واقعیاتی درباره گفتگوی تهران-ریاض


عرب‌ها دنبال عادی‌سازی رابطه با ایران هستند نه حل مسائلِ اختلافی
آفتاب یزد- رضا بردستانی: یک کارشناس مسائل سیاست خارجه در گفتگویی تحلیلی با آفتاب یزد ضمن اشاره به مذاکرات ایران و عربستان خاطرنشان کرد: «عرب‌ها دنبال عادی‌سازی رابطه با ایران هستند نه حل مسائلِ اختلافی!»
حسین کنعانی مقدم می‌افزاید: «بارها گفته‌ام بازهم می‌گویم؛ جمهوری اسلامی ایران تلاش کند مسائل اختلافی خود با عربستان سعودی را در زمان حیات ملک سلمان حل و فصل کند زیرا معتقدم با بن سلمان به هیچ نتیجه‌ای نخواهیم رسید زیرا او به دنبال مباحثی همچون «پان عربیسم» است و بعید به نظر می‌رسد اساساً حل اختلافات با تهران برای ولیعهد عربستان کوچکترین اهمیتی
داشته باشد.


> مذاکراتِ تهران - ریاض، امنیتی است یا سیاسی؟!
چهار دور از مذاکرات ایران و عربستان که اینک در آستانه‌ی دور پنجمِ خود قرار دارد پیشتر در سطوح امنیتی و به میزبانی بغداد برگزار شده است. این مذاکرات که بسیاری معتقدند بیشتر از آن که سیاسی باشد امنیتی است در آغاز حتی رسانه‌ای نیز نمی‌شد که حتی اگر برخی منابع غیر رسمی از انجامِ آن خبر نداده بودند چه بسا هنوز کسی از آن خبردار نشده و آن مذاکرات حتی رسانه‌ای نیز نشده بود.
در همین رابطه، پیرامون دور جدیدی از مذاکرات ایران - عربستان و ابعاد مختلف آن، حسین کنعانی مقدم می‌گوید: با توجه به سیاست‌های اعلامی دولت سیزدهم در خصوص پیوند و همکاری نزدیک با کشورهای همسایه شاهد این نوع رفتارها از سمت ایران در بحث سیاست خارجی از جمله مذاکره با کشورهای اسلامی حوزه خلیج فارس هستیم. قطعا با توجه به سابقه مذاکرات ایران با عربستان در رابطه با مسائل مختلفی که فیمابین بوده از جمله مسئله حج و باز شدن راه برای سفرهای زیارتی به نظر می‌رسد بحث یمن به عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های بین عربستان و ایران هنوز در راس مسائل است و تا جایی که می‌دانم هیچ گونه صلح و سازش و کوتاه آمدن در مورد مسئله یمن در سیاست خارجه ما نیست و نخواهد بود.
> یمن اصلی‌ترین عامل اختلاف!
این کارشناس مسائل سیاسی اظهار می‌دارد: به این دلیل بحث عربستان الان این است که شاید با روابط نزدیک با ایران مشکل یمن را بتواند حل کند و مشکل امارات را که الان تمام مراکز توریستی و تجاری آن در تیررس حمله نیروهای مقاومت مردمی یمن قرار گیرد از این چالش‌ها عبور کند زمینه همکاری با عربستان هم به غیر از مباحث زیارتی، بحث‌های اقتصادی و نظامی و هم چنین مسائل منطقه‌ای از جمله افغانستان، عراق، لبنان و سوریه که همه با هم گره خورده است.
> مذاکرات تشریفاتی است؟
کنعانی مقدم با اشاره به عمیق بودنِ اختلافات و نیز وابستگی شدید عربستانی‌ها در سیاست خارجه به تصمیمات واشنگتن به آفتاب یزد می‌گوید: با این نوع سطح روابط و اختلافات موجود، به نظر می‌رسد که مذاکرات بیشتر جنبه تشریفاتی دارد تا رسیدن به راه حلی که همه مسائل را حل کند. ممکن است یکی دو تا مسئله حل شود مثل باز شدن نمایندگی ایران در عربستان اما بعید می‌دانم تا زمانی که مسئله یمن وجود دارد روابط ایران و عربستان روابط عادی شود.
