در مسیر روابط راهبردی

گروه سیاسی/ نخستین برنامه سفر دو روزه رئیس جمهور کشورمان به روسیه، دیدار با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور بود که روز گذشته  در کاخ کرملین انجام شد؛ دیداری صریح و صرفاً با حضور دو رئیس جمهور که می‌تواند پیامدهای متنوعی برای دو کشور داشته باشد. بویژه اینکه بنابر برخی گزارش‌ها، رویکردهای کلان دو کشور در رابطه با مسائل جهانی، بویژه مناسبات با غرب، یکی از محورهای گفت‌وگوی رؤسای جمهور دو کشور بوده است.
آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی روز گذشته درحالی به دعوت پوتین به مسکو سفر کرد که این، نخستین سفر دوجانبه رئیس جمهور کشورمان به کشوری دیگر است؛ آن هم کشوری که پس از چین، جمهوری اسلامی ایران درحال بازتعریف مجدد روابط و گسترش مناسبات با آن است.
در 5 ماهی که از فعالیت دولت سیزدهم گذشته است، رئیس جمهور دو سفر داشته است؛ تاجیکستان و ترکمنستان که هر دو باهدف محوری حضور در اجلاس شانگهای یا سازمان اکو بوده است. هرچند آن سفرها بیانگر نوع نگاه و رویکرد دولت نسبت به همسایگان و اساساً شرق جهان بوده است، اما این سفر به روسیه است که می‌توان از آن به عنوان نخستین گام عینی برای تحقق رویکردهای دولت در سیاست خارجی و تقویت مناسبات همسایگی دانست. به عبارت دیگر، این همان سفری است که می‌توان وزن شرق را در مناسبات سیاست خارجی ایران تقویت کند.
از همین رو بود که محمد مخبر، معاون اول رئیس جمهور در جلسه هیأت دولت این طور درباره این سفر گفت: «سفر آیت‌الله رئیسی به روسیه یکی از ابعاد تحول اساسی دولت در حوزه روابط بین‌الملل است.»


در عین حال، اینکه وزرای نفت و اقتصاد و دارایی، به علاوه وزیر خارجه آیت‌الله رئیسی را در این سفر همراهی می‌کنند، نشان دهنده چشم‌اندازها و انتظارات اقتصادی جمهوری اسلامی ایران از این سفر است. برپایه چنین تحولات و زمینه‌هایی است که هم ناظران داخلی و هم تحلیلگران خارجی، سفر آیت‌الله رئیسی به روسیه را مهم و تعیین کننده ارزیابی می‌کنند؛ سفری که علاوه بر گسترش روابط، پایه‌گذاری جدید روابط سیاسی و مهم‌تر از آن، ریل‌گذاری‌های جدی برای گسترش روابط اقتصادی مهم‌ترین اهداف آن ارزیابی شده است.
 نقطه عطف ارتقای مناسبات با روسیه
آیت‌الله رئیسی بامداد روز گذشته، پیش از عزیمت به مسکو، تصویری از چشم‌اندازهای این سفر ارائه کرد. رئیس جمهور در فرودگاه مهرآباد با اشاره به اینکه این سفر به دعوت رئیس جمهور روسیه و در راستای ارتقای دیپلماسی همسایگی و منطقه‌ای انجام می‌شود، اظهار کرد: به دنبال برقراری و تقویت ارتباط‌ با همه همسایگان بویژه کشور روسیه در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و تجاری هستیم و این سفر می‌تواند نقطه عطفی برای ارتقا و تحکیم سطح مناسبات با روسیه باشد.
 وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران، کشوری مستقل، مقتدر و صاحب نفوذ در منطقه و روسیه هم کشوری مهم و با قدرت و دارای نفوذ در منطقه است، اضافه کرد: همکاری و گفت‌وگوهای دو کشور مهم و دارای قدرت و نفوذ می‌تواند در ارتقای امنیت منطقه و روابط اقتصادی و تجاری مؤثر باشد.
