نگاه حقوقی به انفجار یزد

انفجاری مهیب در منطقه صفاییه یزد بر اثر نشت گاز یک ساختمان دو طبقه را به طور کامل تخریب کرد و آسیب زیادی به ساختمان‌های مجاور وارد کرد؛ از نظر حقوقی شرکت گاز باید جبران خسارت کند یا مشترک؟
آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعراء: روز جمعه دهم دی ماه انفجاری مهیب در منطقه صفاییه یزد بر اثر نشت گاز یک ساختمان دو طبقه را به طور کامل تخریب کرد و آسیب زیادی به ساختمان‌های مجاور وارد کرد.تاکنون این حادثه چند زخمی برجا گذاشته است و از تعداد کشته‌های احتمالی هنوز خبری در دست نیست.این انفجار و خسارت‌های ناشی از آن باعث شد تا ما به این موضوع بپردازیم که اگر در حادثه‌ای به دلیل نقص در کنتور گاز به ساختمان‌های مجاور، وسایل نقلیه عبوری، همسایه‌ها و عابرین پیاده آسیب وارد شود افراد ثالث چگونه می‌توانند خسارت خود را دریافت کنند و از سوی دیگر اگر تعلل از جانب شرکت گاز در تعویض و تعمیر کنتور صورت گرفته باشد صاحب خانه چگونه می‌تواند حقوق خود را پیگیری و خسارت دریافت کند؟
>نشت گاز علت انفجار منزل مسکونی
سخنگوی شرکت گاز استان یزد گفته است: مشترک شرکت گاز با موضوع صدای چرخ دنده کنتور با سامانه ۱۹۴ تماس گرفته و نگرانی خود را نسبت به افزایش گاز بها اعلام می‌کنند و واقعیت امر که موضوع نشت گاز بود در این تماس عنوان نشده بود.به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، بشیری در ارتباط زنده با خبر ۲۰ شبکه یزد با اشاره به اینکه مشترک شرکت گاز علت انفجار منزل مسکونی خود را مراجعه نکردن شرکت گاز برای بررسی صحت عملکرد کنتور عنوان کرد، گفت: چهارشنبه هشتم دی ماه مشترک شرکت گاز با موضوع صدای چرخ دنده کنتور با سامانه ۱۹۴ تماس گرفته و فقط نگرانی خود را نسبت به افزایش گاز بها اعلام می‌کنند.وی ادامه داد: در این تماس واقعیت امر که موضوع نشت گاز بوده عنوان نشده و موضوع بررسی صحت عملکرد کنتور مطرح شده، طبق دستورالعمل ما مشترک باید به دفاتر پیشخوان راهنمایی شود تا همکاران فنی برای بررسی موضوع اقدام کنند.


> هر خسارتی باید جبران شود
منصور مظفری حقوقدان در این باره به آفتاب یزد گفت:«هر گونه خسارتی که به هر فردی در هر شرایطی وارد می‌شود باید جبران شود. اینکه مقصر چه کسی است توسط کارشناسان رسمی مشخص می‌شود. مثلا در حوادث رانندگی پلیس راهور کارشناس این نوع حوادث است و معین می‌کند در حادثه مقصر کیست و یا طرفین حادثه چند درصد مقصر هستند. در موضوع اشاره شده که نشت گاز باعث شده است یک منزل مسکونی کاملا تخریب شود و به ساختمان‌های مجاور، وسایل نقلیه و اشخاصی که در حال عبور از آن منطقه بودند نیز خسارت وارد کند اگر مقصر صاحب امتیاز کنتور بوده باید طبق نظر کارشناس رسمی جبران خسارت کند. اگر فرد به اداره گاز خرابی کنتور را اعلام کرده است؛ چون اتفاقات آب، برق وگاز وجود دارد باید به فوریت به آنها رسیدگی شود، لذا اگر تعلل از شرکت گاز باشد باید جبران خسارت کند. ظاهرا در این موضوع شرکت گاز اعلام می‌کند صاحب امتیاز کنتور اعلام کرده که بیش از حد برایشان قبض صادر می‌شود ولی اعلام شده که صاحب کنتور گفته است که چرخ دنده‌های کنتور هم صدا می‌دهند در این جا است که بر اساس تجربه شرکت گاز باید فوریت به موضوع رسیدگی می‌کرد. به نظر من این
جا اگر چرخ دنده‌ها باعث نشت گاز و انفجار شده است شرکت گاز تعلل کرده و باید جبران خسارت کند. البته کارشناس رسمی باید نظر بدهد. در این موارد توجه کنیم که بخشی از آبونمان آب، برق و گاز برای حوادث هم اخذ می‌شود و ظاهرا منازلی که کنتور آب، برق وگاز دارند بیمه هم هستند که از طریق شرکت‌های بیمه جبران خسارت خواهد شد ولی به طور کلی هر خسارتی باید جبران شود.»
