به بهانه چهلمین جشنواره فیلم فجر انقلاب زنان را پشت دوربین نشاند

زنان فیلمساز از ابتدای انقلاب اسلامی جای خود را به عنوان سینماگرانی مستعد باز و تثبیت کردند. اگر پیش از انقلاب حضور زنان تنها به مقابل دوربین خلاصه می‌شد، انقلاب اسلامی این فرصت طلایی را برای زنان
ایجاد کرد تا استعداد‌های خود را در تخصص‌های فنی و تکنیکی نشان دهند.
در این دوره از جشنواره فیلم فجر، حضور یک فیلمساز زن در بین اسامی کارگردانان برای رقابت به چهلمین جشنواره فیلم فجر به چشم می‌خورد. با نگاهی به جریان فیلمسازی کشورمان نقش زنان فیلمساز و تعدد و کثرت حضور آن‌ها نویدبخش آینده بهتر و حرفه‌ای‌تر این طیف از فیلمسازان است. با بررسی آثار پرمخاطب و پرفروش تاریخ سینمای ایران که در میان آن‌ها آثاری از فیلمسازان زن نیز مشاهده می‌شود، روند صعودی و شتابان این رشد به وضوح قابل مشاهده است. چه بسا اگر انقلاب اسلامی رخ نمی‌داد، زنان همچنان در عرصه تنگ مقابل دوربین به رسمیت شناخته می‌شدند.
ساخت بیش از ۱۱۰ فیلم سینمایی داستانی از سوی کارگردانان زن در طول تاریخ چندین ساله فیلمسازی در کشورمان آمار جالبی است. واقعیت این است که اغلب این آثار در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ساخته شده‌اند. نکته قابل توجه اینکه همین تعداد اثر ساخته‌شده توسط زنان فیلمساز کشورمان در مقایسه با دیگر کشور‌های صاحب سینما از جمله زنان فیلمساز هالیوودی آمار قابل اعتنایی تلقی می‌شود، چه اینکه در سینمای ایران برخلاف سینمای دیگر کشور‌ها صرفاً روی توانمندی‌های تکنیکی و هنری زنان فیلمساز تکیه می‌شود نه جذابیت‌های جنسی و ظاهری، البته با توجه به کثرت فعالیت و تعدد حضور مردان در حوزه فیلمسازی، افزایش چشمگیر تعداد کارگردان‌های زن در سال‌های پس از انقلاب و به ویژه طی سال‌های اخیر نشان‌دهنده رشد و پیشرفت آن‌ها در این عرصه فرهنگی و هنری بسیار مهم است. طی سالیان اخیر زنان موفق زیادی به جرگه فیلمسازان صاحبنام و آوازه سینمای کشورمان اضافه شده‌اند که آثار سینمایی برخی از آن‌ها در بین ۵۰فیلم پرفروش تاریخ سینمای ایران به چشم می‌خورد. یکی دیگر از شاخصه‌های کسب موفقیت‌های گوناگون از سوی زنان فیلمساز کشورمان کسب جوایز داخلی و بین‌المللی متعدد از سوی آنان است. از این منظر دریافت بیش از ۲۴۰ جایزه توسط کارگردانان زن (که از این تعداد ۱۱۴جایزه مربوط به جشنواره‌های داخلی و ۱۲۸جایزه مربوط به جشنواره‌های جهانی است و از میان جوایز داخلی ۶۱جایزه هم مربوط به جشنواره فیلم فجر است)، نشان‌دهنده رشد و بالندگی زنان فیلمساز کشورمان است. نکته قابل‌توجه برتری تعداد جوایز جهانی در این زمینه نسبت به جوایز داخلی است که حکایت از اقبال بیشتر جشنواره‌های جهانی به فیلمسازی زنان سینمای ایران و سوژه‌های مطرح شده از سوی آن‌ها دارد. کارگردانان زن ایران جوایز معتبری را از جشنواره‌های خارجی دریافت کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها شیر نقره‌ای ونیز است که رخشان بنی‌اعتماد برای نوشتن فیلمنامه قصه‌ها دریافت کرد، همچنین جایزه «آینده نویدبخش» جشنواره کن به آیدا پناهنده برای فیلم سینمایی ناهید از دیگر جوایز مهم و معتبر سینمایی جهان هستند که کارگردانان زن سینمای ایران آن‌ها را به دست آورده‌اند. هر چند لیست فیلمسازان موفق مرد در رابطه با کسب موفقیت‌هایی در زمینه فروش آثار سینمایی کشورمان لیستی بلند‌بالاست، اما اسامی فیلم‌هایی مثل «شبی که ماه کامل شد» به کارگردانی نرگس آبیار با فروش بیش از ۱۹‌میلیارد تومان که در رده نهم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران قرار