رئیس جمهور به تقویت همکاری تهران و مسکو در مجامع سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای و ‌به عضویت ایران در اجلاس شانگهای اشاره و اضافه کرد: در اجلاس شانگهای همکاری‌های خوبی با همه کشورها بویژه با روسیه خواهیم داشت. در رابطه با مسأله اتحادیه اوراسیا هم روسیه نقش محوری دارد و همکاری دو کشور در این راستا می‌تواند به گام‌های مؤثری در جهت ارتقای مسائل تجاری و اقتصادی بینجامد.
آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه ایران و روسیه از منافع مشترک برخوردارند، گفت: وجود منافع مشترک و تعاملی بین تهران و مسکو در منطقه، امنیت‌ساز است و جلوی یکجانبه‌گرایی در دنیا را خواهد گرفت. همچنین تعامل و همکاری متقابل دو کشور می‌تواند در وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیرگذار باشد.
رئیس جمهور با اشاره به وجود ظرفیت‌های گسترده همکاری بین تهران و مسکو در بخش‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و انرژی، تصریح کرد: سطح کنونی همکاری تجاری و اقتصادی برای هیچ‌کدام از دو کشور رضایت‌بخش نیست و لازم است ارتقا یافته و به سطح بسیار بالاتری برسد و امیدواریم این سفر بتواند در جهت تأمین منافع مشترک دو کشور که در عرصه منطقه‌ای و جهانی تأثیرگذار است، گام مؤثری را به همراه خود داشته باشد.
 دیدار گرم دو رئیس جمهور
آیت‌الله رئیسی در بدو ورود به فرودگاه «وونکووا» مسکو از سوی «نیکولای شولگینوف» وزیر انرژی روسیه و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه و «ایگور مارگولوف» معاون وزیرخارجه این کشور مورد استقبال قرار گرفت. در مراسم استقبال، پس از نواخته شدن سرود ملی دو کشور، آیت‌الله رئیسی از یگان تشریفات مستقر در میدان سان دید. پس از آن، آیت‌الله رئیسی در نخستین برنامه این سفر دو روزه، در مسکو با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه در مسکو دیدار و گفت‌وگو کرد.
همـکاری‌هـــــای دوجانبــــــــه در عرصه‌های مختلف زیرساختی بویژه کریدور شمال- جنوب، همکاری در عرصه انرژی و بانکی و جهش تجارت بین دوکشور محورهای اصلی گفت‌و‌گوی رؤسای جمهور ایران و روسیه بود.
آیت‌الله رئیسی در این دیدار با اشاره به نقش تأثیرگذار دو قدرت ایران و روسیه در منطقه و جهان گفت: هیچ محدودیتی برای توسعه روابط با روسیه نداریم و روابط ممتاز تهران-مسکو در تراز مناسبات راهبردی است و ارتقا نیز خواهد یافت.
رئیس جمهور، ادراک مشترک دو کشور در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را زمینه‌ساز همکاری‌های مشترک خواند و گفت: روابط ایران و روسیه در مسیر مناسبات راهبردی قرار دارد. رئیسی تعامل حداکثری با کشورهای همسایه و هم‌پیمان را جزو اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران توصیف و اظهارکرد: تقویت همکاری‌های دوجانبه ایران و روسیه، موجب رونق اقتصاد دو کشور و باعث افزایش امنیت منطقه و جهان خواهد شد.
رئیس جمهور با تأکید بر اینکه همکاری ایران با دولت‌های مستقل، فارغ از تحولات بین‌المللی گسترش می‌یابد، مبارزه با تروریسم و قاچاق سازمان یافته مواد مخدر را از محورهای همکاری مشترک دانست و گفت: تجربه موفق همکاری علیه تروریسم در سوریه می‌تواند در قفقاز و افغانستان هم به کار گرفته شود.
