روزنامه خراسان
1400/10/22
ادبیات دفاع مقدس در مسیر جهانی شدن
الهه آرانیان - از روزهای دفاع مقدس و جنگ هشت‌ساله‌ای که بر سرزمینمان تحمیل شد، سال‌ها می‌گذرد؛ اما انگار با گذشت زمان، گفتنی‌ها از آن دوران بیشتر می‌شوند. در این بین، نویسنده‌ها و شاعران، هر کدام سعی می‌کنند بنا به رسالت خود، گوشه‌ای از رشادت‌ها و دلیری‌های اتفاق‌افتاده در سال‌های دفاع مقدس را به گوش مخاطبانی که تشنۀ شنیدن هستند، برسانند. یکی از قالب‌های نثر دفاع مقدس که به‌ویژه در سال‌های اخیر با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده، قالب خاطره‌نویسی است. دو کتاب «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» که هر کدام به مجاهدت همسران شهید می‌پردازند، در قالب خاطره‌نویسی و به قلم بهناز ضرابی‌زاده نوشته شده‌اند. «دختر شینا» در سال 91 منتشر شد و تا امروز بیش از صد تجدیدچاپ را تجربه کرده‌است. کتاب «گلستان یازدهم» هم برای اولین‌بار در سال 95 انتشار یافت و اکنون به چاپ سی‌وسوم رسیده‌است. نکته درخور توجه درباره این دو کتاب، آراسته‌شدنشان به تقریظ رهبر انقلاب است. ایشان در حاشیه کتاب «دختر شینا» که خاطرات قدم‌خیر محمدی کنعان، همسر شهید ستار ابراهیمی است، این‌طور نوشته‌اند: «بسمه‌تعالی. رحمت خدا بر این بانوی صبور و با‌ایمان؛ و بر آن جوان مجاهد و مخلص و فداکاری که این رنج‌های توانفرسای همسر محبوبش نتوانست او را از ادامه جهاد دشوارش بازدارد. جا دارد از فرزندان این دو انسان والا نیز قدردانی شود.» متن تقریظ رهبر انقلاب بر «گلستان یازدهم»، کتاب خاطرات همسر شهید علی چیتسازیان هم از این قرار است: «این روایتی شورانگیز است از زندگی سراسر جهاد و اخلاصِ مردی که در عنفوان جوانی به مقام مردان الهی بزرگ نائل آمد، و هم در زمین و هم در ملأ اعلی به عزّت رسید .. هنیئاً له. راوی -شریک زندگی کوتاه او- نیز صدق و صفا و اخلاص را در روایت معصومانه خود به روشنی نشان داده‌است. در این میان، قلم هنرمند و نگارش آکنده از ذوق و لطف نویسنده است که به این همه، جان داده است. آفرین بر هر دو بانو؛ راوی و نویسنده کتاب». در ادامه گفت‌وگوی ما را با بهناز ضرابی‌زاده درباره چگونگی نگارش «دختر شینا» و «گلستان یازدهم»، بازخوردهای مخاطبان این دو کتاب و ظرفیت‌های دفاع مقدس را برای خلق آثار ادبی، می‌خوانید. سوژه‌های «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» را چطور پیدا کردید؟ من خودم انتخاب می‌کنم، گاهی تفأل می‌زنم و گاهی هم کسانی سوژه‌های خوبی دارند و به من معرفی می‌کنند. انتخاب موضوعات به علایقم هم بستگی دارد؛ مثلاً شهید چیتسازیان را بنا به علاقه‌ای که داشتم و در شهر خودمان، همدان بود، انتخاب کردم که ابتدا همسرشان که زندگی کوتاه یک‌سال و هشت ماهه‌ای با ایشان داشتند، خیلی راضی نبودند. بعد از نگارش «دختر شینا»، خیلی سوژه‌ها به من معرفی می‌شدند یا خودشان می‌آمدند که خاطراتشان را بنویسم. اما در همه موارد ابتدا یک پیش‌مصاحبه گرفتم و دیدم که خیلی‌هایشان شبیه دختر شیناست. من اعتقادم این است که چیزی را بگوییم که دیگران نگفته‌اند و چیزی بنویسیم که دیگران ننوشته‌اند وگرنه اگر قرار باشد کار تکراری انجام بدهیم و همه شبیه هم بنویسند، یک کتاب برای همه خاطرات کافی است. نگرش من این است که در کتاب باید حرف جدیدی زد و از منظر جدیدی به کار نگاه شود. به همین دلیل خاطراتی که بعد از «دختر شینا» برایم می‌گفتند، همه تحت تأثیر این کتاب بود. با خودم فکر کردم که این کار خود شهید است و باید خودش جلو بیاید. اتفاقاً شهید چیتسازیان خودشان جلو آمدند و توسط یک نفر اعلام آمادگی شد و پرسیدند می‌خواهی که بنویسی و من هم پذیرفتم و نوشتم. پرداختن از زاویه زنانه به جنگ، قرار است در آثار بعدی‌تان هم ادامه پیدا کند؟ بعید می‌دانم دیگر این کار را انجام بدهم. من دنبال زدنِ حرف جدید هستم. اگر قرار باشد حرف‌هایم تکراری شود، انجام نمی‌دهم. مگر این‌که موضوع جدیدی باشد و حرف تازه‌ای بتوانم بزنم. «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» هر دو به زبان‌های دیگری از جمله عربی، ترکی استانبولی و... ترجمه شده‌است. آیا از مخاطبان غیر ایرانیِ این کتاب‌ها بازخوردی داشته‌اید؟ چندی پیش خانمی از لبنان به همدان آمدند و گفتند ما در لبنان شما را می‌شناسیم و لبنانی‌ها کتاب‌های شما را می‌خوانند. جالب این‌که در لبنان هم نویسنده‌هایی پیدا شده‌اند که به شیوه این دو کتاب می‌نویسند. در روسیه کتاب «گلستان یازدهم» بعد از انتشار ترجمه‌اش، نشان طلای جایزه ادبی اوراسیا را در بخش آثار خلاقانه گرفت. از جمهوری آذربایجان خانمی به نام حسینی با من تماس گرفتند و درباره «گلستان یازدهم» احساسات لطیفی داشتند. بازخوردهایی از ترکیه به ویژه استانبول هم داشته‌ام. به نظر شما ظرفیت ادبیات داستانی و روایی دفاع مقدس به اندازه‌ای هست که بتوان همچنان در این حوزه حرف تازه زد؟ به نظر من حرف‌های زیادی درباره جنگ هست که ما هنوز نگفته‌ایم. ادبیات دفاع مقدس ما در ابتدای راه جهانی‌شدن قرار گرفته است. ما این‌قدر باید بنویسیم و کار کنیم که ادبیات دفاع مقدس به یک ادبیات فاخر جهانی تبدیل شود. احساستان از این‌که هر دو کتابتان به تقریظ رهبر انقلاب مزین شدند، چه بود؟ وقتی این دو کتاب را می‌نوشتم، تمام تلاش خود را کردم. من هر آن‌چه توانایی و دانش دارم برای کارم می‌گذارم و برای فروش و افتخاراتی که کسب خواهد کرد، نمی‌نویسم. فقط می‌خواهم تمام توانم را برای کار بگذارم. اما اعتقادم این است کاری که خوب باشد، پنهان نمی‌ماند و بالاخره بالا می‌آید و دیده میشود. برای همین بعد از انتشار «دختر شینا» و «گلستان یازدهم» متوجه شدم اتفاقات خوبی برایشان افتاده. احساس من وصف‌شدنی نیست و خیلی خوشحال شدم. الهی‌شکر که حرف شهدا زمین نماند و راهشان دارد ادامه پیدا می‌کند. از تازه‌ترین فعالیت‌هایتان در زمینه ادبیات دفاع مقدس بگویید. کارهای جسته گریخته‌ای دارم انجام می‌دهم و کاری که بخواهم راجع به آن صحبت کنم، نیست. امیدوارم از بین موضوعاتی که مشغول بررسی‌شان هستم، یکی را انتخاب و شروع به نوشتن کنم. هم‌اکنون در زمینه ادبیات داستانی کودک و نوجوان مشغول به کار هستم.
سایر اخبار این روزنامه
سهم ناچیز از شیرینی آب‌های شور
یادگرفتم غم را به شادی بدل کنم
حسابگری یک معلم ریاضی در «نیسان آبی»!
شگفت‌انگیزترین رودخانه‌های جهان
افزایش 10برابری سرقت کابل تلفن در خراسان رضوی
تداوم محدودیت ها یا گسترش واکسیناسیون؟
مالیات ستانی از انگیزه کارگران !
ورود نمایندگان به اتاق فرمان دولت روحانی
ادبیات دفاع مقدس در مسیر جهانی شدن
طرح پیشنهادی دولت برای کارتی شدن نان
گام عدلیه برای حفظ حقوق زندانیان
17 سال سکوت زجر آور!
رَکَب ترکیه به خریداران ایرانی ملک
