روزنامه خراسان

نمره کشاورزی بهتر از صنعت

 بر اساس داده‌های گزارش پژوهشکده آمار، که به تازگی منتشر شده است، سهم خراسان رضوی از تولید ناخالص داخلی کشور کمتر از 5 درصد بوده، بخش کشاورزی بهتر از صنعت عمل کرده، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و املاک و مستغلات سهم عمده اقتصاد استان را به خود اختصاص داده و کرونا ضربه سنگینی به حوزه خدمات وارد کرده است.به گزارش خراسان رضوی، پژوهشکده آمار کشور در گزارشی با عنوان " بررسی ساختار اقتصادی استان‌های کشور و سهم و نقش آن‌ها در تولید ناخالص داخلی بر اساس آمار حساب‌های استان طی سال‌های 1390  تا 1400" با جمع‌بندی نتایج حساب‌های تولید 31 استان و کل کشور به قیمت‌های جاری و ثابت و انجام محاسبات مربوط به ساختار اقتصادی تک‌تک استان‌ها و همچنین محاسبات مربوط به سهم هر استان در ارزش‌افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی و GDP کل کشور، تحلیلی از وضعیت اقتصادی استان‌ها و سهم و نقش هر یک از استان‌ها را در بخش‌های مختلف ارائه کرده است. استان پنجم در تولید ناخالص داخلی در این گزارش سهم استان‌ها از تولید ناخالص داخلی (GDP) با عنوان GDPR (Domestic Production by Regional Gross) مشخص ‌شده است. در تعریف این شاخص آمده است«نتیجه نهایی فعالیت‌های اقتصادی واحدهای تولیدی مقیم یک منطقه یا یک استان در یک دوره زمانی معین» بنابراین بر اساس این شاخص سهم استان خراسان رضوی از تولید ناخالص داخلی کشور در سال 1390 معادل 4.6 درصد تعیین‌ شده که بعد از استان‌های خوزستان با 21 درصد، تهران با 20 درصد، اصفهان با 5.2 و فارس با 4.7 درصد در رتبه پنجم کشور قرار گرفته است. این سهم در سال 97 به 4.8 درصد و در سال 1400 به 4.7 درصد افزایش  یافته است؛ بنابراین اگرچه سهم استان از تولید ناخالص داخلی حدود یک‌دهم درصد افزایش داشته اما استان خراسان رضوی در طول 10 سال تغییری در جایگاه پنجم خود در تولید ناخالص داخلی کشور نداشته است. رشد 7 دهم درصدی در بخش‌های 18 گانه بین سال 97 تا 1400 بر اساس این گزارش، ارزش‌افزوده بخش‌های 18 گانه و کل GDRP استان خراسان رضوی حسب قیمت‌های جاری و ثابت برای سال‌های 1390 و 1397 و برآورد آن برای سال 1400 که در جدول 4-31 گزارش مذکور مندرج شده، برای سال‌های 90 تا 97 بر اساس قیمت‌های ثابت به ترتیب 31 هزار و 423 میلیارد و 35 هزار و 69 میلیارد بوده که بر این اساس رشد ارزش‌افزوده بخش‌های 18 گانه استان در بازه زمانی سال 90 تا 97 معادل 1.6 درصد بوده و رشد پیش‌بینی‌شده برای سال 1400 بر اساس قیمت‌های ثابت بین سال های 1397 تا 1400 معادل 7 دهم درصد برآورد شده است. بهبود وضعیت ارزش‌افزوده بخش کشاورزی استان این گزارش همچنین استان‌های کشور را بر اساس سهم جمعیتی خود از جمعیت کل کشور و سهم GDPR از کل GDP کشور تحلیل کرده است. بر اساس داده‌های این گزارش، استان خراسان رضوی در سال 90 معادل 8 درصد جمعیت کشور را به خود اختصاص داده و در سال 1400 همچنان با 8.2 درصد جمعیت دومین استان پرجمعیت کشور بعد از تهران است. معمولاً اقتصاد استان در سه حوزه خدمات، کشاورزی و صنعت تعریف