بازیگران و سینماگران ما از کار متفاوت فراریاند!
پولاد امین، شهروند| «رمانتیسم عماد و طوبا» یکی از فیلمهای روی پرده سینماهاست که برخلاف توقعاتی که وجود داشت، مورد استقبال چندانی از سوی مخاطبان و سینمادوستان واقع نشده و در جدول فروش چند وقت اخیر سینماهای کشور جایگاه چندان بالایی ندارد. فیلمی به کارگردانی و نویسندگی کاوه صباغزاده، تهیهکنندگی مهدی صباغزاده و بازیگری الناز حبیبی، حسام محمودی، زندهیاد علی انصاریان و سارا بهرامی که در جشنواره فجر سال گذشته در رشتههای بهترین بازیگر نقش اول زن برای الناز حبیبی و بهترین موسیقی متن برای پیام آزادی نامزد دریافت سیمرغ بلورین جشنواره بود.
«رمانتیسم عماد و طوبا» که یک کمدی رمانتیک کوچک و شیرین درباره رابطه عاشقانه یک زوج جوان هنرمند است، به ادعای سازندگانش در خلاصه داستانی که به رسانهها ارایه دادهاند درباره زوجی است که سرنوشت آنها را برای اولین بار روبهروی هم قرار داده و ما این بازی سرنوشت را از شش سالگی عماد و چهار سالگی طوبا تا دوران کهنسالی این زوج دنبال میکنیم. فیلم از این منظر در خلق فضایی رمانتیک و فانتزی و نمایش عاشقانه جاری در زندگی این زوج اثری موفق به شمار میآید و توانسته مخاطب را در حلاوت این رمانتیسم ملیح سهیم کند. با این حال کلیت آن در قیاس با فیلم قبلی سازندهاش -«ایتالیا ایتالیا»- یک عقبگرد محسوس به شمار میآید. بهخصوص که کارگردان در دومین کمدی- رمانتیک کارنامهاش کوشیده با افزودن چاشنی شیرین فانتزی حسوحال و فضایی جدید در فیلمش حاکم کند و اتفاقا به نظر میرسد راز عدمکامیابی کامل او را نیز میتوان در این نقطه جستوجو کرد.
آنچه در پی میآید صحبتهای کارگردان «رمانتیسم عماد و طوبا»ست، درباره فیلم، مسائل، حواشی و مشکلاتش و البته انگیزهها و دغدغههایش در زمان ساخت این فیلم، شباهتها و تفاوتهای دو فیلم کارنامهاش و البته دشواریهای پیشروی سینماگرانی که دست به ساخت فیلمهای فانتزی میزنند، به یادگار از جشنواره گذشته که این فیلم اولین فیلمی بود که روی پرده آمد. فیلمی که چه در زمان جشنواره سیونهم و چه امروز که روی پرده آمده، گزینه قابل قبولی برای آشتیدادن تماشاگران با سالنهای سینماست. مخاطبانی که با گذر از دوران دشوار، تلخ و مصیبتزده کرونا در پی آثاری هستند که اندکی -حتی ذرهای- آنها را از تلخیهای زندگی واقعی دور کند.
بسیاری دو فیلم «ایتالیا ایتالیا» و «رمانتیسم عماد و طوبا» را به هم شبیه میدانند. دو فیلم عاشقانه با رگههای فانتزی که نشان از علایق و سلایق سینمایی سازندهاش دارند. آیا از نظر خود شما هم «رمانتیسم عماد و طوبا» و «ایتالیا ایتالیا» به هم شبیهاند؟
اتفاقا به نظر من این دو فیلم تفاوتهای بسیاری با هم دارند. اول اینکه «ایتالیا ایتالیا» برخلاف ظاهر و پایان شادش در باطن فیلم تلخی بود. «رمانتیسم عماد و طوبا» ولی برعکس «ایتالیا ایتالیا» یک فیلم شاد و شنگول امیدوار و خوشبین است. تفاوت دیگر این دو فیلم هم البته این است که «رمانتیسم عماد و طوبا» فانتزیتر است.
برخی از منتقدان عقیده دارند مخاطبان سینمای ایران دلبسته واقعیتهای پیرامون هستند و فیلم فانتزی در این سینما احتمال زیادی برای موفقیت ندارد. شما نگران این موضوع نبودید؟
نه. در حقیقت فکر نمیکنم آمار مشخصی در زمینه عدمعلاقه و استقبال تماشاگران از فیلمهای فانتزی وجود داشته باشد. با این حال این را هم کتمان نمیکنم که ساختن یک فیلم فانتزی بسیار سختتر از انواع دیگر است. این را در جریان این دو فیلمی که ساختم، به تجربه متوجه شدم.
با این اوصاف، با تجربهای که از «ایتالیا ایتالیا» داشتید، چرا در «رمانتیسم عماد و طوبا» دوز فانتزی فیلم را بیشتر کردید یا به عبارت بهتر فضای فانتزی این فیلم را نسبت به فیلم قبلی پررنگتر کردید؟
حقیقتش «ایتالیا ایتالیا» که تجربه اول کارگردانی من بود، نقش مهمی در این تصمیم داشت. در واقع اینکه مردم بعد از تماشای «ایتالیا ایتالیا» از بخش فانتزی آن خوششان آمد، باعث شد تصمیم بگیرم در دومین فیلم هم همان مسیر را بروم که هم برای خودم تازه بود و هم سینمای ایران تجربه مشابهی نکرده بود.