رئیس جمهور با تأکید بر تغییرناپذیری مرزها در قفقاز و حاکمیت ملی و ژئوپلیتیک منطقه، به ضرورت همکاری برای توسعه اقتصادی منطقه اشاره کرد و گفت: نفوذ ناتو با هر پوششی در قفقاز و آسیای مرکزی تهدید کننده منافع مشترک کشورهای مستقل است.
آیت‌الله رئیسی تنها راه ثبات و امنیت پایدار در افغانستان را تشکیل دولت فراگیر با حضور همه اقوام و گروه‌ها دانست و خطاب به همتای روس گفت: ما از ۴۰ سال گذشته همانند شما در برابر امریکا ایستاده‌ایم.
رئیسی، همکاری ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم در سوریه را یک تجربه موفق خواند و ضمن تأکید بر حفظ تمامیت ارزی سوریه گفت: حاکمیت کامل دولت مرکزی بر همه سرزمین و مرزهای بین‌المللی سوریه، تنها راه تأمین امنیت در سوریه است و چرخه باطل جابه‌جایی اشغالگر با تروریست و بالعکس در سوریه باید متوقف شود.
رئیس جمهور روند آستانه را چهارچوب مناسبی برای حل دیپلماتیک مسأله سوریه توصیف کرد.
در این دیدار طرفین تأکید کردند که مشکل اصلی جهان، دوری از معنویت است.
پیام پوتین به رهبر انقلاب
همچنین در آغاز نشست مشترک رؤسای جمهوری ایران و روسیه، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از آیت‌الله رئیسی، رئیس جمهوری کشورمان برای پذیرش سفر به مسکو با وجود شرایط همه‌گیری کرونا، با توجه به اهمیت مرحله فعلی در روابط بین‌الملل تشکر کرد.
پوتین بیان کرد: از زمان تحلیف جناب‌عالی، ما در تماس دائم هستیم اما در هر صورت ویدیوکنفرانس یا تماس تلفنی نمی‌تواند جای دیدار حضوری را بگیرد. می‌توانیم بگوییم دستور کار وسیعی را پیش رو داریم.
رئیس جمهور روسیه تصریح کرد: از شما خواهش می‌کنم که سلام و بهترین آرزوی سلامتی را از طرف من خدمت رهبر معظم ایران آقای خامنه‌ای منتقل کنید.
پوتین گفت: حمایت‌های ایران و روسیه به عبور از تهدیدهای تروریستی در خاک سوریه کمک کرده است.
رئیس جمهور روسیه اظهار کرد: همکاری در سازمان‌های منطقه‌ای مانند پیمان شانگهای، گام‌های مؤثری را می‌تواند در بخش‌های مختلف بین کشورها و همچنین ایران و روسیه بردارد.
حضور و سخنرانی در نشست عمومی مجلس دوما،‌ دیدار با ایرانیان مقیم روسیه و نشست هم‌اندیشی با فعالان اقتصادی روس، بخشی از برنامه‌های رئیس جمهور در این سفر دو روزه خواهد بود.
 همکاری‌های ممتاز ایران و روسیه
وزیر امور خارجه کشورمان عصر دیروز در پایان دیدار رؤسای جمهور ایران  و روسیه، تأکید کرد که در فصل نوین مناسبات، همکاری‌های ممتاز رقم خواهد خورد. حسین امیرعبداللهیان در«توئیتر» نوشت: «در دیدار مهم، صمیمانه و طولانی مدت دکتر رئیسی و پوتین در کرملین، مناسبات تهران و‌ مسکو در مسیر جدید، متنوع و پرشتاب قرار گرفت. در فصل نوین مناسبات، همکاری‌های ممتاز رقم خواهد خورد. رؤسای دو‌کشور بر ترسیم نقشه راه بلند مدت توافق کردند. جهان آینده بر پایه چندجانبه گرایی می‌چرخد.»