> جبران ضرر و مسئولیت مدنی
محمد حسین مرادی زاده وکیل پایه یک دادگستری هم در این خصوص به آفتاب یزد گفت:«جبران ضرر از یکی از اهداف اصلی مسئولیت مدنی است. اعم از اینکه قراردادی باشد یا غیرقراردادی خسارت فقط یکبار جبران می‌شود و با توجه به اینکه با جبران آن رفع ضرر از زیان دیده صورت بگیرد ضرر باقی نمی‌ماند. حتی در صورتی که خسارت از جانب چند نفر نیز وارد شده باشد جبران آن توسط یکی عاملین موجب معافیت دیگر عاملین از مسئولیت می‌گردد. حتی شخصی با تجاوز به قاعده کلی منع اضرار به دیگری ضرر بزند مسئول است خواه به عمد آن ضرر را وارد کرده باشد و خواه از روی اشتباه و خطا.لزوم جبران ضرر‌های وارد شده به یک شخص را مسئولیت مدنی می‌دانند و شخص مسئول جبران خسارت و زیان وارد شده می‌باشد. باید بدانیم اضرار به دیگران حتی به خود ناروا است پس باید در درجه نخست ریشه ضرر از بین برود و تا جایی که امکان دارد وضع زیاد دیده به حالت پیشین خود بازگردانده شود.از بین بردن ریشه ضرر ناظر به آینده است و از ضرر‌های آینده پیشگیری می‌کند ولی ضررهای گذشته نیز باید جبران گردد. الزاما تا جایی که عرف لازم می‌داند می‌بایست خسارات جبران شوند.طبق ماده 130 قانون مدنی کسی نمی‌تواند در ملک خود اعمالی انجام دهد که موجب ضرر و زیان به همسایه گردد. علی هذا در صورت عدم پیگیری و تعلل خاطیان زیان دیدگاه می‌توانند بدوا از طریق جلب رضایت کارشناس رسمی دادگستری و تعیین میزان خسارت اقدام حقوقی را انجام دهند.»
> ضمان قهری
در این خصوص شهاب صیفی وکیل پایه یک دادگستری هم به آفتاب یزد گفت:«در بحث مقررات قانونی و حقوقی دو موضوع را برای گرفتن خسارات وجود دارد؛ یکی الزامات قراردادی است که طرفین قرارداد دارند و طبق آن مسئولیت آن‌ها مشخص شده است و حتی ممکن است خسارت قراردادی را پیش‌بینی کرده باشند؛ اگر فرضا طرف قرارداد به فرد دیگر خسارتی وارد کرد میزان مشخصی باید خسارت پرداخت شود. حتی طبق ماده 230 قانون مدنی دادگاه و محاکم نمی‌توانند از آن میزان خسارت مشخص شده کمتر یا بیشتر رای صادر کنند و تعهدات طرفین را باید مبنا قرار دهند. اما خیلی از موارد وجود دارد که در عرف و جامعه پیدا می‌شود که به آن‌ها الزامات خارج از قرار داد و اصطلاحا به آن ضمان قهری می‌گویند.یعنی عملا در اینجا تعریف و مبنا بر این اساس است که طرفین بدون داشتن هیچ گونه تعهد و مسئولیت نسبت به یکدیگر باید خسارت را پرداخت کنند و مواردی در جامعه و عرف حادث می‌شود که برای طرفین غیرقابل پیش‌بینی بوده است ولی شخصی که باعث بروز خسارت شده است باید خسارت طرف مقابل را به صورت تمام و کمال پرداخت کند تا عملا آن خسارت مرتفع شود.مثال بارز آن تصادف رانندگی است؛ دو نفر رانندگی می‌کنند و هیچ تعهدی نسبت به یکدیگر ندارند ولی وقتی یک مقصر حادثه به ماشین طرف مقابل یا بدن او خسارتی وارد می‌کند مسئول و مکلف نسبت به رفع آن خسارت است. این مثال حادثه نشت گاز دقیقا مصداق بارز همین وضعیت است.»
