روزنامه جوان
1400/10/29
گسترش میدان منافع ملی
شهریور سال ۹۲ حسن روحانی در اولین سفر دیپلماتیک پس از پیروزی در انتخابات، راهی بیشکک میشود. پیش از سفر او، یکی از روزنامه‌های اصلاح‌طلب در سرمقاله خود می‌نویسد که این سفر هدر دادن انرژی دیپلمات‌ها در یک اجلاس بی اهمیت است. درادامه یادداشت در استعاره‌ای آمده بود: «این ره که می‌رویم به ترکستان است!» اشاره آن بود که مسیر ارتباط با شرق رو به بیراهه است و باید مسئله ایران را از سمت غرب حل کرد.البته آن روز‌ها حال و هوای روحانی، بی شباهت به تحلیل روزنامه اصلاح‌طلب نبود. شیخ دیپلمات بدون هیچ برنامه و هدفی خاص پا به اجلاس شانگ‌های گذاشت. مشاوران رئیس‌جمهور در مرکز مطالعات استراتژیک اعتقاد داشتند بدون مذاکره با امریکا، ارتباط با سایر کشور‌ها بی فایده و این دست نشست‌های بلوک‌بندی شده وقت تلف کردن است.
دو روز بعد از حضور روحانی در پایتخت قرقیزستان، روزنامه روسی «کومرسانت» به نقل از یک منبع آگاه دولتی نوشت که پوتین دو پیشنهاد به رئیس‌جمهور جدید ایران داده است که حسن روحانی تحقق هر دو مورد را به «آینده» موکول کرده است. سال ۱۳۹۳ وب سایت العربیه در شرح آن روز‌ها در گزارشی تحلیلی نوشت: «واقعیت آن است که روحانی به دنبال کاهش وابستگی ایران به شرق و بهبود روابط با غرب بود؛ اصلاح‌طلبان و میانه‌رو‌ها به مسکو به عنوان یک شریک ژئوپلیتیکی، استراتژیک و اقتصادی اعتماد نداشتند.»
فرصتی که اعتنایی به آن نشد
روایت است که سفیر روسیه در تهران درباره رابطه تهران و مسکو در شرحی جالب گفته است که برخی از سیاستمداران ایرانی خودشان اینجا، اما دلشان نزد غربی‌هاست. برخی می‌گویند در تمام هشت سال گذشته دو طرف (دولت ایران و روسیه) به دلیل رابطه عاشقانه دولت وقت ایران با غرب، به هم بدبین بودند. گذر تاریخ نیز این ماجرا را تأیید می‌کند. سال ۹۲ سند مقدماتی برای همکاری‌های مشترک میان ایران و روسیه تهیه شد. پس از آن در دی‌ماه سال ۹۶ روحانی به مسکو سفر کرد و بار دیگر ۱۵ سند همکاری دوجانبه امضا شد، همه آن اسناد بدون هیچ دستاوردی بایگانی شده است. در یک ماجرای عجیب پس از امضای قرارداد همکاری در حوزه انرژی میان ایران و روسیه، الکساندر نواک به تهران سفرکرد تا مقدمات اجرای آن را با همتای ایرانی‌اش بررسی کند. اما در کمال تعجب بیژن زنگنه (وزیر وقت نفت) در آن جلسات شرکت نکرده و به بهانه واهی از گفتگو با طرف روس سرباز زده است! همان دوران دولت روحانی بود که پوتین در دیدار با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب، از دولت ایران گلایه کرد که به‌رغم فرصت به وجود آمده از تحریم روسیه از سوی غرب و میدان دادن روس‌ها به ایران برای سرمایه‌گذاری و صادرات به این کشور، دولت ایران اقدامی نکرده و این بازار را از دست داده و در نهایت کشور‌های دیگر خلأ موجود را پر کرده‌اند.
سیاست چند‌جانبه‌گرایی جایگزین نگاه صرف به غرب
سفر رئیسی به مسکو به دعوت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این کشور انجام میشود. این دیدار کاری با توجه به شرایط ژئوپلیتیکی و نیز تحولات جهانی و منطقه‌ای، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می‌تواند نقطه عطفی در روابط دو کشور به شمار آید. دیمیتری پسکوف، سخنگوی مطبوعاتی رئیس‌جمهوری روسیه نیز اعلام کرده است که کرملین برای نشست سران ایران و روسیه خود را آماده کرده است. ابراهیم رئیسی در اولین کنفرانس خبری پس از پیروزی در انتخابات اعلام کرد که در دیپلماسی، برای او همه چیز به برجام ختم نمی‌شود، این سخن رئیس‌جمهور به آن معنا بود که پس از هشت سال قرار است سیاست چند‌جانبه‌گرایی با رویکرد منطقه‌ای جایگزین راهبرد نگاه به غرب (امریکا) شود. زاویه دید دولت سیزدهم از سیاست خارجه شناور است، به این معنا که تهران همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد نخواهد چید.
فرصتی برای تعمیق روابط اقتصادی
اما پیش از سفر رئیس‌جمهور به روسیه باید به یک سؤال مهم پاسخ داد: پس از یک کش و قوس هشت ساله، دو کشور تا چه اندازه آماده روابط راهبردی هستند؟ واقعیت آن است که بر خلاف تصور عموم، روابط ایران و روسیه استراتژیک نیست! جمهوری اسلامی ایران و روسیه جز در برخی نقاط اشتراکی از جمله سیاست‌های کلان امنیتی و نظامی نقطه برخورد دیگری با یکدیگر ندارند.
