به‌ناز مقدسی| دو معضل در هم گره خوردند. افزایش نرخ سگ‌دزدی و به موازات آن بازاری فعال اما غیرقانونی  برای فروش حیوانات. بازاری که درست در حاشیه بزرگراه طولانی آزادگان، آزادانه به فعالیتش ادامه می‌دهد.

برداشت اول:

اینها حوادثی است که در چند سال گذشته اتفاق افتاد و خبرش رسانه‌ای شد.

برداشت دوم:

قبل از ورود به بحث اصلی گزارش، دو سوال طرح می‌کنیم: «چرا سگ‌ها به سرقت می‌روند؟»

جواب ساده است: «به‌طور کلی سارقانی که سگ می‌دزدند چندین انگیزه دارند: «اگر سگ عقیم باشد در ازای دریافت مبالغ میلیونی آن را به خریدار واگذار می‌کنند و اگر عقیم نباشد معمولا به عنوان سگ مولد برای توله‌کشی و تجارت پرسودتری مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند.»

و اما سوال دوم: «سگ‌های دزدیده شده در تهران یا توله‌هایی که از آنها متولد می‌شوند، کجا فروخته می‌شوند؟» جواب کوتاه است: «جمعه‌بازار حیوانات در بزرگراه آزادگان یا سایت‌های خرید و فروش اینترنتی.» همین هم شده که اکثر حامیان و فعالان حقوق حیوانات انگشت اتهام خود را به سمت این دو نوع بازار حقیقی و مجازی نشانه گرفته‌اند.

برداشت سوم:

آقای سدهی یکی از کسانی است که همین چند وقت پیش وقتی با سگش به پارک رفته بود، ناگهان لبه تیز چاقوی سلاخی را روی قفسه سینه‌اش احساس کرد: «طبق معمول هر روز که سگم رو بیرون می‌برم، اون روز ساعت 6 بعد از ظهر بود که با هم رفتیم به بوستان رشد. هنوز 3 دقیقه نگذشته بود که پسری جوان با ماسک و یک چاقوی بزرگ به سمتم اومد، دوستش هم پشتش بود. اولش فکر کردم شوخی میکنه، یا سرکارم گذاشته. شوکه شده بودم. آمادگی ذهنی نداشتم. گفت اومدیم سگت رو ببریم و با تو کاری نداریم. چاقو را آورد جلوتر. گفتم هر چی بخواید بهتون میدم. ولی قلاده سگم رو از من گرفت و پریدند روی موتور و با سگم فرار کردند.»

90 درصد آگهی‌های سگ‌های گمشده، واقعا گم نشدند، دزدیده شدند: «بحث دزدیدن حیوانات از جایی نشأت می‌گیرد که ما یک جایی در تهران داریم به نام بزرگراه آزادگان که جمعه‌ها در یک فضای باز، دست‌فروشان حیوانات خانگی را برای فروش عرضه می‌کنند. اغلب فروشنده‌ها هم افراد معتاد و کارتن‌خوابی هستند که از این طریق امرار معاش می‌کنند

سدهی سگش را از سوییس خریده بود؛ از نژاد پامرانین؛ نژاد مورد علاقه سگ‌دزدها؛ چرا که این نوع سگ‌ها هم طرفداران زیادی دارند، هم گران‌قیمت هستند.

حالا بیشتر از چند هفته از دزدیده شدن پامرانین 9 ساله آقای سدهی می‌گذرد. ماجرایی که ارتباط معناداری با بازار خرید و فروش حیوانات در حاشیه بزرگراه آزادگان دارد. همین هم شد که او بعد از دزدیده شدن سگش همه روزهای جمعه، خودش را به جمعه‌بازار حیوانات می‌رساند تا شاید سگش را بین سگ‌های دست‌فروشان آنجا پیدا کند.

برداشت چهارم:

بازار حیوانات خانگی در حاشیه بزرگراه طولانی آزادگان، جمعه‌ها غلغله است. دست‌فروش‌ها در کنار پرنده و گربه، سگ و توله‌سگ‌های آپارتمانی خاص و نژاددار نیز می‌فروشند. اما این بازار فقط جای خریداران و فروشندگان نیست، عده‌ای هم به امید پیدا کردن حیوان خانگی‌شان به بساط دست‌فروش‌ها سرک می‌کشند.