می‌شود؛ اما باید دید سهم ارزش‌افزوده استان در بخش‌های مختلف چگونه بوده است. سهم خراسان رضوی از ارزش‌افزوده بخش کشاورزی کشور در سال 1390 معادل 6.4 درصد و در جایگاه پنجم قرار گرفته بود که این سهم در سال 1400 به 6.9 درصد افزایش یافت و استان خراسان رضوی در این حوزه بعد از استان‌های مازندران و فارس در جایگاه سوم قرار گرفت که می‌توان مدعی شد استان خراسان رضوی در بخش کشاورزی طی یک دهه گذشته مطلوب‌تر از دیگر استان‌ها عمل کرده است. از سویی دیگر این سهم در سال 97 معادل 7.4 درصد بوده است که به نظر می‌رسد به دلیل خشکسالی ها و مشکلات به وجود آمده در حوزه صادرات کشور به علت شیوع کرونا سهم استان طی سال‌های 1397 تا 1400 تنزل یافته است. سهم ناچیز استان از بخش نفت و معادن سهم استان خراسان رضوی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در بخش نفت و دیگر معادن کشور در سال 1390 معادل یک‌دهم درصد بوده که این سهم در سال 1400 به 3 دهم درصد رسیده است. البته استان خوزستان به‌تنهایی حدود 60 درصد ارزش‌افزوده این بخش را به خود اختصاص داده است و پنج استان اول کشور در این حوزه 90 درصد ارزش‌افزوده این بخش را به خود اختصاص داده‌اند و 9 استان کشور هیچ سهمی در ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش ندارند؛ بنابراین می‌توان مطرح کرد تغییر 2 دهم درصدی استان در این بخش طی یک دهه گذشته تغییر مثبتی  بوده اما با توجه به وجود منابع عظیم معدنی در استان، سهم خراسان رضوی از بخش اقتصاد کشور بسیار ناچیز است. کاهش سهم صنایع استان از ارزش‌افزوده این بخش در حوزه صنعت و ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش، سهم استان خراسان رضوی در سال 1390 معادل 4.7 درصد بوده و بعد از استان‌های تهران، اصفهان، خوزستان، آذربایجان شرقی و بوشهر در جایگاه ششم سهم بری از ارزش‌افزوده این بخش را در اختیار داشت که این سهم در سال 97 به 4 درصد کاهش یافته است و جایگاه استان به رتبه نهم تنزل پیدا کرد. هرچند از سال 1397  تا 1400 جایگاه استان بهبود یافت و با سهمیه 4.1 درصدی در رتبه هشتم قرار گرفت اما بر اساس داده‌های این گزارش، وضعیت صنایع استان در طول یک دهه گذشته نه ‌تنها بهبود پیدا نکرده است بلکه سهم استان از ارزش‌افزوده این بخش کاهش یافته که تنزل دو رتبه از سال 1390 تا 1400 استان گواه این موضوع است.سهم استان از ارزش‌افزوده بخش آب، برق و گاز کشور در سال 1390 معادل 6 درصد بوده که این سهم در سال 1400 به 3.6 درصد کاهش پیداکرده هرچند استان در این بخش بدون تغییر در رتبه پنجم قرار گرفته است. در بخش حمل‌ونقل، انبارداری و پست نیز استان خراسان رضوی با سهم 6.2 درصدی در سال 90 جایگاه پنجم کشور را داشته و در سال 1400 نیز این سهم و جایگاه استان بدون تغییر مانده است. رتبه سوم ارزش‌افزوده بخش ساختمان و بالاتر از اصفهان  در بخش ساختمان، استان خراسان رضوی با توجه به وجود کلان‌شهر مشهد بعد از استان‌های تهران، خوزستان و اصفهان با سهم 5.1 درصدی در جایگاه چهارم ارزش‌افزوده این بخش در سال 1390 قرار گرفته بود که این چهار استان به‌تنهایی بیش از 50 درصد