در حالی که روسیه آماده انعقاد قرارداد یکصد میلیارد دلاری اقتصادی با ترکیه میشود، میزان تبادلات میان تهران و مسکو کمتر از ۲ میلیارد دلار است. این ارقام تفسیر جالبی دارد، ترکیه با وجود اختلافات عمیق با روس‌ها در محور امریکایی- تورانی در آسیای میانه (آخرین آن در قزاقستان سر باز کرد) و نیز فاصله راهبردی در سوریه دو شریک استراتژیک برای یکدیگر محسوب می‌شوند. اما جمهوری اسلامی ایران و روسیه با وجود هم‌سویی قابل توجه در میدان نتوانسته‌اند هم عرضی مشترک با یکدیگر داشته باشند. آندره کورتونف، مدیر شورای امور بین‌الملل روسیه در مقاله‌ای پیرامون ارتباط تهران و مسکو می‌نویسد: «واقعیت آن است که ایران و روسیه با یکدیگر رابطه استراتژیک ندارند؛ رابطه راهبردی مستلزم آن است که دو طرف در طیفی از مسائل اقتصادی و سیاسی و فرهنگی و امنیتی منافع مشترک و پایدار داشته باشند.» او در بخش دیگری در مقاله خود به این موضوع اشاره می‌کند که استراتژی مشترک، نیازمند اهداف مشترکی است که دستیابی به آن‌ها تلاش‌های پایدار و درازمدت مشترک را ایجاب کند، و همین تفاوتِ مناسبات راهبردی با اتحاد تاکتیکی است.
نگرانی پنتاگون و لیبرال‌های وطنی از یک سفر
سفر سید ابراهیم رئیسی به روسیه با دعوت رسمی از جانب پوتین می‌تواند بار دیگر روابط تهران و مسکو را از حالت تعلیق خارج کند و به آن کیفیت استراتژیک دهد. تهران و مسکو نیاز دارند روابط خود را از حالت «شبکه‌ای» به فرمت «زنجیره‌ای و ماتریسی» تغییر وضعیت بدهند. پیوستگی سیاسی با روسیه و چین باعث میشود مناسبات از حالت فصلی و مناسبتی خارج شود. این تحولات در محور تهران، پکن و مسکو مناسبات امنیتی در منطقه را تغییر اساسی خواهد داد.
نشریه فارن پالیسی در گزارشی نوشته است که پنتاگون نگران نزدیکی ایران و روسیه به یکدیگر است. کا‌ترین ویلبارگر، نوشته است: «حتی با درک سابقه بی اعتمادی بین مسکو و تهران، بازهم واشنگتن و شرکای آن در منطقه باید مراقب همکاری قدرت‌های تغییر طلب باشند. ما این روابط را از نزدیک زیر نظر گرفته‌ایم.»رصد تحولات نشان می‌دهد که گروه‌های لیبرال و احزاب اصلاح‌طلب با راه انداختن کمپین‌های رسانه‌ای به‌گونه‌ای وانمود می‌کنند که روسیه شریک راهبردی جمهوری اسلامی ایران نیست و به صورت تاریخی کشوری غیرقابل‌اعتماد است. به باور تفسیرگران، هم‌زمان شدن نگرانی وزارت دفاع امریکا و لیبرال‌های داخلی از همکار‌های راهبردی ایران و روسیه قابل‌تأمل است! نمای نزدیک
رئیسی امروز به روسیه می‌رود
رئیس‌جمهور کشورمان به دعوت رسمی همتای روس خود و در راستای گسترش تعاملات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور، امروز عازم مسکو میشود.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در سفر به مسکو با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه دیدار خواهد کرد. حضور و سخنرانی در نشست عمومی مجلس دوما، دیدار با ایرانیان مقیم روسیه و نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی روس، از دیگر برنامه‌های رئیس‌جمهور در این سفر دو روزه است.
وزرای امور خارجه، نفت و امور اقتصادی و دارایی، آیت‌الله رئیسی را در سفر به روسیه همراهی خواهند کرد. رئیسی پیش از این و در راستای رویکرد دولت سیزدهم برای افزایش حداکثری ارتباط با همسایگان و کشور‌های منطقه، به تاجیکستان و ترکمنستان سفر کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
گسترش میدان منافع ملی
فرصت‌ها در تعامل قدرتمندانه ایران مستقل
خبر دروغ اسرائیل تیتر یک شرق
دستور فرمانده کل سپاه برای تداوم امدادرسانی به مردم
ایران با برف نفس تازه کرد
پایان النضال
ارز ترجیحی تولید نهاده‌ها را نابود کرد
شهدا ریسمان محکم کردن صندلی شما نیستند!
پهلوانان ماندگار در آغوش ورزش
درد «غربی- عبری» از عملیات انصارالله در امارات
«تضمین بازدارنده» به جای «امضای کری»
فجر جشن فرهنگی سینمای ایران است
زورآزمایی خودروساز‌ها با سران سه‌قوه
