ثبت نمره منفی برای پزشکان با تجویز دارو‌های خارجی

یک پیشنهاد وسوسه‌برانگیز! اینکه بازاریاب‌های برخی شرکت‌های دارویی با پیشنهاداتی نظیر پورسانت‌های قابل‌توجه و سفر‌های خارجی به سراغ پزشکان می‌روند و آن‌ها را برای تجویز دارو‌های گرانقیمت وارداتی‌شان ترغیب می‌کنند. اینگونه است که پزشک وقتی می‌خواهد برای بیمار نسخه بپیچد، خودآگاه یا ناخودآگاه دستش به نوشتن دارو‌های وارداتی و گران می‌چرخد. بیمار وقتی برای پیچیدن نسخه‌اش به داروخانه مراجعه می‌کند با فهرستی از دارو‌های گرانقیمتی مواجه می‌شود که بسیاری از آن‌ها مشابه داخلی دارند و با قیمتی بسیار کمتر می‌تواند همان اثرگذاری را داشته باشد، اما بیمار به پزشک خود اعتماد دارد و سود داروخانه‌ها هم در فروش دارو‌های گران‌تر خارجی است! حالا وزیر بهداشت با انتقاد از پزشکانی که برای بیماران دارو‌های خارجی دارای مشابه داخلی تجویز می‌کنند، از کاهش امتیاز پزشکان به خصوص اعضای هیئت علمی برای تجویز دارو‌های خارجی خبر داد. در حالی که ۹۷ درصد از دارو‌های مصرفی در کشور تولید ملی است، اما با نگاهی به ارزش ریالی بازار دارویی کشور می‌توان دریافت همین ۳ درصد داروی وارداتی، یک سوم هزینه‌های بازار دارویی کشور را به نفع خود مصرف می‌کند. این در حالی است که بسیاری از دارو‌ها مشابه داخلی دارند و این دارو‌های وطنی از نظر کیفیت و اثرگذاری با نمونه‌های خارجی خود قابل رقابتند. با وجود این برخی چالش‌های کهنه در نظام سلامت سبب شده تا برخی پزشکان هنگام دست به نسخه شدن به جای داروی ایرانی داروی خارجی تجویز کنند. شرکت‌هایی که پزشکان را نمک‌گیر می‌کنند!
ماجرا از این قرار است که بسیاری از شرکت‌های وارداتی دارو‌ها و مکمل‌ها برای پزشکانی که دارو‌های آن‌ها را تجویز کنند، امتیازات ویژه‌ای همچون پورسانت و سفر‌های خارجی را در نظر می‌گیرند. بر این اساس به بهانه برگزاری کنگره در کشوری خارجی، این شرکت‌ها با پرداخت تمام هزینه‌های سفر و اقامت پزشکان آن‌ها را نمک‌گیر خود می‌کنند. برخی دیگر هم در ازای تجویز دارو‌های مورد نظر به پزشک پورسانت پرداخت و خلاصه به شیوه‌های مختلف پزشک را مجاب می‌کنند تا داروی خارجی تجویز کند، اما علاوه بر دارو‌های مجاز و موجود در فاماکوپه یا همان فهرست دارویی کشور، برخی پزشکان بر خلاف تأکید آیین‌نامه‌های مواد دارویی، خوراکی و آشامیدنی با دارو‌های فاقد مجوز و در واقع تأیید نشده از سوی وزارت بهداشت نسخه می‌پیچند. این دارو‌ها اغلب در داروخانه پیدا نمی‌شود و محل تهیه آن‌ها بازار آزاد است!
شاید یکی از پشت پرده‌های مقاومت برخی پزشکان با طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی هم همین باشد؛ چراکه با نسخه‌نویسی الکترونیکی همه چیز شفاف‌شده و پزشکان نمی‌توانند به راحتی تخلفاتی از این دست را مرتکب شده و بیمار را به خرج و دردسر بیندازند. مهدی حلاج‌زاده نسخه‌پیچ داروخانه در این‌باره به «جوان» می‌گوید: «نسخه‌نویسی الکترونیکی از لحاظ فنی زیرساختی خوب است و تاکنون قطعی و مشکلات اینچنینی نداشته‌است و برای دارو‌های داخلی تمام کد‌ها موجود است و مشکلی نیست، اما وقتی پزشک مکملی را برای بیمار تجویز می‌کند به دلیل اختصاص کدی خاص، کار داروخانه برای ارائه برند‌های مشابه و جایگزین کردن دارو در صورت نبودن آن برند تجویزی سخت می‌شود.»