ارزش‌افزوده این بخش را به خود اختصاص داده بودند؛ اما سهم استان در ایجاد ارزش‌افزوده بخش ساختمان کشور در طول یک دهه گذشته افزایشی بوده به طوری که سهم استان خراسان رضوی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در بخش ساختمان کشور در سال 1400 به 6 درصد افزایش یافته و استان خراسان رضوی  با ارتقای یک رتبه‌ای بعد از استان‌های تهران و خوزستان در رتبه سوم و بالاتر از استان اصفهان در ایجاد ارزش‌افزوده در بخش ساختمان کشور قرار گرفته است. تشدید تمرکزگرایی در حوزه مالی و بیمه در تهران سهم استان خراسان رضوی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در بخش مالی و بیمه کل کشور در سال 90 معادل 3.2 درصد بوده و بعد از استان‌های تهران و اصفهان در رتبه سوم کشور قرار گرفته است که استان تهران به‌ تنهایی 64 درصد ارزش‌افزوده این بخش را به خود اختصاص داده است که می‌توان دلیل اصلی آن را تمرکز مراکز مالی و بیمه در تهران  دانست سهم استان در این حوزه در سال 1400 به 2.4 درصد تنزل پیداکرده و استان تهران به‌تنهایی 73 درصد ارزش‌افزوده این بخش را در سال 1400 به خود اختصاص داده است که این موضوع بیانگر تشدید تمرکزگرایی در این بخش و برخلاف برنامه‌های دولت برای تمرکززدایی در یک دهه اخیر است. در حوزه آموزش و بهداشت، استان خراسان رضوی همواره بعد از تهران قطب دوم در این بخش بوده و داده‌های گزارش پژوهشکده آمار کشور گواه این موضوع است. سهم استان خراسان رضوی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در بخش آموزش و بهداشت کشور در سال 1390 معادل 6.8 درصد بوده و این سهم در سال 1400 به 6.6 درصد کاهش یافته که البته به همان میزان سهم استان از 22 درصد به 20 درصد کاهش پیداکرده است.در بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی نیز استان خراسان رضوی با توجه به وجود بیش از 250 هزار واحد صنفی در استان بعد از استان‌های تهران و اصفهان در جایگاه سوم ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش قرار گرفته است به طوری که سهم استان در سال 90 معادل 7.4 درصد بوده و در سال 1400 نیز بدون تغییر مانده است؛ اما در بخش املاک و مستغلات استان خراسان رضوی بعد از استان تهران قرار می‌گیرد به طوری که سهم استان از ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش در سال 1390 معادل 7 درصد بوده و در سال 1400 سهم استان به 7.4 درصد رسیده و بالاتر از استان اصفهان قرار گرفته است هرچند استان تهران به‌تنهایی 40 درصد ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش در سال 1400 را به خود اختصاص داده است. کرونا و کاهش سهم استان از ارزش‌افزوده خدمات جا و غذا اما استان خراسان رضوی به دلیل وجود بارگاه ملکوتی ثامن الائمه (ع) و پذیرایی سالیانه از بیش از 35 میلیون زائر در بخش فعالیت‌های خدماتی مربوط به تأمین جا و غذا بعد از استان تهران سهم عمده‌ای از ارزش‌افزوده ایجاد شده در کشور را به خود اختصاص می‌دهد. بر اساس داده‌های گزارش پژوهشکده آمار کشور، سهم استان از ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش در سال 1390 معادل 