روزنامه شرق
1400/10/19
۵ تحول مهم سیاست خارجی در سال ۲۰۲۲
5 تحول مهم سیاست خارجی در سال 2022 بهاره محبی: سال 2021 گردبادی از تحولات سیاست خارجی را شاهد بودیم: جنگ در غزه، کناررفتن بنیامین نتانیاهو، رویکارآمدن دولت جدید در ایران، کودتا در سودان، قبضه‌شدن قدرت در تونس، ترور رئیس‌جمهوری هائیتی و به‌قدرت‌رسیدن دوباره طالبان در افغانستان، تنها برخی از این تحولات بود. گرچه پیشگویی دقیق آینده ممکن نیست اما می‌توان برخی تحولات را که تأثیرات قابل‌توجهی بر مناسبات بین‌المللی خواهند گذاشت، شناسایی کرد. نشریه فارین‌پالیسی از برخی از کارشناسان خود خواسته نظراتشان را درباره مهم‌ترین وقایع پیش‌رو در سال 2022 بیان کنند. بخشی از این گزارش را می‌خوانیم:1- انتخابات اوتار پرادش و آینده هند
ساکنان اوتار پرادش پرجمعیت‌ترین ایالت هند که در مجموع 241 میلیون نفر جمعیت دارد، ماه مارس 2022 برای شرکت در انتخابات مجالس قانون‌گذاری این ایالت پای صندوق‌های رأی می‌روند؛ انتخاباتی که نتیجه آن برای آینده هند و دموکراسی سکولار این کشور کاملا تعیین‌کننده خواهد بود. یوگی آدیتیاناث، سروزیر اوتار پرادش یک کشیش هندو تندرو از حزب حاکم حزب بهاراتیا جاناتاست. این ایالت یکی از بدترین شاخص‌های اجتماعی را در هند دارد و رویکارآمدن آدیتیاناث از سال 2017 نیز هیچ تغییری را ایجاد نکرده است. او به جای تمرکز بر توسعه‌های اجتماعی‌ـ‌اقتصادی بیشتر انرژی خود را برای سرکوب مسلمانان و اقلیت‌های دیگر و ساخت معبد صرف کرده است. در واقع، آدیتیاناث در شرایطی که اوتار پرادش شدیدا با کمبود بودجه مواجه است، درآمدهای محدود دولتی را با اقدامات پوپولیستی هدر داده است. از آنجایی که ایالت اوتا رپرادش در هر دو مجلس هند بیشترین کرسی را دارد، نتیجه این انتخابات برای نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل است که مودی در صف اول مبارزات انتخاباتی قرار گرفته و از هر ترفندی برای نتیجه‌گرفتن در این انتخابات استفاده می‌کند.
با توجه به اینکه مودی و آدیتیاناث، هر دو از حزب ملی‌گرای هندوی بهاراتیا جاناتا بوده و گرایش‌های مشترک قوم‌گرایانه دارند، نتیجه انتخابات ماه مارس در این ایالت مهم ارزیابی میشود. گرچه نظرسنجی‌ها از پیروزی دوباره آدیتیاناث حکایت دارد.
2-کمبود نیروی انسانی در آب‌های آزاد
ما در سال 2022 احتمالا شاهد نیروگیری صنعت دریانوردی خواهیم بود. شاید به نظر شما این موضوع چندان مهمی نباشد. باید بگوییم که این‌طور نیست. کشتی‌ها تقریبا 80 درصد از کالاهای جهان تجارت را جابه‌جا می‌کنند. بدون حمل‌ونقل دریایی بسیاری از مایحتاج روزانه ما به دستمان نخواهد رسید. اما در شرایطی که به‌دلیل جهانی‌شدن صنعت دریانوردی به سرعت در حال پیشرفت است، افراد به‌طور روزافزونی تمایلشان برای کارکردن در این صنعت کمتر میشود. حداقل در غرب که این‌طور است. اکنون خدمه بیش از 50 هزار کشتی از کشورهای چین، فیلیپین، اندونزی، روسیه و اوکراین هستند. هند هم جزء کشورهایی است که نیروی دریایی زیادی را به اقصانقاط جهان فرستاده است. کشورها، به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته، در زمینه خدمه کشتی کاملا به کشورهایی که نام برده شد وابسته هستند.
