اخلاق‌مداری قربانی سکو و مدال می‌شود

ورزش ایران کم فقر فرهنگی و آموزشی ندارد، معضلی که خروجی مستقیم مدیریت نتیجه‌گرای ورزش است، سیستمی که اولویت‌هایش را براساس برنامه‌های فنی و کسب عنوان و مدال قرار می‌دهد و آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی در بیشتر موارد نادیده گرفته می‌شود. یکی از زیرشاخه‌های آموزش فرهنگی به موضوع حضور تیم‌های ایرانی در رقابت‌های بین‌المللی برمی‌گردد، چه در رده ملی و چه در رده باشگاهی، شاهد هستیم که فدراسیون یا باشگاه مورد نظر دغدغه‌ای در زمینه رفتار اجتماعی ورزشکاران در میادین خارجی ندارند و در این زمینه آموزش‌های لازم به یک ورزشکار داده نمی‌شود.
صحبت‌های چهارشنبه شب سینا کلهر، معاون فرهنگی وزیر ورزش در جلسه با رؤسای فدراسیون‌ها، واقعیت تلخی را آشکار کرد که سال‌هاست کمتر مدیری در ورزش سعی کرده با آن روبه‌رو شود یا دغدغه آن را داشته باشد و برای آموزش آن به ورزشکاران برنامه‌ریزی کند.
چنین رویکردی سبب شده امروز کمبود‌های جدی در زمینه فرهنگی و اجتماعی در بین تیم‌های ورزشی و ورزشکارانی که عازم رقابت‌هایی در خارج از کشور هستند را شاهد باشیم. وقتی یک تیم ورزشی که عنوان نماینده ایران را یدک می‌کشد، خالی از دغدغه‌های فرهنگی باشد و مسئولان در این زمینه حساسیتی نشان ندهند، نتیجه این می‌شود که هرچند وقت یک‌بار رفتار‌های خارج از عرف و اخلاق در تیم‌هایی که در رقابت‌های خارجی مسابقه می‌دهند رخ می‌دهد و حاشیه‌های زیادی را به وجود می‌آورد.
مرور صحبت‌های کلهر بیشتر از همیشه، کم‌کاری‌های صورت گرفته در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی و رفتاری یک ورزشکار را نمایان می‌کند. او گفته است: «اگر ورزشکار، آدابی را در یک کشور درست رعایت نکند، ممکن است مورد تمسخر قرار گیرد. بر همین اساس قرار است دوره آموزش حرفه‌ای بگذاریم. کمبود سواد رسانه ورزشکاران یکی دیگر از مشکلات است. در همین بحث پناهندگی برخی ورزشکاران را می‌توان مثال زد، اگر ورزشکار می‌دانست چطور با رسانه‌ها صحبت کند، مشکل کمتری داشتیم. مثلاً سرود اشتباه پخش شد، آیا ورزشکار توجیه است که وقتی سرود اشتباه پخش شد یا یک خانمی هنگام توزیع مدال خواست دست بدهد چه کار کند؟ آیا اگر از ورزشکار بپرسند یک ایرانی یا کشور شما چه ویژگی دارد، به خوبی می‌تواند پاسخ دهد؟ نحوه مراقبت از مدارک، نحوه پوشش، نحوه حرکت در خیابان‌ها به صورت گروهی، ویژگی‌های فرهنگی کشور‌های میزبان و پول رایج از مواردی است که در مجموعه‌ای کامل به ورزشکاران آموزش داده می‌شود.»


یادآوری معاون وزیر ورزش درباره کوتاهی‌هایی که در زمینه آموزش رفتاری به ورزشکاران صورت گرفته است، بیشتر از هر چیزی به رویکرد نتیجه‌محور مدیران برمی‌گردد. مدیرانی که سکو و مدال با توجه به رزومه‌ای که برای‌شان می‌سازد، همواره از اهمیت بالاتری نسبت به آموزش‌های فرهنگی و اجتماعی برخوردار بوده و در این زمینه اکثریت برنامه‌ریزی‌ها و منابع مالی به سمت حوزه‌های فنی و تأمین زیرساخت‌هایی که برای رفتن روی سکو نیاز است سوق داده می‌شود. در مقابل شاهد بی‌تفاوتی نسبت به رویکرد اخلاق‌گرایی و اجتماعی هستیم و کمتر فدراسیون یا مدیر باشگاهی را می‌توان نام برد که برای یک ملی‌پوش یا یک ورزشکار پروتکل‌های اجتماعی و فرهنگی را وضع کند و به آن‌ها آموزش‌های لازم در این زمینه را بدهد.
بی‌تفاوتی نسبت به بعد فرهنگی و اجتماعی رفتار یک ورزشکار سبب می‌شود حواشی و رفتار‌های غیراخلاقی در ورزش اوج بگیرد و با صحنه‌های زننده‌ای روبه‌رو شویم. حرکت غیراخلاقی یکی از فوتبالیست‌ها در اردوی تیم ملی یا حواشی پرسروصدای اخلاقی کاروان یکی از تیم‌های باشگاهی در اردوی خارجی، تنها دو نمونه از رفتار‌های خارج از عرف ورزشکاران ایرانی در ماه‌های اخیر است، رفتاری که نقش مدیران و تصمیم‌گیرندگان ورزش پررنگ‌تر از ورزشکار باید دیده شود. رخ دادن این حواشی خروجی مستقیم مدیریتی است که بی‌توجه و بی‌تفاوت نسبت به آموزش‌های رفتاری به ورزشکاران بوده و زمینه‌ای را به وجود آورده که یک ملی‌پوش یا یک ورزشکار باشگاهی با زیر پاگذاشتن خط قرمز‌های اخلاقی و فرهنگی، رسوایی به بار بیاورد.
برای عبور از چنین شرایطی، تصمیم‌گیرندگان ورزش باید با بازنگری اولویت‌هایی که در حوزه تصمیم‌گیری برای خودشان ترسیم کرده‌اند، آموزش‌های رفتار صحیح و اخلاق‌مدارانه متناسب با فرهنگ و هویت ایرانی و اسلامی را به ورزشکاران در کنار توجه به مسائل فنی و زیرساختی در برنامه قرار دهند تا آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ورزش به حداقل برسد و ملی‌پوش و بازیکن باشگاهی در اردو‌ها و مسابقات بین‌المللی بازتاب‌دهنده فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی باشند.