پریسا اصولی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق حیوانات به «شهروند» می‌گوید 90 درصد آگهی‌های سگ‌های گمشده، واقعا گم نشدند، دزدیده شدند: «بحث دزدیدن حیوانات از جایی نشأت می‌گیرد که ما یک جایی در تهران داریم به نام بزرگراه آزادگان که جمعه‌ها در یک فضای باز، دست‌فروشان حیوانات خانگی را برای فروش عرضه می‌کنند. اغلب فروشنده‌ها هم افراد معتاد و کارتن‌خوابی هستند که از این طریق امرار معاش می‌کنند. اینها سگ‌های دزدی را در بازار آزادگان می‌فروشند. بنابراین وقتی اصلا فکر دزدیدن سگ به سر کسی می‌زند، مهم این است که می‌داند کجا می‌تواند سگ را بفروشد.»

اصولی می‌گوید برای هیچ یک از فعالان حقوق حیوانات، نژاد آنها اصلا اهمیتی ندارد ولی به هر حال سارقان اغلب سگ‌های نژاددار می‌دزدند: «سارق معمولا به طمع پول بیشتر به دنبال سگ‌های خاص و نژاددار می‌رود، اما راه‌های پیشگیری زیادی وجود دارد. قلاده مناسب، زمان تردد در ساعات شلوغ و یک موضوعی که من در این سال‌ها دیده‌ام و خیلی کمک کرده پلاک‌های گردنی است که اسم حیوان و شماره تماس صاحب سگ روی آن حک می‌شود و جمله‌هایی مثل این که اگر من را به صاحبم برگردانید، مژدگانی می‌دهد. بالاخره دزد هم برای پول دزدی کرده و برای اینکه راحت‌تر به پول برسد، زنگ می‌زند و می‌گوید سگ شما را پیدا کردم.»

در چند سال اخیر به دلیل افزایش مشکلات اقتصادی و فشار گرانی‌ها آمار جرایمی مثل سرقت و زورگیری افزایش پیدا کرده است. طبق داده‌های مرکز آمار، نرخ سرقت در سال‌های اخیر صعودی بوده و در سال 98 به اوج خود در 10 سال گذشته رسید. این فعال حقوق حیوانات نیز با توجه به تجربه کاری‌اش می‌گوید در دو، سه سال اخیر خبر دزدیدن سگ و گربه‌های خانگی خیلی بیشتر از سال‌های قبل به گوش‌شان می‌رسد: «90 درصد سگ‌هایی که دزدیده می‌شوند پیدا نمی‌شوند. آنهایی هم که پیدا می‌شوند معمولا یا به واسطه همان پلاک‌های گردنی بوده یا صاحبان‌شان هفته‌ها به همان بازار غیرقانونی آزادگان رفته‌اند و خیلی اتفاقی بین سگ‌های دست‌فروشان پیدا شده‌اند.»

برداشت پنجم:

حامیان حقوق حیوانات معتقدند علاوه بر بستر غیرقانونی که در بازار آزادگان برای فروش آزادانه حیوانات خانگی وجود دارد، سایت‌های خرید و فروش اینترنتی مثل دیوار و شیپور و سایر اپلیکیشن‌های مشابه نیز جایی مناسب برای فروش حیوانات دزدیده‌شده است. اما روابط عمومی سایت دیوار درباره این موضوع به «شهروند» می‌گوید: «به طور کلی یکی از راهکارهای ما، بخش گزارش تخلفات آگهی‌دهنده‌هاست. کاربرها معمولا در تماس با پشتیبانی موارد مشکوک را گزارش یا در سایت به صورت آنلاین شکایت‌شان را ثبت می‌کنند. تیم پشتیبانی هم آگهی را بررسی می‌کنند تا ببینند مورد خاص یا مشکوکی در چت‌ها وجود دارد یا نه. اگر مورد مشکوکی وجود داشت، ما کاربر را راهنمایی می کنیم که برود و شکایت کند. در این مرحله ما شماره تماس فروشنده را تا ابد مسدود می‌کنیم تا هرگز در این سایت آگهی منتشر نکند.»