13.1 درصد بوده و به همراه استان تهران بیش از 50 درصد ارزش‌افزوده ایجاد شده در کشور را به خود اختصاص می‌دهد. البته این سهم در سال 97 به 12.3 درصد کاهش پیدا کرد و در سال 1400 سهم استان از ارزش‌افزوده این بخش به 10.4 درصد رسیده است. دلیل اصلی این کاهش سهم استان، شیوع ویروس کرونا در کشور بعد از سال 98 و کاهش تعداد مسافران و زائران وارد شده به استان است. دیگر بخش‌های خدماتی استان نیز متأثر از وجود مضجع شریف امام رضا (ع) سهم عمده‌ای در تولید ارزش‌افزوده در کشور دارند به طوری که سهم استان از ارزش‌افزوده ایجاد شده در سایر خدمات کل کشور در سال 2390 معادل 6.8 درصد بوده و در سال 1400 به 6 درصد کاهش پیداکرده است که  دلیل آن را می‌توان در شیوع ویروس کرونا جست وجو کرد. عمده‌فروشی و خرده‌فروشی بخش اصلی اقتصادی استان بعد از بررسی جایگاه استان در ساختار اقتصادی کشور در میزان ارزش‌افزوده ایجاد شده طی یک دهه گذشته به بررسی سهم هر یک از بخش‌های مختلف در ساختار اقتصادی استان می‌پردازیم. پیشتر مطرح شد مهم‌ترین بخش‌های اقتصادی استان که سهم عمده اشتغال و تولید را بر عهده ‌دارد شامل بخش خدمات، کشاورزی و صنایع است اما گزارش پژوهشکده آمار کشور تایید کننده این موضوع نیست. بر اساس داده‌های گزارش این پژوهشکده، ساختار اقتصادی GDPR استان خراسان رضوی در طول یک دهه گذشته بدین گونه است که؛ در سال 1390 بیش از 17 درصد اقتصاد ارزش‌افزوده استان در اختیار بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی‌هاست. املاک و مستغلات در سال 1390 دومین اقتصاد استان سهم حدود 16 درصدی را به خود اختصاص داده است و صنعت با سهم 14.6 درصدی در رتبه سوم قرار دارد. تأمل‌برانگیز آن که بخش کشاورزی بعد از بخش سایر فعالیت‌های خدماتی و آموزش و بهداشت در جایگاه ششم اقتصاد استان قرار گرفته است. جهش حوزه کشاورزی بین سال‌های 90 تا 97 روند توسعه بخش کشاورزی و ایجاد ارزش‌افزوده طی سال‌های 1390 تا 1397 به‌گونه قابل‌توجهی سهم این بخش اقتصاد استان را در ایجاد ارزش‌افزوده افزایش داد به طوری که سهم بخش کشاورزی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در استان در سال 97 به 13.1 درصد رسیده است و بعد از بخش عمده‌فروشی و خرده‌فروشی و همچنین بخش املاک و مستغلات در جایگاه سوم سهم ایجاد ارزش‌افزوده در بین بخش‌های مختلف اقتصادی استان قرار گرفت و جایگاه را از بخش صنعت گرفت و بخش صنعت با کاهش 2 درصدی سهم خود از ارزش‌افزوده اقتصاد استان به سهم 12.6 درصدی در سال 97 تنزل یافت ؛ بنابراین تا سال 97 اقتصاد کشاورزی شکوفایی عمده‌ای پیدا کرد و در مقابل بخش صنعت تا حدی با رکود مواجه شد. جهش صنعت مقابل افول کشاورزی در دوره 1397 تا 1400 با بروز خشکسالی‌ها و ایجاد دوقطبی صنعت یا کشاورزی و کاهش سهم مصارف آبی بخش کشاورزی به دلیل کسری شدید منابع آبی و رونق‌بخشی صنعت استان به دلیل ایجاد و افتتاح حوزه‌های مهم صنعتی مانند سنگان خواف، فولاد خراسان و چند پروژه فولادی مهم دیگر سهم بخش کشاورزی از ارزش‌افزوده ایجاد شده در استان طی سال‌های 1397 تا 1400 روند نزولی پیداکرده و در سال 1400 سهم