حالا هم اگر چه دو هفته‌ای از اجرایی شدن اجباری نسخه‌نویسی الکترونیکی می‌گذرد، اما هنوز هم این طرح که یکی از مهم‌ترین دستاوردهایش شفافیت و قابلیت ردیابی تجویزهاست، به درستی و به صورت کامل اجرایی نمی‌شود و بسیاری از پزشکان زیر بار نسخه‌پیچی الکترونیک نمی‌روند. بگذریم از اینکه وزارت بهداشت هم بیشتر طرفدار این گروه از پزشکان است، همچنانکه پیش از این دکتر بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت در نامه‌ای به رئیس‌جمهور خواستار توقف اجرای طرح نسخه‌نویسی الکترونیکی شده بود.


امتیاز منفی برای تجویز دارو‌های خارجی دارای مشابه وطنی
در ماه‌های اخیر دارو گران‌شده و برخی اقلام دارویی هم دچار کمبود است. از سوی دیگر زمزمه‌هایی مبنی بر حذف ارز ۴ هزارو ۲۰۰ جدی‌تر می‌شود و در این بین برخی می‌گویند ارز ترجیحی دارو می‌ماند و برخی می‌گویند آزاد شدن نرخ ارز شامل حال دارو هم می‌شود.
وزیر بهداشت در پاسخ به سؤالی در خصوص ارز دارو و احتمال گرانی دارو، اینگونه توضیح می‌دهد: «همانطور که در مورد واکسن نشان دادیم که کمبودی در کشور وجود ندارد و تاکنون ۱۸۰ میلیون دوز واکسن تأمین کرده و ذخایر واکسن‌مان به حدی است که مردم دیگر نگرانی در این زمینه ندارند، در مورد دارو نیز همین اتفاق خواهد افتاد. البته یکسری مشکلات از قبل وجود داشته، مثلاً از حدود سال ۹۷ گرانی دارو آغاز شد و از آن زمان ۲هزارو۵۰۰ قلم دارو گران شد و دنبال این هستیم که تولیدات داخلی را افزایش دهیم و افزایش تولیدات داخلی منجر می‌شود دارو ارزان‌تر شود.»
عین‌اللهی تصریح می‌کند: «برخی همکاران پزشک، مردم را تشویق به استفاده از برند‌های خارجی می‌کنند و طبیعی است که برند خارجی گران باشد. از مردم می‌خواهم که به تولیدات داخلی اعتماد کنند و پزشکان نیز دارو‌هایی را که مشابه داخلی دارند، تجویز نکنند، پزشکانی که این کار را می‌کنند، از نظر ما امتیاز کمتری خواهد داشت، به خصوص اعضای هیئت علمی باشند.»
وی با تأکید بر ضرورت ارتقای کیفیت دارو‌های داخلی می‌افزاید: «درصدد هستیم کیفیت دارو‌های داخلی را بیش از پیش افزایش دهیم و طبیعی است که هرچه به سمت دارو‌های داخلی برویم می‌توانیم دارو‌ها را ارزان‌تر به مردم ارائه دهیم. خوشبختانه رئیس‌جمهور محترم نیز ارز ترجیحی کافی در اختیارمان قرار داده و چنانچه در مورد برخی دارو‌ها که عمدتاً برند‌ها هستند، کمبودی وجود داشته باشد، در مدت کوتاهی تأمین خواهد شد.»
به گفته وی در مورد دارو‌های اساسی کمبودی وجود ندارد و مردم در این زمینه نگرانی نداشته‌باشند. عین‌اللهی با اشاره به اینکه برخی مردم به دلیل نگرانی از کمبود احتمالی دارو، به مقدار زیادتر دارو را تهیه و در منزل ذخیره می‌کنند، از مردم خواست حال بقیه بیماران را مراعات کنند. وزیر بهداشت به مردم قول داد همه نوع داروی ژنریک به میزان فراوان در دسترس مردم قرار گیرد و تأکید کرد در این زمینه به هیچ عنوان نگرانی وجود ندارد.