قاچاق پرندگان زینتی با مجوز سازمان محیط‌زیست!

برخی پرندگان زینتی در روز روشن و بدون هیچ مزاحمتی به وسیله قاچاقچیان زنده‌گیری شده و با مجوز محیط‌زیست از کشور خارج می‌شوند. جالب اینکه از نظر قانونی، تجارت گونه‌های وحشی، صادرات و واردات پرندگان وحشی، زینتی و پرورشی در چارچوب دستورالعمل‌های جاری سازمان حفاظت محیط‌زیست امکان‌پذیر است. پرندگان بومی یکی از ذخایر ژنتیکی زیست‌محیطی کشور محسوب می‌شوند، اما برخی گونه‌های این پرندگان به دلیل پرشمار بودن، منبع کسب قاچاقچیان شده و به کشور‌های همسایه قاچاق می‌شوند.
نابودی ۷۰ درصد پرنده‌های قاچاق شده
کشف محموله‌های قاچاق پرندگان نشان می‌دهد که حتی گونه‌های موجود در مناطق حفاظت‌شده هم از دست قاچاقچیان در امان نیستند. بسیاری از همین پرندگان به خصوص گونه‌های شکاری، قربانی تفریحات پرهزینه شیخ‌نشین‌ها شده‌اند.
چندی قبل خبرگزاری ایسنا از مرگ ۷۰درصدی پرندگان صید‌شده ازسوی قاچاقچیان قبل از رسیدن به مقصد خبر داده بود؛ به این ترتیب تنها ۳۰ درصد از این ذخایر زیست‌محیطی زنده قاچاق و مابقی کاملاً نابود می‌شوند. مسئله به اینجا ختم نمی‌شود. اخیراً نامه‌ای در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که مجوز صادرات ۸۵۰ قطعه پرنده زینتی به کشور کویت با امضای رئیس اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان است.


واکنش به یک مجوز
انتشار این نامه موجب واکنش این مقام محیط‌زیستی شده و مدیر کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان در توجیه این رویه به تارنمای سازمان محیط‌زیست گفته‌است: صدور مجوز برای پرنده‌های زینتی مثل «بلبل خرما» که از گونه‌های غیرحمایتی و پرورشی محسوب می‌شود، قانونی است. چون از نظرقانونی، تجارت گونه‌های وحشی، صادرات و واردات پرندگان وحشی، زینتی و پرورشی در چارچوب دستورالعمل‌های جاری سازمان حفاظت محیط‌زیست امکان‌پذیر است و از نظر «کنوانسیون سایتیس» (تجارت بین‌المللی گونه‌های جانوری و گیاهی) نیز منعی ندارد.
ناصر عبیات، فعال محیط‌زیست هم در واکنش به این خبر به خبرگزاری فارس گفت: بلبل خرما‌هایی که اجازه صادرات آن داده شده در روز روشن و بدون هیچ مزاحمتی از طبیعت خوزستان به وسیله قاچاقچیان زنده‌گیری شده و پرورشی نیستند و با مجوز محیط‌زیست از کشور خارج می‌شوند.
شناسنامه‌ای برای پرندگان پرورشی صادر نشده
مدیر عامل انجمن آوای بوم ایران نیز در گفتگو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه هر از چندگاهی خبر صدور مجوز صادرات پرندگان از سوی سازمان محیط‌زیست شنیده می‌شود و مسئولان آن ادعا می‌کنند که این پرندگان پرورشی هستند، اظهار داشت: محیط‌زیست شناسنامه‌ای برای پرندگان پرورشی صادر نکرده‌است که پرورشی یا به اسارت گرفته‌شدن آن‌ها را بتوان تشخیص داد. متأسفانه تقریباً بیشتر بلبل‌خرما‌ها و شاهین‌سانانی که در کشور‌های حاشیه خلیج فارس خرید و فروش می‌شوند، با مجوز رسمی به این کشور‌ها صادر شده‌اند.
ایمان ابراهیمی راه‌حل این مسئله را شناسایی توالی گونه عنوان کرد و گفت: به زبان ساده از حیواناتی که ادعا می‌شود پرورشی هستند، باید شناسنامه داشته باشیم که این شناسایی از طریق چیپست‌گذاری «chipset» زیر پوست‌شان ممکن است.
عقب‌ماندن در زمینه سیستم‌های نظارتی
این پرنده‌شناس با اشاره به اینکه چیپست‌گذاری پیشرفته‌ترین کاری است که امروز در دنیا برای ردیابی گونه‌ها انجام می‌دهند، توضیح داد که «چیپست‌ها، تراشه الکترونیک کوچک ارزان‌قیمتی است که زیر‌پوست حیوان قرار داده می‌شود و امکان خوانش اطلاعات آن با دستگاه وجود دارد و اعداد ثبت‌شده در آن نشان می‌دهد هر حیوان نشانه‌گذاری شده در چه شرایطی قرار دارد.» ابراهیمی صدور مجوز ورود و خروج گونه‌ها قبل از الزام چیپست‌گذاری را منجر به ایجاد یک فساد شبه‌دولتی مشابه پولشویی دانست و اظهار داشت: وقتی گونه‌ها علامت‌گذاری نشده‌باشند، قاچاقچیان به راحتی می‌توانند، گونه جانوری حاصل قاچاق را با مجوز دولتی و بدون اینکه مشخص شود این‌گونه از کجا آمده‌است، از کشور خارج کنند.
راهی جز چیپست‌گذاری نیست
این پرنده‌شناس در توضیح علت رشد این نوع تجارت در ایران گفت: کشور‌های حاشیه خلیج فارس در چند سال اخیر به شدت سیستم نظارت خرید و فروش حیوانات را جدی گرفته‌اند، در حالی که ایران در زمینه توسعه سیستم‌های نظارتی عقب مانده است و در این شرایط اگر در محدوده ایران بخواهند گونه قاچاق را به اروپا منتقل کند، بدون نیاز به هزینه و ریسک بالا با کسب یک مجوز قانونی از سازمان محیط‌زیست تحت عنوان صادرات پرنده زینتی سود کلانی به جیب می‌زنند.
گفتنی است بی‌توجهی به ذخایر ژنتیکی کشور در بلند‌مدت می‌تواند زیستگاه برخی گونه‌های جانوری را به پاتوق قاچاقچیان حیات‌وحش تبدیل کند. برای سامان دادن به این موضوع راهی جز چیپست‌گذاری نیست. چون مافیای قاچاق پرندگان در ایران در حال سودجویی با کمک خلأ‌های نظارتی و کسب مجوز‌های قانونی هستند و ایران را به یک کریدور قاچاق قانونی پرندگان تبدیل کرده‌اند، تجارتی که سود دلاری کلانی را برای آن‌ها به ارمغان آورده و آسمان ایران را از پرنده خالی می‌کند.