اگر چه سایت دیوار از تابستان سال گذشته با کمک مسئولان و فعالان محیط زیست، لیستی از خرید و فروش حیوانات ممنوعه تهیه کرده تا به محض بارگذاری آگهی، ناظران بتوانند آنها را قبل از انتشار حذف کنند، اما فروش حیوانات خانگی مثل پرنده‌ها و سگ و گربه در لیست آگهی‌های مجاز این سایت وجود دارد. با همه اینها یکی از مشکلاتی که به‌طور کلی در مورد خرید و فروش‌های اینترنتی صدق می‌کند، وجود سیم‌کارت‌های بی‌هویت است؛ معضلی که روابط عمومی سایت دیوار از آن گلایه دارد: «اساسا سیم‌کارت‌های بی‌هویت، دغدغه بسیاری از مشاغل اینترنتی است. ما بارها با سازمان‌های مختلف مکاتبه کرده‌ایم که مثل همه جای دنیا سیم‌کارت مثل شناسنامه فرد باشد. ولی الان خیلی از سیم‌کارت‌ها چند دست می‌چرخد و بعد هم می‌شود بدون هویت آنها را خرید. طبیعتا این چرخه معیوب می‌تواند برای هر فعالیت تجاری در بستر اینترنت، تهدیدی جدی باشد.» با همه اینها ظاهرا بسیاری از کسانی که دغدغه و این مشکل را در مشاغل‌شان احساس می‌کنند بارها و بارها مکاتباتی با اپراتورهای تلفن‌های همراه داشته‌اند، اما به دلیل گردش مالی بسیار بالایی که دارد، تا به حال اپراتورها راهکاری برای این موضوع ارایه نداده‌اند. با این حال مراجع اصلی نیازمندی‌های رایگان مانند سایت دیوار، ضابطان قضائی نیستند و به نظر می‌رسد عمده فروش و تخلفات در مورد کالاهای دزدی و به خصوص حیوانات خانگی در همان بازارهای آزاد و فعال اما غیرقانونی اتفاق می‌افتد.

برداشت آخر:

تا عرضه‌ای نباشد، تقاضایی نیست و تا بازاری وجود نداشته باشد، خریداری هم وجود نخواهد داشت. نکته عجیب این ماجرا اما درست از آن جایی اهمیت پیدا می‌کند که این بازار در روزهای جمعه و در مجاورت مجتمع خرید و فروش پرندگان زینتی به راه است. همان ساختمانی که چند سال پیش در پی جمع‌آوری و ساماندهی بازار پرنده‌فروشان مولوی در بزرگراه آزادگان افتتاح شد تا معضل کوچه مرغی‌ها و دست‌فروش‌های غیرقانونی‌اش را حل کند! اما حالا ظاهرا نه تنها معضل سال‌های گذشته حل نشده بلکه اکنون هر دو در مجاورت یکدیگر فعالیت می‌کنند.

سوال‌ها درباره این بازار غیرقانونی خرید و فروش حیوانات خانگی در حاشیه بزرگراه آزادگان زیاد است. چه کسی متولی ساماندهی این بازار غیرقانونی است؟ مگر کوچه مرغی‌ها به دلیل آسیب‌ها و معضلاتی که به وجود آورده بود، ساماندهی نشد؟ حالا چطور می‌شود که دوباره این بازار غیرقانونی به راه افتاده، آن هم درست بیخ گوش ساختمانی که مسئولیت ساماندهی‌اش با شهرداری تهران است.

حسن حیدری ، مدیر بازارهای ثابت شرکت ساماندهی مشاغل شهر که از وجود این جمعه‌بازار غیرقانونی خرید و فروش حیوانات در آزادگان مطلع است، در گفت‌وگو با «شهروند» به سوالاتی در این‌باره پاسخ می‌دهد.

