگر بسیار مهم بود و در صورت عدم توانایی بازیگر این اتفاق غیرطبیعی از کار در می‌آمد.
به گفته کارگردان فیلم «تا ده بشمار»، ابتدا قرار بود دانیال حکیمی در نقش اصلی مرد این فیلم حضور داشته باشد: «اما او که فیلمنامه را خیلی دوست داشت و قرار بود نقش آرمان، شخصیت اول فیلم را بازی کند، در آن زمان در آمریکا بود و متاسفانه به دلیل قوانین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، نتوانست به ایران برگردد.»
و بقیه داستان انتخاب بازیگران فیلم را از زبان فرید ولی‌زاده می‌خوانیم: «شهاب حسینی واقعا در انتخاب بازیگران این فیلم کمک شایانی کرد. جالب این‌که منوچهر زنده‌دل و غزاله نظر اولین پیشنهادهای شهاب حسینی- با توجه به خواسته‌های ما- بودند. وقتی هم از این دو بازیگر دعوت کردیم، متوجه شدیم که انتخاب‌های درستی هستند. بهترین انتخاب‌های ممکن و بدون اغراق می‌گویم نسبت به این دو نفر فکر نمی‌کنم انتخاب بهتری متصور باشد. بازی این دو نفر کلاس بازیگری است.»