پس آن سختیاش -که روی آن تاکید کردید- کجا بود؟
اینکه یک تجربه تکنیکی مثل «رمانتیسم عماد و طوبا» الگوی داخلی از نظر جلوههای بصری و فضای فانتزی ندارد، خود دشواری کوچکی نیست. بهخصوص که این موضوع باعث میشود عوامل فیلم چندان ذهنیت و باوری درباره این نوع سینما نداشته باشند و همین هم کار را دشوارتر میکند.
بیشتر توضیح میدهید؟
بگذارید اینگونه بگویم که در زمان ساخت «رمانتیسم عماد و طوبا» انتظار همکاری بیشتری از سوی عوامل داشتم. بهخصوص بعد از تجربه موفق «ایتالیا ایتالیا» که فکر میکردم قطعا اعتماد به این نوع فیلمها بیشتر خواهد شد…
پس یعنی در «ایتالیا ایتالیا» هم این مشکل وجود داشت…
در آن فیلم خیلی از عوامل سینمایی اعتمادی به آن نوع کار نداشتند و با ما همکاری نمیکردند. در واقع معتقد بودند که فیلم درنخواهد آمد که البته بعد از تولید و نمایش فیلم دیدیم که اینگونه هم نشد و فیلم مورد استقبال قرار گرفت. به همین دلیل فکر میکردم این مشکل را دیگر در «رمانتیسم عماد و طوبا» نخواهم داشت و عوامل فیلم بیشتر همکاری خواهند کرد. ولی متاسفانه همان مشکلات دوباره تکرار شدند که بیشتر به این دلیل است که عوامل سینما به خاطر شباهت فیلمهایی که کار میکنند، از انجام کارهای متفاوت فراریاند…
میتوانید بگویید که ایده اولیه شکلگیری «رمانتیسم عماد و طوبا» از کجا آمد؟
گذشته از اینکه از ابتدا تصمیم به ساخت یک فیلم شاد و خوشبین و حال خوبکن داشتم، باید به منبع اقتباسی این فیلم اشاره کنم که مثل «ایتالیا ایتالیا» اقتباسی است و از کتاب «آلن دوباتن» آمده. البته این کتاب رمان نیست و یک کتاب نیمهداستانی است که در کنار یک داستان خطی کلی، نویسنده، زندگی شخصیتهای کتاب را به لحاظ روانشناختی فلسفی تحلیل میکند که بخشی از این تحلیلها را در این فیلم از زبان راوی میشنویم. به هر حال بعد از آشنایی با این کتاب شروع به نوشتن فیلمنامه کردم که چند ماه نوشتنش زمان برد و نزدیک یک سال هم مراحل پستولید فیلم…
چه چیزی شما را به کتاب «آلن دوباتن» جلب و جذب کرد؟
از همان اول دنبال کاری بودم که به نوعی یک حال خوب به بیننده منتقل کند و او را با حال خوب از سینما بیرون بفرستد. به خصوص که فکر میکردم -و میکنم- مردم از فقر و فلاکت و اعتیاد و طلاق و خیانت خسته شدهاند و به بیننده باید چیزهایی را در سینما نشان دهیم که در زندگی واقعیاش تجربه نکرده یا فرصت تجربهاش را نداشته. فیلمی که شبیه فیلمهای چرک این روزها نباشد و اگر هم قرار است سختیهای زندگی را نمایش دهد، جنبههای مثبت آن را نیز به تصویر بکشد.
میتوانید بگویید چگونه به این ترکیب بازیگری رسیدید؟
انتخاب بازیگران این فیلم با توجه به داشتههای سینمای ایران حدود چهار ماه طول کشید که در این مدت ما سراغ خیلی از بازیگران رفتیم، ولی اغلب به دلیل سختی کار و البته میزان حضور بازیگران تمایلی به بازی در این فیلم نداشتند. یعنی هم به این خاطر که دو شخصیت اصلی فیلم عملا در همه صحنهها هستند و این برای بازیگرانی که دوست دارند همزمان در چند پروژه حضور داشته باشند، جذاب نیست و هم به این دلیل که بازیگران ما اغلب دلشان نمیخواهد ریسک کنند و آنقدر فیلمهای شبیه به هم بازی کردهاند که دنبال کمترین چالشی نیستند. در این زمینه باید این را هم بگویم که بسیاری از بازیگرانی که سراغ آنها رفتیم، معتقد بودند این فیلم درنمیآید و ساختن آن اشتباه است تا اینکه درنهایت به الناز حبیبی و حسام محمودی رسیدیم.
فکر میکنید فیلم بعدیتان هم فانتزی خواهد بود؟
نه. فیلم بعدی من قطعا یک فیلم فانتزی نخواهد بود. چون میخواهم فضای جدیدی را تجربه کنم. در واقع فکر میکنم با این دو فیلم مسیر را تا حد زیادی برای فیلمسازان جوان دیگر که میخواهند ژانر متفاوتی را تجربه کنند، هموار کردهام. اما اینکه دوباره خودم این مسیر را تجربه کنم، فکر میکنم حداقل به این زودی این اتفاق رخ نخواهد داد.