از نظر اداره کل حریم آن سمت بزرگراه آزادگان در حریم اسلامشهر قرار دارد و سمت ما (جایی که بازار خرید و فروش پرندگان زینتی است) در حوزه شهرداری تهران است. بنابراین پیش آمده که خود ما  بارها و بارها عملیات و طرح‌هایی را با کمک نیروی انتظامی انجام داده‌ایم تا آنها را پراکنده کنیم و آنها از این سمت اتوبان می‌دوند آن طرف. آن وقت دیگر می‌روند در حریم شهرداری اسلامشهر و از دست ما خارج است. بعد از مدتی باز دوباره برمی‌گردند سمت ما.

آقای حیدری همان‌طور که می‌دانید ماجرای بازار غیرقانونی خرید و فروش حیوانات در حاشیه بزرگراه آزادگان و در مجاورت ساختمان بازار پرندگان که تحت نظارت شهرداری است، حواشی زیادی دارد. از بار ترافیکی در روزهای جمعه گرفته تا انواع حیوانات بیمار یا دزدیده شده که در این بازار به فروش می‌رسند. درباره این وضعیت چه می‌گویید؟

بحث بزه و جرم همه جا وجود دارد، ولی قصه بازار خلیج خیلی مفصل و پیچیده است. در حالی که مسئولش ما نیستیم، اما عملا این بار روی دوش شهرداری تهران افتاده و تا حدودی هم سعی کردیم مدیریتش کنیم.

ولی جمعه‌بازار دست‌فروش‌ها درست در مجاورت بازار خرید و فروش پرندگان به راه است. چطور شهرداری مسئولیتی ندارد؟

شهرداری تهران براساس بند 20 ماده  55 معضل پرنده‌فروش‌های سطح شهر را امکان‌سنجی کرد و چند سال پیش، پیش‌بینی شد که این صنف به آنجا برود. ولی متاسفانه در همه جا همین است. شما وقتی یک بازار هدف را شناسایی و راه‌اندازی می‌کنی، در کنارش مشاغل کاذب هم ایجاد می‌شود. ولی پدیده سگ‌فروشی که در کنار این بازار ایجاد شده عملا و قانونا هیچ ارتباط و سنخیتی با این بازار ندارد. آنجا محل عرضه پرندگان زینتی است که هم سازمان دامپزشکی شهر تهران و اداره کل دامپزشکی و هم سازمان محیط زیست هر روزه و هفتگی آنجا را پایش می‌کنند. در کنار این بازار برند و معروف حالا یک عارضه‌ای پدید آمده که فقط هم جمعه‌ها دست‌فروش‌ها می‌آیند و کاملا هم غیرقانونی است.

پس مسئولیت ساماندهی و ایمن‌سازی این بازار غیرقانونی با کیست؟

این جمعه‌بازار فعلا یک موضوع شناسایی‌شده نیست که برایش مسئولی مشخص شود. فعلا در حد یک عارضه است. دستگاه‌های امنیتی، نیروی انتظامی، خود شهرداری، محیط زیست، سازمان دامپزشکی، سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور همه در جریان این بازار هستند.

چطور این همه سازمان و مسئول در جریان یک بازار غیرقانونی قرار دارند و تا الان هیچ فکری برای حل معضلات آن نکرده‌اند. چرا در‌باره معضلات این بازار سکوت شده است؟

چون قانونا و شرعا و عرفا خرید و فروش سگ ممنوع است. درست است؟ این را که می‌دانید و با فقه و شرعیات آشنا هستید.

بله؛ در شرع درست می‌فرمایید، اما قانونی برای ممنوعیت خرید و فروش سگ تصویب نشده. اگر این‌طور است، پس چطور این همه «پت شاپ» در سطح شهر وجود دارد؛ که اتفاقا سگ هم خرید و فروش می‌کنند؟

چه کسی مجوز «پت شاپ» را می‌دهد؟

منظورم این است که ظاهرا خرید و فروش سگ که غیرقانونی نیست.

