روزنامه جوان
1400/10/23
کشمکش‌های عروسکی صداوسیما
عوامل یک برنامه عروسکی تلویزیونی در تلاش بودند بتوانند عروسک محبوب آن برنامه را به نام خود ثبت کنند که با پیگیری حقوقی صداوسیما این تلاش به نتیجه نرسیده است. صداوسیما در سال‌های اخیر چندین بار بر سر عروسک‌هایش با مدعیان دست به یقه شده است.روز گذشته شبکه ۵ سیما با انتشار متنی از یک دعوای حقوقی جدید در این سازمان بر سر مالکیت عروسک‌های تلویزیونی خبر داد. در متن منتشر شده از سوی روابط عمومی این شبکه آمده است: «به آگاهی مردم شریف ایران، اهالی رسانه، مخاطبان و همراهان گرامی شبکه ۵ سیما می‌رساند مالکیت حقوقی، فکری و معنوی تمامی شخصیت‌های تلویزیونی، کارتونی، علامت‌ها، نام، نشان و لوگوی برنامه‌های شبکه ۵ سیما به سازمان صدا و سیما تعلق دارد و طرف قرارداد اعم از تهیه‌کننده و مجری طرح، حق ثبت و استفاده از آن را به عنوان علامت یا نام تجاری و دامنه ندارد.»
این متن می‌افزاید: «به رغم تعهدات فوق، متأسفانه صداپیشه با همراهی فردی دیگر طی رفتاری سرقت‌گونه نسبت به ثبت و تصاحب شخصیت عروسک پنگول اقدام کردند که با کنش دقیق معاونت حقوقی و مجلس رسانه ملی از تضییع حقوق عامه جلوگیری به عمل آمد. شبکه ۵ در مقطع فوق با هدف آبروداری و حفظ شأن این افراد از شکایت صرف‌نظر کرد، اما تأکید میشود در صورت تکرار ادعا‌های بی‌اساس و پافشاری بر خطای پیشین، قطعاً پیگیری‌های جدی‌تری در دستور کار قرار خواهد گرفت.»
واکنش شبکه ۵ سیما در اصل جوابیه‌ای به گفت‌وگوی «هومن حاج عبداللهی» بازیگر، مجری و صداپیشه است که بیش از یک دهه پیش در یکی از برنامه‌های کودک شبکه ۵، صداپیشگی عروسکی به نام «پنگول» را بر عهده داست. پنگول نام عروسک گربه مشهور برنامه «رنگین کمان» شبکه ۵ سیما بود که سازنده آن مرضیه برومند بوده است. این شخصیت عروسکی در شبکه ۵ آنقدر محبوب میشود که در سال ۱۳۸۹، مجموعه کتاب و تمبر یادبود آن منتشر شد.
عبداللهی اخیراً در مصاحبه با یک برنامه اینترنتی درباره عروسک «پنگول» و اینکه چرا از همکاری با برنامه «رنگین کمان» کنار گذاشته شده است، می‌گوید: «نمی‌دانم چرا این اتفاق افتاده و من دیگر صدای پنگول را درنمی‌آورم، این موضوع بسیار تلخ است، حتی الان هم گاهی اوقات موقع صحبت کردن با دخترم از همان لفظ‌ها استفاده می‌کنم. پنگول هنوز هم در خانه ما هست. به هر حال مالکیت فکری و معنوی این شخصیت برای من و امیررضا کاوه، تهیه‌کننده «رنگین کمان» بود.»
عبداللهی پیش از این نیز درباره حقوق معنوی خود نسبت به «پنگول» پافشاری کرده بود، از جمله در مصاحبه‌ای که سال ۹۱ در زمان مطرح شدن ساخت فیلم سینمایی «پنگول» مطرح شده بود.