حتی پیش از همه‌گیری کووید 19، صنعت کشتیرانی با کمبود نیروی انسانی مواجه بود اما این مشکل در پاندمی تشدید شده است، چراکه خدمه (به‌دلیل کمبود نیرو و همچنین قوانین قرنطینه) مجبور هستند زمان طولانی‌تری را در کشتی بمانند و همین مسئله احتمال دست از کار کشیدن را بیشتر کرده است. حتی اگر یک‌دهم از دریانوردان (یعنی حدود 16 میلیون نفر) استعفا دهند، جهان با اختلال جدی حمل‌ونقل کالاها روبه‌رو خواهد شد.
3-تحولات سیاسی در خاورمیانه
خاورمیانه در سال 2022 سه تحول عمده را شاهد خواهد بود. نخست، بازسازی سوریه به رهبری بشار اسد، رئیس‌جمهوری این كشور چطور پیش خواهد رفت؟ بشار اسد که برخی پیش‌بینی کرده بودند ماه مارس 2011 و پس از سرنگونی زین‌العابدین بن‌علی در تونس و حسنی مبارک در مصر، سرنگون خواهد شد، همچنان بر اریکه قدرت در سوریه تکیه زده است. دولت او مشکلات جدی اقتصادی دارد اما به نظر می‌رسد توسعه روابط دیپلماتیک ـ از ارتباط با ملک عبدالله، پادشاه اردن تا عبدالله بن زاید آل‌نهیان وزیر خارجه امارت‌ـ او را از انزوا خارج کرده است. توجه به این مسئله مهم است که جو بایدن رئیس‌جمهوری ایالات متحده، هیچ واکنش و مخالفت شدیدی به تماس تلفنی ملک عبدالله با بشار اسد، یا دیدار وزیر خارجه امارات از سوریه نشان نداده است.
تحول دوم، انتخابات احتمالی زودهنگام در ترکیه است. بسیاری از کارشناسان، خبرنگاران و مفسران ترک بر این عقیده‌اند که رجب‌طیب اردوغان احتمالا در سال جاری درخواست برگزاری انتخابات پیش از موعد خواهد کرد. گرچه چنین اقدامی آن هم در شرایطی که رئیس‌جمهوری ترکیه درگیر مشکلات زیادی بوده و در موضع ضعف قرار دارد منطقی به نظر نمی‌رسد اما با نگاهی به گذشته در‌می‌یابیم که این اتفاق پیش از این هم در ترکیه روی داده است.
تحول سوم در خاورمیانه، چگونگی واکنش احزاب اسلام‌گرای منطقه به نتایج تحولات 2021 است. حزب عدالت و توسعه مراکش در انتخابات سپتامبر گذشته تقریبا از میان رفت. موقعیت حزب النهضت تونس نیز در پی تعلیق پارلمان توسط رئیس‌جمهوری، در سال گذشته به شدت متزلزل شده است. حزب عدالت و توسعه ترکیه هم نتوانسته کاهش قابل توجه محبوبیتش را جبران کند؛ گرچه هنوز یک‌سوم ترک‌ها از آن حمایت می‌کنند. همچنین در حالی که دولت ترکیه به‌دنبال خروج از انزوای منطقه‌ای است، با درخواست مصر روبه‌روشده که از آنکارا خواسته در ازای بهبود روابط دو کشور دست از حمایت اخوان‌المسلمین بردارد. فارین‌پالیسی نوشته: «اسلام‌گرایان به انجام بازی‌های بلندمدت شهرت داشته‌اند، حال باید دید که آنان چگونه خود را مجددا سازماندهی خواهند کرد. این یکی از جالب‌ترین داستان‌های خاورمیانه در سال‌های آینده خواهد بود».