می‌خواهم بگویم یکسری اشکالات زیرساختی وجود دارد. من به نوعی شنیده‌ام که فروشگاه‌های لوازم «پت شاپ» می‌روند از اتحادیه ماهی‌فروش‌ها مجوز می‌گیرند. آیا این اتحادیه اصلا صلاحیت مجوز دادن به «پت شاپ» را دارد؟ این را باید اصناف جواب بدهند. موضوع خلیج یا همان سگ‌فروشی یک عارضه است. اما بحث ممنوعیت سگ‌گردانی و نگهداری سگ در قانون وجود دارد. یعنی قانون ما در واقع اصلا اجازه نمی‌دهد که این موضوع را بپذیریم چه برسد به اینکه برایش راهکار ایجاد کنیم.

جناب مهندس، به نظرم از بحث دور شدیم. معضل بازار دست‌فروش‌های خلیج، فقط سگ نیست. همه نوع حیوان خانگی در این بازار غیرقانونی به فروش می‌رسد. بنابراین مشکل اصلی، بستر فروش غیرقانونی است که در مجاورت یکی از مجموعه‌های تحت نظارت شهرداری، فعالیت می‌کند!

قلمرو بازار ساماندهی شهرداری تهران همان حدودی است که شما می‌بینید. یعنی همان خیابان و عوامل نیروی انتظامی و اجراییات ما حضور دارند. اجازه ورود هیچ حیوان وحشی به این بازار وجود ندارد، چه برسد که سگ‌فروشی یا گربه‌فروشی باشد. این جمعه‌بازاری که شما می‌فرمایید در بافت خاکی و جنگلی لاین کندرو بزرگراه آزادگان شکل می‌گیرد که هم بار ترافیکی ایجاد می‌کند، هم از طرف دیگر یکسری مناسبات غیرقانونی هم در آنجا اتفاق می‌افتد.

راهکارش چیست؟ چطور باید به بحث نظارت و ایمن‌سازی این بازار ورود کرد تا یکسری از افراد سودجو هر نوع حیوان بیمار، مریض و دزدیده شده‌ای را نیاورند در یک بستر امن برای فروش؟

ببینید؛ آن دست اتوبان متعلق به شهرستان اسلامشهر است. از نظر اداره کل حریم آن سمت بزرگراه آزادگان در حریم اسلامشهر قرار دارد و سمت ما (جایی که بازار خرید و فروش پرندگان زینتی است) در حوزه شهرداری تهران است. بنابراین پیش آمده که خود ما  بارها و بارها عملیات و طرح‌هایی را با کمک نیروی انتظامی انجام داده‌ایم تا آنها را پراکنده کنیم و آنها از این سمت اتوبان می‌دوند آن طرف. آن وقت دیگر می‌روند در حریم شهرداری اسلامشهر و از دست ما خارج است. بعد از مدتی باز دوباره برمی‌گردند سمت ما.

طبق قوانین بالادست و افراد فرادست باید مشخص شود که ما باید خرید و فروش حیوانات را در این بستر بپذیریم یا نه. خود سازمان دهیاری‌ها و شهرداری‌های وزارت کشور این همه مجوز به پانسیون‌های خصوصی می‌دهد. اینجا نهادهای متولی که یکی از اصلی‌ترین آنها سازمان دامپزشکی است، می‌بایست «قانونمند»، تاکید می‌کنم قانونمند، بیایند این فضا را به عنوان یک عارضه معرفی کنند و به دستگاه‌های متولی و امنیتی ارجاع دهند و تصمیم‌گیری کنند. یا ساماندهی شوند یا جمع‌آوری.

پس شما می‌فرمایید سازمان دامپزشکی مسئول ساماندهی به این بازار فروش غیرقانونی حیوانات است؟

در اصل سگ دو موضوع دارد. سگ‌هایی که در سطح شهر تهران هستند. اینها سگ‌های ولگرد هستند.

ببخشید حرف شما را قطع می کنم ، ولی فروش سگ‌های ولگرد که کسب و کار پرسودی نیست! در این بازار غیرقانونی سگ‌های نژاددار و خاص به فروش می‌رسد. بسیاری از فعالان حقوق حیوانات که در این حوزه تجربه دارند، می‌گویند سگ‌های گران‌قیمت برای توله‌کشی و در نهایت فروش دزدیده می‌شوند. دو حالت هم دارد یا در اینترنت فروخته می‌شوند یا در همین بازار غیرقانونی که بحث امروز ماست.

