روزنامه شرق
1400/10/18
باشکوه‌ترین چنار چنارستان تهران را دریابید
باشکوه‌ترین چنار چنارستان تهران را دریابید احمد مسجدجامعی صیانت از عناصر هویتی شاخص که با ترکیبی از اجزای انسان‌ساخت همچون اماکن مذهبی، تاریخی، فرهنگی و اجزای طبیعی چونان درختان و پرندگان، گونه‌های گوناگون زیستی و زمین‌شناسی شکل گرفته، از تکالیف ضروری مدیریت‌های شهری است. این نگاه در کشور ما سابقه بیش از یک قرن دارد. زمانی که ناصرالدین‌شاه برای نخستین بار، موزه شخصی خود را در کاخ گلستان پایه‌گذاری کرد، توجه عملی به بخشی از این میراث مادی و معنوی آغاز شد. در همان دوره دکتر تولوزان پزشک مخصوص شاه و معلم دارالفنون درباره قطعه‌بندی و تفکیک باغ لاله‌زار آن روز [خیابان لاله‌زار کنونی] به‌عنوان میراث طبیعی تهران، هشدار داد و نگرانی خود را از به‌هم‌ریختن زیست‌بوم شهر، ابراز کرد. هرچند خالی‌بودن خزانه و نگاه پول‌پایه درباریان، مانع از تخریب آنجا نشد. وقتی در محله هفت‌چنار تهران، شاهد ثبت درخت چناری بودیم که تنها سه چنار آن باقی مانده، اصل حفظ و صیانت از میراث طبیعی، عملیاتی شد. با این همه تا دو دهه پیش به این‌گونه مسائل در حوزه مدیریت‌های شهری، چندان پرداخته نمی‌شد. از دوره سوم شورای اسلامی شهر تهران، مباحثی با رویکرد به‌هم‌پیوستگی جسم و جان شهر آغاز شد و دست‌کم تا پایان دوره پنجم، به شیوه‌های گوناگون ادامه یافت.در مقطعی احساس شد عناصر هویت‌بخش پایتخت کماکان ناشناخته مانده‌اند و ضروری است از طریق برداشت‌های میدانی محله به محله و گاه کوچه به کوچه، این میراث شناسایی شود.
برگزاری ۱۵۰ تهران‌گردی به‌هم‌پیوسته، مهم‌ترین اقدام اجرائی من در این راستا بود که با همکاری دیگر اعضای شورا، تهران‌شناسان، عکاسان، خبرنگاران، مدیران شهری و شهرداری انجام می‌شد. از این طریق بخش قابل‌ملاحظه‌ای از این عناصر هویت‌بخش اجتماعی، اقتصادی و طبیعی با کمک اهالی و جامعه محلی شناسایی و معرفی شدند.
در همین تهران‌گردی‌هایی که با موضوع هویت طبیعی پایتخت انجام شد، قنات‌ها و روددره‌ها و کوه‌ها و باغ‌ها و روستاهای پیرامون و حتی هویت روستایی شهر تهران و درختان کهن آن شناسایی شدند و زمینه ثبت ملی آنها فراهم شد.
اینک برخی از آن اقدامات، به‌ویژه در محله کن، مراحل ثبتی را طی کرده و به نتیجه رسیده و در روزهای آتی ابلاغ خواهد شد؛ همچون ثبت درختان چنار اطراف امامزاده شعیب و سرآسیاب کن. پیش از آن جز ثبت یگانه پل آجری تهران در کن، 11 میراث ناملموس همان محدوده از جمله مهارت تهیه شیره توت، مهارت پخت کوکوی جوز (گردو)، مهارت خرمالوچینی، مهارت پخت نان جوز، مهارت پخت آش انار، مهارت پخت آبگوشت باغی، گویش کنی و مراسم مذهبی سنگ‌زنون در فهرست میراث ملی جای گرفته بود.
دو سال پیش، در یک اقدام هماهنگ، سازمان پارک‌ها و فضای سبز با همکاری شورایاران، گونه‌های درختان کهن‌سال محلات همچون چنار، نارون، زبان‌گنجشک، توت، شاتوت و گردو را شناسایی، تعیین سن، عکس‌برداری و پلاک‌کوبی کردند که می‌توان برای ثبت برخی از آنها، پرونده تشکیل داد. این موضوع باعث خواهد شد از تاراج این گنجینه‌های طبیعی جلوگیری به عمل آید.
یکی از کهن‌ترین و شاداب‌ترین درختان که «یکه» باغ کن میزبان آن است، در یک ملک شخصی قرار دارد. در یکی از تهران‌گردی‌ها، هشت نفر از همراهان، دست به دست هم دادند تا قُطر و محیط این درخت را به نمایش بگذارند و به شکلی نمادین تصمیم خود را در حفاظت از فضای سبز، به‌ویژه باغ‌های به‌هم‌پیوسته آنجا نشان دهند.
در پی این تهران‌گردی‌ها، مباحثی در حوزه مدیریت شهری و شورای عالی شهرسازی پیش آمد و به محدودکردن ساخت‌وساز و حمایت از فضای مشجر این باغ‌ها انجامید تا حیات زیرساختی سبز شهر فدای خواست سرمایه‌های کلان و سرگردان و نگاه‌های پول‌پایه نشود و از سوی دیگر این اقدام موجب ضرر و زیان مالکان باغات نشود که عمری در حفظ و نگهداری و آبادانی آنها بیشترین
نقش را داشته‌اند.
با وجود این، باشکوه‌ترین چنار چنارستان تهران در یکه باغ کن، در معرض تهدید قرار گرفته و قرار است ساخت‌وساز‌هایی در حریم آن آغاز شود. اگر چنین اخباری درست باشد، جای نگرانی است و لازم است با اقداماتی به‌موقع، نه‌تنها یکی از مهم‌ترین عناصر هویت‌بخش پایتخت و دیرپاترین موجود زنده این شهر، از آسیب در امان بماند، بلکه از مجموعه به‌هم‌پیوسته فضای مشجر غرب تهران که ریه‌های تنفسی شهر است،
محافظت شود.
سایر اخبار این روزنامه
بلاتكليفي مردان اقتصادي دولت
هاشمی از مک‌فارلین تا برجام
پاسخ جبهه پایداری به محمد مهاجری
پیام مقام معظم رهبری به مناسبت تشییع ۲۵۰ شهید گمنام
خط بطلان شورای شهر شیراز روی پروژ ه‌های قدیمی
پای عربستان هم به مذاکرات برجام باز شد
تهران و مخاطراتش
هراس مسكو از انقلاب رنگين
تاوان سندسازی داخلی
پرونده هواپیمای اوکراینی ۲ سال پس از سانحه
بوروکراتیزاسیون بیمار
میراث چاپلوس‌پروری
اقتصاد ملی و بحران بهره‌وری پایین نیروی کار
باشکوه‌ترین چنار چنارستان تهران را دریابید
