اقیانوسی به عمق یک بند انگشت!

بابک خطی‪-‬ اینترنت به عنوان یک پدیده‌ی عظیم در دنیای مدرن راهی شگرف و با سطح دسترسی بسیار بالا پیش چشمان ما گشوده است. یک گوشی هوشمند -سل‌فون-متصل به شبکه و سایر بدیل‌های آن به معنی زیر نگین و دراختیار بودن منابع پایان‌ناپذیری از کتابها، مقالات، تحلیل‌ها و اطلاعات درباره‌ی موضوعات مختلف است.
فرصتی استثنایی، بی‌نظیر و درحال تکامل مداوم که می‌توان نام معجزه روی آن گذاشت.
از طرفی باید تاکید گردد که فرایند شناخت، آگاهی و اطلاع‌رسانی سطوح و درجات متفاوتی دارد و به تمثیل «هرچقدر پول بدهی،‌ آش می‌خوری» رسیدن به هر سطح از آن شکل، نوع و حجم متفاوتی از مطالعه یا بررسی را می‌طلبد.
نرم‌افزارهای معروف به پیام‌رسان در کنار خدمات بی‌نظیری چون ارتباط بین انسان‌ها بدون توجه به فواصل جغرافیایی و دسترسی به اخبار لحظه‌ای منطقه و جهان و...باعث ایجاد نوعی توهم دانایی هم شده‌اند.


استفاده از این پیام‌رسان‌ها حوصله‌ی خواندن مطالب را روز به روز کمتر کرده است به‌طوری‌که اغلب فقط پیام‌های کوتاه خوانده می‌شوند و در خیلی از موارد مطالبی در حد و حدود حداکثر حجم یک پیام این پیام‌رسان‌ها یا خوانده نمی‌شود و یا با الگوی F خوانده می‌شود؛ یعنی چندخط اول، یکی دوخط از وسط و نهایتا انتهای مطلب خوانده می‌شود.
باز هم تا اینجا را می‌توان پذیرفت که افراد حجم مطالب مورد نظر خود را بر حسب سلیقه و حوصله و نوع هدف آن -مثلا احوالپرسی و آگاهی از سرخط اخبار و...- انتخاب می‌کنند.
مشکل از جایی شروع می‌شود که برخی افراد برپایه‌ی پیام‌های در حد و اندازه‌ی این پیام‌رسان‌ها تصور می‌کنند در مورد یک موضوع، کارشناسانی آگاه و کارکشته شده‌اند. به صورتی که بر کل آن مبحث و تمام جزئیات آن احاطه دارند. این سبک از نظر یادگیری، دریایی از اطلاعات برای فرد ایجاد می‌کند که عمق چندانی ندارد، اما چشم‌انداز آن فریبنده و آسیب‌زننده است.
باز هم می‌توان توجیه‌کرد آگاهی و نوک زدن به مباحث مختلف در حد کنجکاوی و اطلاعات عمومی هیچ اشکالی ندارد، اما توهم خبرگی بریک مبحث برپایه‌ی چند نوشته‌ی کوتاه و در قد وقواره‌ی این پیام‌رسان‌ها چیزی است قابل قبول نبوده، باید نگران آن باشیم.
اینجا است که ما شاهد کارشناسانی خواهیم بود که در مورد فلسفه‌ی زندگی اسپینوزا، شکاف لایه‌ی ازن، تاریخ باستان ایران و...خود را علامه‌ی دهر می‌دانند و با اطلاعاتی محدود خود را صالح در اظهارنظرهای کارشناسی و هل من مبارز طلبیدن در بحث‌های تخصصی می‌بینند.
مشکل بعدی این است که اندازه‌ی این پیام‌رسان‌ها، سطح عمومی خواندن متون بلندتری مثل کتاب را به شدت کاهش داده‌است. به‌طوری‌که بسیاری از افراد دیگر حوصله‌ی خواندن یک کتاب حتی کوچک یا یک جزوه را هم ندارند.
این مسئله اولا به فرهنگ کتابخوانی -که هم می‌تواند کاغذی، هم آفلاین و آنلاین در سل‌فون یا هر وسیله‌ی دیگری باشد- آسیب جدی می‌زند و خصوصا وقتی ایجاد مشکل می‌کند که قصد بر مطالعه و بررسی جدی و جامع یک موضوع باشد. بنابراین نکته‌ی اصلی نیازمند توجه در استفاده از پیام‌رسان‌های اینترنتی این است که ضمن استفاده از تسهیلات خواستنی و جذاب ان به محدودیت‌های آن در مسائلی که نیاز به خواندن و مطالعه‌ی طولانی دارد آگاه باشیم و بدانیم برای هر میزان آگاهی از یک مسئله باید بهای شیرین آن که خواندن هرچه بیشتر و عمیق‌تر شدن در موضوع است را پرداخت و پیام‌رسان‌ها در این مورد قادر به معجزه نیستند.