4-تردید رأی‌دهندگان اروپایی به مخالفان اتحادیه
یکی از تحولات مهم در سال 2022 پیروزی احتمالی سیاست‌مداران اروپایی است که داعیه مخالفت با اتحادیه اروپا را ندارند. یکی از مهم‌ترین مشکلات اتحادیه اروپا سیاست‌مداران ملی‌گرایی هستند که همواره از تاختن به اتحادیه اروپا به‌عنوان راهی برای پیروزی در انتخابات‌های داخلی استفاده می‌کنند. اگر سیاست‌مداران اروپایی نسبت به اتحادیه اروپا صداقت بیشتری داشتند، اروپا اکنون در شرایط بهتری بود. هیچ‌کس نمی‌داند این ایده که رأی‌دهندگان اروپایی سیاست‌مداران ضد اتحادیه را ترجیح می‌دهند از کجا شکل گرفت. شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد اتفاقا رأی‌دهندگان اروپایی سیاست‌مدارانی را ترجیح می‌دهند که نسبت به اروپا صادق هستند و نگاه واقع‌بینانه‌ای دارند.
5-نوسانات انتخاباتی آمریکای لاتین
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی همه‌گیری کووید 19 نقش مهمی در نتایج انتخابات 2021 داشته و این روند در سال جاری نیز ادامه خواهد داشت. انتخابات‌های مهم ریاست‌جمهوری در شیلی، اکوادور، هندوراس، پرو و همچنین میان‌دوره پارلمانی در آرژانتین، مکزیک و السالوادور تصویری تمام‌رخ از تمایلات ضدسیستمی مردم بود. این شرایط در سال جاری و در انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل و کلمبیا هم تکرار خواهد شد. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر رأی‌دهندگان رأی‌شان را علیه رؤسای‌جمهوری فعلی به صندوق خواهند ریخت. (البته در اینکه ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهوری فعلی برزیل، نتیجه انتخابات را بپذیرد، تردیدهای جدی وجود دارد).
چرخش دولت‌ها و دوقطبی‌شدن شدید سیاست داخلی باعث تغییرات فاحش در سیاست خارجی، روابط تجاری و انسجام منطقه‌ای شده است و این به نوبه خود باعث شده که ظرفیت کشورها برای رسیدگی به مسائل امنیتی گسترده‌تر و چالش‌های ژئوپلیتیکی تحلیل برود. این بی‌ثباتی سیاسی مسیر چین را برای نفوذ بیشتر دیپلماتیک و اقتصادی در منطقه هموار کرده است. در حالی که برخی کشورها مانند شیلی، پاناما، کلمبیا و اکوادور در تلاش هستند تا میان نیازهای اقتصادی داخلی خود و روابط تجاری و سیاسی‌شان با شرق و غرب تعادل ایجاد کنند، برخی کشورها چون ونزوئلا، بولیوی، السالوادور و تا حدی هندوراس کاملا در مسیر نفوذ چین قرار گرفته‌اند.
سایر اخبار این روزنامه
واکنش برنامه‌و‌بودجه به گزارش «شرق»
«جهل عمومی» سرچشمه همه فسادهاست
استعفای آیت‌الله جنتی شایعه است
اتهامات عجيب
اطلاعیه اداره کل زندان‌های تهران در پی درگذشت بکتاش آبتین
زنان؛ خطر بزرگ‌تر!
۵ تحول مهم سیاست خارجی در سال ۲۰۲۲
دوگانه نقد و حمایت از تیم مذاکره‌کننده
خروجی جلسات میلیاردی مجلس: «مردم تحمل کنند»
«چگونه می‌اندیشیم؟» شورای عالی انقلاب فرهنگی ۲
کمک به تراکتورسازی یا زنوزی؟
یارانه بنزین، به نام چه کسی؟ به کام چه کسی؟
پروپاگاندا‌درمانی
در سوگ بکتاش آبتین
می‌خواهیم که حقیقت قربانی مصلحت نشود