> شناسایی سبب مقدم و اصلی
وی ادامه داد:« دو حالت در این حادثه قابل پیش‌بینی است؛ یک انفجار در منزل خود شخص مالک ساختمان صورت گرفته است و به دیگران و اموالشان خسارت وارد شده است در اینجا ماده یک قانون مسئولیت مدنی تکلیف را مشخص کرده است مبنی بر اینکه اگر شخصی سبب بروز خسارت به طرفی شود و بین آن‌ها قرار دادی هم نباشد، اینجا از باب الزامات خارج از قرارداد مسئول رفع و رجوع این خسارت است و مکلف است که تعهدات را انجام دهد. در حالت بعدی اینگونه است که فرض کنید این اتفاقی که حادث شده است قصوری بوده که از طرف شرکت گاز صورت گرفته است. این موضوع را هم قانون پیش‌بینی کرده است و در این جا گفته کسی که سبب بروز خسارت است و اگر کارشناس رسمی و افراد ذیصلاح تشخیص دهند که مسبب اصلی این خسارت وارده و انفجار صورت گرفته اداره گاز است قطعا مسئول پرداخت خسارات هم اداره گاز است نه شخص مالک. ما در بحث الزامات خارج از قرارداد ضمان قهری سبب را در نظر می‌گیریم و سببی را در نظر می‌گیریم که عملا باعث بروز آن خسارات و حادثه شده است.در این حادثه اگر مالک مسبب قضیه نباشد و سبب مقدم و اصلی حادثه اداره گاز باشد قطعا این اداره مسئول پرداخت خسارات است. »
> درصد تقصیر افراد
در این باره محمود دادستان وکیل پایه یک دادگستری نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:«در این نوع موارد کارشناس تعیین می‌شود و دادگاه موضوع را به کارشناسی ارجاع می‌دهد تا بدین وسیله درصد تقصیر افراد را مشخص کند. برای مثال ممکن است خرابی کنتور باعث این حادثه شده باشد و یا نشت گاز ناشی از سوء مراقبت‌های اعضای ساختمان صورت گرفته شود. به همین دلیل نمی‌توان هنوز به طور قطع مقصر را مشخص کرد اگرچه نظر کارشناس می‌تواند نظر دادگاه‌ها را مشخص کند اما متقن نیست از این جهت که دادگاه می‌تواند نظرات کارشناسان را نپذیرد و آن را نیازمند کارشناسی مجدد بداند.اگرچه برای شخص ثالث فرقی نمی‌کند چه کسی مقصر است و او صرفا به دنبال جبران خسارات است اما به هر حال هم خسارت دیده‌ها و هم مقصرین در دادگاه حق اعتراض دارند.به طور کلی بر اساس قانون مسبب حادثه باید جبران خسارت کند و هر کدام از طرفین یعنی شرکت گاز و مالک ساختمان باید دلایل متقاعد کننده‌ای به دادگاه ارائه دهند. اگر نظر قضائی و پلیسی در این قضیه وجود نداشته باشد کارشناس می‌تواند میزان تقصیر افراد را مشخص کند.»
> خسارات اشخاص ثالث
وی ادامه داد:« اگر خسارات وارده به دلیل خرابی کنتور باشد و این موضوع ثابت شود که مالک آن را به شرکت گاز اعلام کرده و به دلیل عدم پیگیری شرکت گاز این حادثه رخ داده است این شرکت در این حادثه مقصر خواهد بود.این مسائل فنی و جزئی باید به صورت دقیق بررسی شود. اما به هر حال بر اساس اصول کلی قانون مسئولیت مدنی خسارت وارد‌کننده هر کسی باشد اعم از شخص یا اداره باید خسارات را پرداخت کند حتی به عابرینی که از محل گذر می‌کردند. این قانون کلی است و کارشناس میزان تقصیر افراد را باید مشخص کند. اشخاص ثالث باید شکایت و میزان خسارت خود را به دادگاه اعلام کند. البته در این نوع پرونده‌های یک مرجعی به صورت مشخص وارد رسیدگی می‌شود و پرونده‌ای تشکیل می‌دهد و در آن پرونده اشخاص ثالث هم خسارات را اعلام می‌کنند. در این نوع پرونده‌ها هرکسی
می تواند جداگانه دادخواست بدهد. »