روزنامه خراسان
1400/10/25
دریاچه ای که آب می رود!
رعیت نواز- انتشار تصاویری از وضعیت دریاچه ارومیه بین سال‌های ۱۳۷۸ و ۱۴۰۰ در شبکه‌های اجتماعی بازتاب فراوانی داشته است. در ویدئویی که تصویری از آن را می بینید اختلاف سطح آب دریاچه ارومیه در فاصله سال های 1378 تا 1400 به خوبی نشان داده شده و می بینیم که سطح آب این دریاچه هیچ شباهتی به 22 سال قبل ندارد و به شدت کاهش پیدا کرده، این در حالی است که در سال های اخیر بیش از 15 هزار میلیارد تومان برای احیای این دریاچه هزینه شده اما به گفته برخی کارشناسان هر روز حجم و وسعت دریاچه ارومیه بیشتر آب می رود و برخی از نمایندگان مجلس در آذربایجان غربی هم معتقدند این که تاکنون دریاچه تا برخی مقاطع کمی بیشتر آب داشته به مدد نزولات جوی بوده نه برنامه های ستاد احیای این دریاچه! اگر چه برخی دیگر از کارشناسان معتقدند طی این سال ها ریل گذاری اقداماتی مانند تغییر الگوی کشت آغاز شده که برای اثرگذاری نیاز به زمان دارد و حتی عیسی کلانتری وعده احیا در 1407 را می دهد . با این حال در این گزارش سعی کرده ایم به اهمیت و آخرین وضعیت این دریاچه مهم کشور بپردازیم و ببینیم برای احیای آن تاکنون چه کارهایی صورت گرفته است. دریاچه ارومیه از چه زمانی شروع به خشک شدن کرد؟ دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران، بزرگ ترین دریاچه آب شور در خاورمیانه و ششمین دریاچه بزرگ آب شور دنیا از اواسط دهه 1380 شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شده بود. برنامه عمران سازمان ملل در ۱۳۸۴ طرح حفاظت از تالاب های ایران را تصویب کرد. در سال ۱۳۸۷ «تفاهم‌نامه مشترک حفاظت و مدیریت پایدار حوضه دریاچه ارومیه بین سازمان محیط زیست و وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و نیرو و استانداری کردستان، آذربایجان شرقی و غربی» امضا شد. سال بعد، سازمان محیط زیست برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه را تدوین کرد و خرداد ۱۳۸۸ استراتژی حفاظت و بهره‌برداری پایدار از دریاچه ارومیه تصویب شد. در اولین جلسه هیئت دولت در ۱۳۹۲ مطرح شد و دریاچه ارومیه در قالب طرح های ستاد احیا قرار گرفت و مقرر شد ظرف مدت ۱۰ سال - از ۱۳۹۴- دریاچه به تراز اکولوژیک خود برسد. اهمیت دریاچه مهم ترین عامل ایجاد آثار مخرب زیست محیطی و بیماری در ساکنان حواشی دریاچه های خشک شده، گرد و غبار سمی است. در صورت خشک شدن دریاچه ارومیه، حداقل 5 میلیون نفر در معرض توفان های نمکی، ابتلا به امراض تنفسی، تخریب اراضی کشاورزی، مهاجرت و فقر قرار می‌گیرند و دولت نیز متحمل خسارت های قابل توجهی برای ایجاد شغل، تامین رفاه و حفظ سلامت مردم آسیب دیده خواهد شد. همچنین دیگر پیامد‌های خشک شدن دریاچه ارومیه شامل تشدید فرونشست، افت کیفی منابع آب، به هم پیوستگی جزایر دریاچه، ورود گونه‌های گوشتخوار مهاجم مانند پلنگ، روباه و شغال، بروز تهدید برای حیات وحش خصوصا گوزن زرد ایرانی، از دست رفتن منابع آرتمیا و به تبع آن کمبود منابع غذایی برای دیگر آبزیان و پرندگان خواهد بود. تلاشی در حد گزارش در همه این سال ها که ستاد احیای دریاچه ارومیه شکل گرفته است، به رغم میلیاردها تومان بودجه مصوب، برخی کارشناسان معتقدند؛عمده فعالیت های انجام شده در چند سال گذشته چندان تاثیری نداشته است و اگر چه طی این سال ها ریل گذاری اقداماتی مانند تغییر الگوی کشت آغاز شده