۵ گام برای تقویت فرهنگ و هنر

محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه نشست مشترک با کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است: «دولت طی این مدت بالغ بر ۲ هزارمیلیارد تومان برای تکمیل زیرساخت‌های حوزه فرهنگ هزینه کرده، اما حجم کار‌ها و پروژه‌های برزمین مانده بسیار زیاد است. حدود ۴۰۰ سینما در حال ساخت داریم و امیدواریم با کمک مؤثر مجلس و کمیسیون اقتصادی این تعداد سینما را تکمیل کنیم و تا پایان سال ۱۴۰۱ به تعداد هزار سینما در کشور برسیم.»
محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی هم در مورد محتوای مذاکرات این جلسه اعلام کرده است: «مهم‌ترین محور و موضوع این نشست وضعیت بغرنج سینما از لحاظ اقتصادی و فقدان منابع و اعتبارات بوده است و امیدواریم به نتایج ملموس و واقعی برسد. در این جلسه هزارمیلیارد تومان تسهیلات در قالب وام‌های کم‌بهره برای سرمایه‌گذاری و سینماسازی، تولید آثار سینمایی، حمایت از محصولات سینمایی و بحث‌های حمایتی در زمینه معیشت و کارگشایی مشکلات خانواده سینما و... درخواست کرده‌ایم.»
ضمن تأیید گزاره‌های مورد اشاره وزیر و معاون سینمایی او در مورد اوضاع و حجم بالای کار‌های برزمین مانده از دولت قبل و نیاز سینما به مساعدت‌های بودجه‌ای و تسهیلاتی برای رونق سینما که به دلیل مسئولیت‌پذیرنبودن مدیران دولت قبلی ایجاد شده‌اند، لازم است مسئولان این وزارتخانه برای سامان دادن به اوضاع فرهنگی و هنری چند اقدام انجام بدهند.
اولین کاری که باید انجام شود مسئله تثبیت وضع موجود با تأکید بر مراعات قوانین و آیین‌نامه‌های این حوزه از سوی مسئولان و هنرمندان به صورت توأمان است. در واقع منظور از تثبیت وضع موجود جلوگیری از هرزروی بودجه‌ها و قرارگاهی عمل کردن مسئولان در رفع کمبود‌ها و کاستی‌های این حوزه در سراسر کشور است.


تقویت محتوا
اقدام بعدی که باید به صورت موازی با حرکت تثبیت موقعیت و عملکرد قرارگاهی مسئولان و هنرمندان به آن جامه عمل پوشاند، بحث تقویت محتوا و البته تعیین اهداف و راهبرد‌های کلان در حوزه فرهنگ و هنر و تئوریزه کردن آن‌ها به پشتوانه قوانین و آیین‌نامه‌هاست. چه اینکه یکی از مهم‌ترین آسیب‌های این حوزه در زمان فعلی یله و رهاشدگی فضای محتوایی است که نتیجه قبیله‌گرایی و رفتار جریانی و سیاست‌زدگی مسئولان قبلی است، به طوری که بسیاری از تولیدات فرهنگی طی سالیان اخیر به مثابه نقض غرض اهداف نظام و انقلاب تبدیل شده‌اند که نمونه‌های آن در حوزه تولیدات سینمایی به وفور تولید و اکران شده‌اند. یکی دیگر از اقداماتی که باید ذیل همین مرحله صورت بگیرد، بحث نظام‌مندکردن و پاسخگو‌کردن هنرمندان با محوریت قانون در مورد اقدامات و اظهارات آن‌ها در جا‌هایی مثل فضای مجازی، جشنواره‌های خارجی و حتی جشن‌های داخلی است، چه اینکه بار‌ها دیده شده است برخی از هنرمندان که با هزینه بیت‌المال اقدام به تولید اثر یا آثاری کرده‌اند، هیچ حد و مرزی را محترم نمی‌شمارند.
اقدام بعدی در این حوزه توجه به دیگر عوالم هنر و حوزه‌های متنوع فرهنگی است که از موسیقی و تئاتر تا تجسمی و نمایش‌های آیینی و سنتی و در یک کلام همه عرصه‌هاست. چه اینکه فرهنگ و هنر صرفاً سینما نیست. جای تأسف دارد که با گذشت چهار دهه از عمر شورای عالی انقلاب فرهنگی (بر اساس اظهارات یکی از اعضای مرتبط با این شورا) هنوز یک مصوبه هم در مورد موسیقی نداشته است! این غربت غیرمسئولانه در مورد بقیه عوالم هنری هم صادق است، چه اینکه وقتی از فرهنگ و هنر حرفی به میان می‌آید، اولین گزاره‌ای که در این زمینه در ذهن مسئولان نقش می‌بندد، معمولاً سینماست نه موسیقی، تئاتر و هنر‌های تجسمی.
تقویت بنیه قوانین و آیین‌نامه‌ها
از محور‌های مهمی که باید مورد اهتمام مسئولان وزارت ارشاد باشد، مسئله تقویت بنیه قوانین و آیین‌نامه است. در واقع بسیاری از قوانین حوزه فرهنگ و هنر کشورمان مربوط به سالیان بسیار دور است که در برخی از آن‌ها اصطلاحاتی وجود دارد که سال‌های سال است به دلیل پیشرفت‌های تکنولوژیکی و ابزاری دیگر وجود خارجی ندارند. مرتفع کردن این بحث با استفاده از پژوهشگران و نخبگان و فعالان عرصه‌های متنوع فرهنگی و هنری و کشف و احصای حفره‌ها و کاستی‌های قانونی آن اقدام کرد و ماحصل هم‌اندیشی و هم‌افزایی را در قالب لایحه به مجلس و نمایندگان ارائه کنند. در حوز‌های دیگر هم می‌توان با به‌روز کردن آیین‌نامه و دستورالعمل‌های داخلی ضمن جلوگیری از هر گونه انحراف از راهبرد‌ها و برنامه‌ها و نیز بستن مسیر اعمال سلایق شخصی مدیران و مسئولان، هم از داشته‌های فرهنگی و تمدنی کشورمان صیانت و حمایت بشود و هم مسیر حرکت و چشم‌انداز مورد نظر هدف‌گذاری شود تا قطار از ریل خارج شده فرهنگ و هنر بار دیگر بر مسیر و ریل انقلاب، نظام و اهداف آن قرار بگیرد.
آموزش نیروی انسانی
اقدام پنجم و نهایی این مسیر آموزش و تربیت نیرو‌های خلاق و انقلابی برای تولید محتوا‌های فاخر و قابل قبول در کنار تقویت و ضریب دادن به هنرمندان و آثاری است که دارای ارزش هنری هستند. روشن است که برپایی جشن ساختن هزارمین سینما و اقداماتی در این سطح اگر چه می‌تواند برای ارائه گزارش مناسب باشد، اما قطعاً نمی‌تواند به اهداف مطالبه‌شده در بیانیه گام دوم انقلاب و نیز جهش در حوزه تولید محتوا و تقویت بنیه‌های فرهنگی و هنری را که قرار است بخشی از بار تمدنی کشور بر عهده بگیرد، بینجامد.