وی روز گذشته و پس از انتشار بیانیه تند شبکه ۵ سیما درباره مالکیت مادی و معنوی سازمان بر «پنگول» با انتشار متنی در توئیتر نوشت: «هر بچه‌ای هرجا جاش نباشه پیش بابا ننش جا داره... وقتی یه بابا به بچه‌اش بگه دزد و سارق، از بقیه توقعی نیست. دلم خوش بود بچه تلویزیونم، ولی حیف». عروسک‌های دردسردار
دعوا بر سر مالکیت معنوی و حقوق مادی عروسک‌های صداوسیما، درست از زمانی آغاز شد که هنرمندان همکاری صداوسیما تصمیم گرفتند از شخصیت‌های عروسکی که در اختیار دارند و حتی جزو خالقان آن‌ها بودند، در جایی غیر از صداوسیما استفاده کنند. تا به حال دست‌کم چند دعوای حقوقی و لفظی بر سر مالکیت عروسک‌های تلویزیونی ایجاد شده است که در ادامه نگاهی به آن‌ها داریم. کلاه‌قرمزی؛ حاشیه‌ساز بزرگ
کلاه‌قرمزی برای کیست؟ این سؤال بزرگی است که هنوز نمی‌توان جواب قطعی به آن داد. مشهورترین عروسک تاریخ تلویزیون ایران، چندین مدعی دارد که هر کدام خود را محق می‌دانند. پروین شمشکی، تهیه‌کننده تلویزیون که بعضاً با عنوان «مادر کلاه‌قرمزی» شناخته میشود، مدعی است مالکیت معنوی کلاه‌قرمزی برای وی بوده و تلویزیون این حق را نادیده گرفته است. از سوی دیگر کلاه‌قرمزی باعث دعوای بلند‌مدت حقوقی میان ایرج طهماسب و صداوسیما شده است. طهماسب توانسته بود کلاه‌قرمزی را در خارج از سازمان به ثبت برساند و برای همین چند فیلم سینمایی را با استفاده از این کاراکتر و دیگر عروسک‌های برنامه تلویزیونی کلاه‌قرمزی بسازد، اما صداوسیما مالک حقوقی برنامه‌های تلویزیونی کلاه‌قرمزی است. علاوه بر دعوای حقوقی، مسائل مالی میان تیم سازنده کلاه‌قرمزی و صداوسیما یکی از دردسر‌های دیگر کلاه‌قرمزی برای این سازمان بوده است. این دعوا تا حدی پیش رفت که کلاه‌قرمزی به عنوان بهترین برنامه نوروزی سیما، در چند سال به کل تولید نشد! جناب خان، دعوا فقط سر احلام نیست!
جناب خان، عروسک بنفش خوش زبان با لهجه آبادانی که خوب لاف می‌زند و در عشق دختری به نام احلام است هم در اوج گمنامی سر از صداوسیما و برنامه «خندوانه» درآورد. این عروسک از فصل دوم خندوانه به آن اضافه شد و به سرعت گل کرد. دعوا بر سر مالکیت جناب خان، زمانی رخ داد که در فصل سوم خندوانه، شخصی به نام سالارزهی نسبت به جناب خان ادعای مالکیت کرد. سالارزهی، عروسک جناب خان را ابتدا در برنامه‌ای به نام «کوچه مروارید» که برای پخش در شبکه نمایش خانگی ساخته شده بود، استفاده کرده بود و مالکیت حقوقی این عروسک را به نام خود به ثبت رساند. دعوا میان صداوسیما و سالارزهی باعث شد جناب خان در فصل چهارم خندوانه حضور نداشته باشد و در نهایت صداوسیما توانست مالکیت حقوقی این عروسک را به دست آورد. شکرستان، دعوای کوتاه با حوزه هنری
صداوسیما ساخت مجموعه کارتونی شکرستان را به حوزه هنری داده بود. حوزه هنری این مجموعه را ساخت و اتفاقاً با استقبال خوبی روبه‌رو شد. پس از مدتی حوزه هنری شروع به سفارش ساخت اقلام جانبی شکرستان کرد. عروسک‌ها، لوازم‌التحریر و به طور کلی چند اکسسوری از شخصیت‌های شکرستان به سفارش حوزه هنری در چین ساخته شد و در بازار ایران به خوبی به فروش رفت. این اتفاق باعث شد مجموعه صبا که سفارش‌دهنده ساخت شکرستان بود، تصمیم بگیرد از حق مالکیت حقوقی خود استفاده کند و ضمن بازپس‌گیری سفارش ساخت شکرستان، حوزه هنری را موظف به قطع توزیع محصولات جانبی شکرستان کند.
در پایان باید به این نکته هم اشاره کرد که اگرچه صداوسیما مالکیت معنوی همه محصولات خود را دارد، اما در مورد عروسک‌ها، حذف سازنده کاراکتر عروسک به هر عنوانی و نادیده گرفتن آن به هر دلیلی می‌تواند باعث مرگ آن اثر شود. همان طور که نمی‌توان عروسک کلاه‌قرمزی را بدون تیم طهماسب و جبلی فرض کرد یا صدای پنگول را بدون صداپیشگی عبداللهی تصور کرد.
سایر اخبار این روزنامه
نقطه هدف خط تخریب دولت سیزدهم
توجیه‌تراشی برای کاهش اعتبار خاتمی
روایت محسن رضایی از سفر به نیکاراگوئه
حال ورزش خوب نیست
ظاهر و باطن جشنواره فجر
اثر حاج‌قاسم از دلم برخاست
انتقاد شدید پلیس از تولید ارابه‌های مرگ داخلی
بازی «پلیس بد» فرانسه باز هم کلید خورد
پیگیری کلاهبرداری در کسب وکار‌های اینستاگرامی سخت است
عضو نبودن در هیئت‌های مدیره شرط انتصاب مدیران
قاچاق پرندگان زینتی با مجوز سازمان محیط‌زیست!
کشمکش‌های عروسکی صداوسیما
مدارس دولتی دنبال بهانه شهریه
بساط «حقوق با چانه‌زنی» را جمع می‌کنیم
دعوت پلیس از جامعه‌شناسان در برخورد با مجرمان
استقبال کاربران از «پویش قهرمان»