شهرداری تهران مسئولیتی برای ساماندهی سگ‌های زینتی ندارد. این را باید به عنوان یک پدیده نو شناسایی کرد. چه کسی باید این معضل را شناسایی کند؟ باز هم سازمان دامپزشکی.

آقای حیدری! درست است که در گزارش من سرقت سگ‌ها محور شروع بحث است، اما موضوع اصلی بازار غیرقانونی خرید و فروش حیوانات است که هر نوع حیوانی در آن خرید و فروش می‌شود، ولی از اساس این بازار غیرقانونی است. درباره این موضوع صحبت کنیم.

خب، مسئولیت حیوانات خانگی با شهرداری نیست.

پس چرا چند سال پیش که بازار پرنده‌فروشان مولوی معضل بود و به موازات آن بازار غیرقانونی خرید و فروش انواع حیوانات از سوسمار و میمون گرفته تا کرکس و عقاب پدید آمد، شهرداری به این موضوع ورود کرد. همین هم شده که الان بازار پرندگان آزادگان زیرمجموعه یکی از شرکت‌های شهرداری به حساب می‌آید.

شرکت ساماندهی، وظیفه ساماندهی اصناف آلاینده و مزاحم را طبق قانون شهرداری‌ها دارد. ما آمدیم در مولوی و کوچه مرغی، این موضوع زیست‌محیطی را حل کردیم و از سطح شهر تهران جمع‌آوری کردیم و آوردیم به آزادگان. شما الان به فرض می‌روید یک فروشگاه معتبر، ممکن است یک وسیله یا برند ممنوع هم در مجاورت آن خرید و فروش شود، طبیعتا دستگاه‌های نظارتی باید ورود کنند و جلوی آن را بگیرند. در حوزه ما دستگاه نظارتی مسئول، سازمان دامپزشکی و محیط زیست است. با همه اینها شهرداری همه تلاشش را می‌کند که این اتفاق نیفتد. در بحث سگ‌ها هیچ مسئولی وجود ندارد. این‌ بار را شهرداری نباید بر عهده بگیرد. دستگاه‌های ذی‌ربط مثل دامپزشکی، نیروی انتظامی، سازمان محیط زیست و دستگاه‌های امنیتی همه باید کمک کنند تا با این مشکل برخورد شود. حالا این تیم یا کمیته باید تشخیص دهد که با این پدیده باید ضربتی برخورد کرد و آنجا را جمع کرد. هرچند که عملا باز این دست‌فروش‌ها مخاطبان خود را پیدا می‌کنند.

به هر حال خیلی از دست‌فروشان هم در این فضا کسب و کار سالم دارند و اصلا یک عده از این راه ارتزاق می‌کنند. به نظر شما باید با این بازار چه کرد؟ جمع‌آوری یا ساماندهی؟

هیچ دلیلی ندارد. الان در مواد مخدر هم یک عده پول درمی‌آورند!

این دو معضل خیلی با هم فرق دارند! طبیعتا قاچاقچی‌ها یا مواد فروش‌ها  نمی‌توانند جمعه‌ها برای خودشان بازار راه بیندازند. آن هم بازاری که به قول خودتان همه دستگاه‌ها و نهادها هم از آن باخبرند!

خب در بحث مواد مخدر متولی وجود دارد. نیروی انتظامی و ستاد مبارزه با مواد مخدر. بعد دستگاه‌های قضائی وجود دارد. بنابراین من می‌گویم ابتدا باید این عارضه شناسایی شود بعد مسئول و متولی آنها را شناساییی کنیم و در نهایت تصمیم بگیریم که چه باید کرد. الان شهرداری تنهاست. اگر تا الان هم شهرداری کاری نمی‌کرد، اوضاع آنجا یعنی بازار غیرقانونی دست‌فروشان در آزادگان  بسیار فجیع‌تر از الان بود.