بخش کشاورزی از ارزش‌افزوده اقتصاد استان از 13.1 درصد به 11.2 درصد تنزل پیدا کرد. در مقابل بخش صنعت که در طول دوره 90 تا 97 با رکود مواجه شده بود جان دوباره‌ای گرفت و سهم این بخش از ارزش‌افزوده اقتصاد استان به 16.7 درصد رسید و بالاتر از املاک و مستغلات در جایگاه دوم استان قرار گرفت. کاهش سهم املاک و مستغلات در ایجاد ارزش‌افزوده در استان در دوره 1397 تا 1400 نیز قابل ‌توجه است. کرونا حتی سهم آموزش و بهداشت در ارزش افزوده ایجاد شده در استان در طول سال های 1397 تا 1400 را کاهش داد و سهم این بخش از 9.3 درصد سال 1397 به 5.7 درصد در سال 1400 تقلیل پیدا کرد. رشد مثبت کشاورزی و معادن در دهه گذشته بررسی حجم اقتصادی هر یک از بخش‌های 18 گانه تولید ناخالص داخلی استان بر اساس ارزش ریالی نیز قابل ‌توجه است. در بخش کشاورزی، شکار، جنگل داری و ماهیگیری ارزش‌افزوده ایجاد شده در سال 1390 بر اساس قیمت «ثابت» 2391 میلیارد تومان بوده و این عدد در سال 1397 به 2558 میلیارد تومان می‌رسد که بیانگر رشد یک درصدی است اما بین سال‌های 1397 تا 1400 این رشد به 6.2 درصد می‌رسد. در بخش استخراج معدن نیز رشد ارزش ریالی، ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش بین سال‌های 1390 تا 1397 معادل 2.6 درصد و بین سال‌های 1397  تا 1400 این رشد به 5.6 درصد رسیده است. باید توجه داشت که قیمت‌ها بر اساس « قیمت ثابت» بوده و این که رشد بین سال‌های 1397  تا 1400 متفاوت‌تر و جهشی‌تر از سال 1390 تا 1397  است به این دلیل است که قیمت پایه سال 1390 تا 1397  مبنی بر نرخ‌های سال 1390 بوده و قیمت پایه در نرخ‌های ارائه‌شده دوره 1397 تا 1400 مربوط به سال 1397 است. درواقع نرخ‌ها بین سال‌های 1390 تا 1397 تفاوت چندان محسوسی نمی‌کنند اما در بازه زمانی بین سال‌های 1397  تا 1400 به دلیل نوسانات اقتصادی و چند برابر شدن نرخ ارز، نرخ رشد ارزش ریالی تولیدات و ارزش‌افزوده آن‌ها هرچند نشانگر رشد است اما در واقعیت چنین رشدی محقق نشده یا بسیار کمتر از اعداد اعلام‌ شده است. رشد منفی صنعت در دهه گذشته در بخش صنعت نیز ارزش‌افزوده ایجاد شده در سال 1390 معادل 4581 میلیارد بوده که در سال به 4214 میلیارد تومان تنزل یافت و در سال 1400 نیز بر اساس قیمت ثابت به 4192 میلیارد تومان رسید. این یعنی رشد ارزش‌افزوده در بخش صنایع استان بین سال‌های 90 تا 97 منفی 1.2 درصد و بین سال‌های 1397 تا 1400 منفی 2 دهم درصد بوده است. در حوزه تأمین برق، گاز، بخار و تهویه هوا نیز در دوره بین سال‌های 1390 تا 1397 رشد منفی 7.1 درصد بوده ولی در دوره 1397 تا 1400 شاهد رشد 19.5 درصدی بودیم. در بخش آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه نیز در دوره 1390 تا 1397  رشد منفی بوده اما در دوره بین سال‌های 1397  تا 1400 رشد ارزش‌افزوده ایجاد شده در این بخش مثبت بوده که می‌توان دلیل آن را در توسعه احداث و ساخت تصفیه‌خانه‌ها در مشهد و دیگر شهرها جست وجو کرد. ضربه سنگین کرونا به حوزه خدمات در بخش‌های عمده‌فروشی و خرده‌فروشی فعالیت‌های خدماتی مربوط به‌ جا و غذا بین سال‌های 1390 تا 1397 رشد