است اما برای اثر گذاری نیاز به زمان دارد. با این حال، دست اندرکارانش همچنان بر موفقیت پروژه ها تاکید دارند. پروژه هایی که تا کنون میزان اثر بخشی آن ها مشخص نشده است! و تا پایان سال ٩٩ تنها یک سوم راه برای احیای کامل دریاچه طی شده بود. تیر آخر انتقال آب زاب! اکنون همه امیدهای مسئولان ستاد احیا به تونل انتقال آب و پساب های تصفیه شده است، چرا که هر چه در چنته داشتند از سال ٩٢ تاکنون رو کرده اند و اکنون تیر آخر انتقال ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب رودخانه زاب به دریاچه ارومیه و ١٧٢ میلیون متر مکعب از خطوط انتقال پساب است که از مدول دوم تصفیه‌خانه فاضلاب شهر تبریز(ظرفیت سالانه 121 میلیون متر مکعب) و خط انتقال پساب مدول سوم تصفیه‌خانه فاضلاب ارومیه(ظرفیت سالانه 51 میلیون متر مکعب) قرار است به دریاچه راه یابد. این میزان در مجموع به ٧٧٢ میلیون متر مکعب در سال می رسد در حالی که دریاچه سالانه نیازمند ٣ هزار و ۴۲۶ میلیون مترمکعب آب برای رسیدن به تراز اکولوژیک دریاچه است! با این حال عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در دولت روحانی هم روز گذشته در گفت و گو با فرهیختگان گفته است که با توجه به پروژه های انتقال آب و پساب ، دریاچه ارومیه سال 1407 احیا می شود! هزینه 15 هزار میلیاردی در 8 سال برای احیای دریاچه اوایل مرداد امسال مدیر دفتر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه از هزینه 15 هزار میلیارد تومانی ستاد احیا خبر داد. هزینه ای که نه تنها باعث رشد تراز آبی دریاچه نشده که شاهد حجم کاهش تراز آبی دریاچه هم بوده ایم. قرار است حال که کار ستاد احیای دریاچه ارومیه با این کارنامه به پایان رسیده است، مرکز هماهنگی و ارزیابی احیای دریاچه ارومیه ذیل نظر سازمان حفاظت محیط زیست ایجاد شود و وظیفه آن به طور قانونی پیگیر تامین حقابه سالانه دریاچه است. وظیفه ای بس خطیر که تنها راهکار بازگرداندن آب به دریاچه تا کنون شناخته شده است و از آن رو مرکزی جداگانه هم برایش ترتیب داده اند! آخرین وضعیت دریاچه دریاچه ارومیه در وضعیت نرمال باید 32 میلیارد مترمکعب آب داشته باشد، اما هم اکنون حجم آب آن تنها 2.7 میلیارد مترمکعب است! و این وضعیت، گویای عملکرد ناموفق یک دهه ستاد احیای دریاچه ارومیه است! طبق گفته چند روز پیش مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی به ایسنا، وسعت فعلی دریاچه ارومیه ۲۰۲۷ کیلومتر است که آمار مقایسه ای با مدت مشابه سال قبل، نشان از کاهش ۱۳۸۵ کیلومتر مربعی مساحت دریاچه دارد. رهبر دین با بیان این که هم اکنون دریاچه، ۲ میلیارد و ۷۳۰ میلیون مترمکعب آب دارد، اظهار کرد: «حجم آب دریاچه ارومیه در ۱۷ دی ماه سال گذشته ۴ میلیارد و ۶۸۰ میلیون مترمکعب بود که آمارها کاهش یک میلیارد و ۹۵۰ میلیون مترمکعبی حجم آب دریاچه را نشان می دهد.»
سایر اخبار این روزنامه
آغاز اجرای توافق 25 ساله ایران و چین
روایت از انتقامی که حتمی است
دریاچه ای که آب می رود!
خاطره بازی با سلف دانشگاه
امان از بدقولی «جیران»
تصمیم بانکی که خشک و تر را می سوزاند!
پشت پرده قفل بانک ها برتسهیلات
بهشت هرمز چشم انتظار تحول
هشدارهای امیرمؤمنان(ع) درباره عواقب دوری جامعه از «غیرت دینی»
دستیابی سپاه به فناوری پرتاب ماهواره با سوخت جامد
دستورات کاغذی ستاد مقابله با کرونا
جنایت در آتش حسادت
سرقت های مخوف کارآگاهان قلابی !