دارد، فیلم «شهر موش‌ها۲» به کارگردانی مرضیه برومند با فروش ۱۰میلیارد تومانی در رتبه بیست‌و‌هشتم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و همچنین فیلم سینمایی «لس‌آنجلس- تهران» به کارگردانی تینا پاکروان که با فروش بیش از ۷میلیارد تومان رده سی‌وپنجم پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران را به خود اختصاص داده اند، موفقیت‌های غیرقابل انکاری برای این زنان فیلمساز به حساب می‌آیند. در ادامه این گزارش به سابقه و فعالیت‌های برخی از این سینماگران زن موفق کشورمان می‌پردازیم. پوران درخشنده


پوران درخشنده از اولین کارگردان‌های زن در سینمای پس از انقلاب است که سال ۶۵ فیلم «رابطه» را با بازی خسرو شکیبایی ساخت. او اولین کارگردان زنی است که به شکل مستقل و حرفه‌ای و با یک پشتوانه قابل‌اعتنا در مستندسازی، فعالیت خود را در سینمای حرفه‌ای و داستانی آغاز کرد و آن را به شکل مستمر و با ساخت آثار موفقی در حوزه‌های مختلف اجتماعی و آسیب‌های خانوادگی ادامه داده است. درخشنده سال‌هاست فیلم می‌سازد و سوژه‌ها و موضوعات فیلم‌هایش هنوز برای مردم جذابیت دارد. او تاکنون موفق به دریافت ۱۸جایزه جایزه داخلی و خارجی شده است. منیژه حکمت
منیژه حکمت از قدیمی‌ترین سینماگران زن سینمای ایران است. او بیشتر به عنوان تهیه‌کننده فعالیت می‌کند و در این زمینه فیلم‌هایی، چون «شهرموش‌ها۲» و «ورود آقایان ممنوع» را در کارنامه دارد. وی تا اینجا سه‌بار هم به عنوان کارگردان پشت دوربین قرار گرفته است، حکمت تاکنون به خاطر آثارش موفق به کسب ۹ جایزه داخلی و خارجی شده است. تهمینه میلانی
تهمینه میلانی به عنوان اولین تجربه سینمایی‌اش به عنوان منشی صحنه فیلم «خط قرمز» برگزیده شد، اما اولین فیلم او «بچه‌های طلاق» نام داشت که توانست جایزه بهترین فیلم اول را در جشنواره فجر از آن خود کند. او پس از شکست تجاری فیلم «افسانه آه» فیلم کمدی «دیگه چه خبر» با بازی ماهایا پطروسیان را ساخت؛ فیلمی که بسیار پرفروش شد. میلانی در سال ۷۶ فیلم «دو زن» را ساخت و بعد از آن فیلم‌های «نیمه پنهان» و «واکنش پنجم» را کارگردانی کرد. «زن زیادی» و «آتش بس» نیز از دیگر آثار این فیلمساز زن سینمای کشورمان است. این فیلمساز زن نیز در طول دوران فیلمسازی‌اش موفق به کسب ۲۹ جایزه داخلی و خارجی شده است. نرگس آبیار
نرگس آبیار جزو موفق‌ترین و پرکارترین کارگردانان زن سینمای ایران در سال‌های اخیر است که به لطف آشنایی و سابقه‌اش در حوزه نویسندگی و ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند، توانسته است فیلم‌های اثرگذار و پرمخاطبی را کارگردانی کند. آبیار آثار متعددی تولید کرده است، اما تا اینجا سه فیلم خوب و پرمخاطب را در کارنامه کاری‌اش دارد؛ «شیار۱۴۳»، «نفس» و «شبی که ماه کامل شد» که فیلمی متفاوت و سخت برای یک کارگردان زن محسوب می‌شود. این فیلمساز زن سینمای کشورمان به لطف آثار مخاطب‌پسندی که ساخته توانسته است بیش از ۲۳ جایزه داخلی و جهانی را کسب نماید. منیر قیدی
منیر قیدی که سال‌ها منشی صحنه فیلم‌ها بود و سابقه همکاری با کارگردان‌هایی، چون ابراهیم حاتمی‌کیا و مجید مجیدی را داشت، در اولین گام فیلمسازی در سینما موفق ظاهر شد و فیلم دفاع‌مقدسی «ویلایی‌ها» را کارگردانی کرد که با استقبال تماشاگران و منتقدان همراه شد. قصه دومین فیلم قیدی به نام «دسته‌دختران» که قرار است امسال در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر با آثار دیگر فیلمسازان به رقابت بپردازد روایتی از دوران دفاع مقدس است. این فیلمساز جوان تاکنون موفق به کسب ۹جایزه مختلف داخلی شده است.