مثبت بوده اما به دلیل وابستگی این بخش‌ها به حضور مسافران و زائران و رونق بازار، با شیوع ویروس کرونا و تعطیل شدن بازارها و ممنوعیت سفرها رشد این بخش‌ها بین سال های 1397 تا 1400 منفی بوده به طوری که رشد منفی بخش جا و مکان، یعنی هتل‌ها و رستوران‌ها حدود منفی 8 درصد برآورد شده است. بخش فعالیت‌های هنری، سرگرمی، تفریح و سایر خدمات نیز بعد از شیوع کرونا 40 درصد ارزش‌افزوده ایجاد شده خودشان را از دست داده‌اند. در حوزه‌های آموزش و خالص مالیات بر واردات نیز به دلیل شیوع کرونا در بازه زمانی 1397  تا 1400 رشد منفی بوده درحالی‌که رشد ارزش‌افزوده ایجاد شده در تمامی این بخش‌ها در بازه زمانی بین سال‌های 90 تا 97 مثبت بوده است. تأثیر بی‌ثباتی قیمت‌ها در رشد ارزش‌افزوده ثابت و جاری علاوه بر این جمع کل ارزش‌افزوده در 18 بخش اقتصادی استان در سال 90 بر اساس قیمت‌های «ثابت» 31 هزار و 351 میلیارد تومان بوده که در سال 97 به 34 هزار  و 822 میلیارد و در سال 1400 به 35 هزار و 699 میلیارد تومان رسیده و رشد حدود یک‌درصدی داشته است؛ اما اگر این ارزش‌افزوده را بر اساس قیمت‌های جاری برآورد کنیم خواهیم دید که ارزش‌افزوده ایجاد شده در سال 90 در 18 بخش اقتصادی استان 31 هزار و 351 میلیارد و در سال 97 به 123 هزار و 434 میلیارد تومان رسیده و رشدی حدود چهار برابری داشته است اما در فاصله زمانی بین سال‌های 1397 تا 1400 ارزش‌افزوده با قیمت‌های «جاری» 18 بخش اقتصادی استان به 371 هزار و 528 میلیارد تومان رسیده است یعنی در بازه زمانی سه سال حجم ارزش‌افزوده ایجاد شده در تولید ناخالص استان بیش از سه برابر شده و شیب ارزش‌افزوده بین سال‌های 1397تا 1400 متأثر از چند برابر شدن نرخ ارز و تورم افسارگسیخته به‌صورت عمودی و صعودی است درحالی‌که بر اساس قیمت‌های «ثابت» رشد ارزش‌افزوده در طول یک دهه گذشته حدود یک درصد ولی بر اساس قیمت‌های« جاری» 10 برابر شده که موضوع بیانگر بی‌ثباتی در قیمت‌هاست.در پایان شاید بتوان دلیل منفی شدن رشد ارزش‌افزوده در حوزه‌های تولیدی استان مانند صنایع را متأثر از بی‌ثباتی قیمت‌ها دانست همان‌طور که شیوع ویروس کرونا به بخش‌های اصلی بدنه اقتصادی استان یعنی خدمات ضربه جدی وارد کرد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
وزیر کار:یارانه ثروتمندان به تدریج حذف می‌شود (شهروند) انتقال پایتخت؟ شوخی می‌کنید؟! (جوان)فرصت‌هاي ترامپيزم (اعتماد) با دورزدن قانون مجلس به اروپا برای تحریم‌ها پاداش ندهید! (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
نمره کشاورزی بهتر از صنعت شخصیت‌شناسی داوران خندوانه «دیر کرد بانک ها» زیر ذره‌بین انتقاد مراجع تقلید خبرهای مثبت از افزایش صادرات نفت افزایش 400 درصدی قیمت گل در آستانه روز مادر! حاشیه‌هایی برای پوشاندن متن یک سفر مهم سازگاری با کم آبی در فاز اجرا کابوس مثلث شرقی برای غرب دستان مطمئن کودایی تردید محمود پاک‌نیت و داستان شهید کاشانی رئیس جمهور: با جدیت پیگیر مشکلات مردم سیل‌زده هستم تورم ماهانه و نقطه ای پس از 3 ماه صعودی شد عشق های خون آلود در گروه اینستاگرامی! کیهان مرموزتر شد