حسین کنعانی مقدم در واکنش به این موضوع که نوع بازتاب اخبار تحولات سیاسی فیمابین ایران و عربستان در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی با توجه به تعدد منابع خبری در دسترس نوعی دوگانگی ایجاد کرده، این گونه توضیح می‌دهد: عربستان آبستن حوادث بسیار بزرگی است اعتقادم بر این است آقای محمد بن سلمان همان صدام ثانی است و سیاستی که در قبال ایران دارد همان سیاست ضد ایرانی است و بحث عرب و عجم را در اولویت خود قرار داده پیشنهاد ما به وزارت خارجه این بود که قبل از اینکه محمد بن سلمان وارد حوزه قدرت شود با ملک سلمان مسائل را حل و فصل کنید در غیر این صورت با محمد بن سلمان این امکان فراهم نخواهد شد.
> عربستان مطیع دستورات کاخ سفید
وی می‌افزاید: معتقدم اولا سیاست خارجه عربستان با ایران مبتنی بر دیکته‌هایی است که آمریکایی‌ها می‌کنند و خودشان قادر به تصمیم‌گیری در مورد ایران نیستند. به نظر می‌رسد یک نوع رفتار سیاست خارجه ما در رابطه با عربستان تحت تاثیر فضاهای داخلی سیاسی دارد قرار می‌گیرد یعنی آنچه که در واقعیت در سیاست خارجه ما با عربستان است با آن چیزی که در داخل خیلی‌ها مطرح می‌کنند کاملا متفاوت است و این یک نوع خوش خیالی است در رابطه با آینده روابط ایران با عربستان.
> رویکرد سیاست خارجه ایران در قبال ریاض ساده انگارانه است؟!
این کارشناس در ادامه‌ی این مصاحبه با انتقاد تلویحی از نوع برخورد دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با موضوع عربستان تاکید می‌کند: کشورهای عربی تحت سه عنوان دارند
با هم هماهنگ می‌شوند:
- یکی شورای همکاری خلیج فارس است
- دیگری اتحادیه عرب
- و سوم سازمان کنفرانس اسلامی و در هر سه عربستان محور همه تعاملات است به همین دلیل اگر قطر، عمان، امارات، کویت و دیگر کشورها مثل مصر، اردن تمایلاتی نسبت به مسائل سیاست خارجه به ایران نشان می‌دهند یا باید در آن چارچوب باشد یا اینکه تشریفاتی و خنثی است و از این بیشتر نیز نخواهد بود. آن‌ها دنبال همان روشی هستند که با اسرائیلی‌ها دنبال کردند یعنی عادی‌سازی روابط، عرب‌ها به دنبال عادی‌سازی روابط با ایران هستند. یعنی دنبال این نیستند
که سیاست‌های ایران در رابطه با مسائل بین‌المللی خارجی همسو با این کشورها شود. ایران نه جزء کشورهای عرب است که آن‌ها بخواهند با ما هماهنگ کنند بلکه روش‌های خود را دارند و کار خود را انجام می‌دهند. تنها کاری که می‌توانیم بکنیم مسائل امنیتی، اقتصادی و بحث مقاومت را در روابط‌مان با کشورهای عربی - اسلامی گره بزنیم. در غیر این صورت آن‌ها هیچ نیازی به جمهوری اسلامی به عنوان قدرت منطقه‌ای برای تعامل ندارند.
> عادت کرده‌ایم به روشِ عبور از مشکلات به جای حل مشکلات
حسین کنعانی مقدم در بخش پایانی گفتگوی خود با آفتاب یزد به سراغ مباحث دیگر از جمله برخی اختلافات مابین ایران و عراق رفته، خاطرنشان می‌کند:
در رابطه با عراق باید بیشترین مناسبات‌مان را به سمت مسائل اقتصادی ببریم هم عراق و هم ما هر دو نیازمندیم. و بعد در مسائل سیاسی و دیپلماتیک با یکدیگر کشتی بگیریم در غیر این صورت ممکن است فشار سیاسی منجر به قطع روابط فعلی هم بشود.
> تجدید نظر یا واقع نگری؟
از کنعانی مقدم می‌پرسیم در سیاست خارجه به تجدیدنظر نیازمندیم یا واقع نگری؟ و او این گونه پاسخ می‌دهد: معتقدم در سیاست خارجی یک جانبه گرایی را باید کنار گذاریم فکر می‌کنیم هر چه ما در مفهوم سیاست خارجی و روابط بین‌الملل می‌خواهیم دیگران هم باید بخواهند. در صورتی که این طور نیست و این تصور غلط است همان چیزی که آمریکایی‌ها فکر می‌کنند که در جهان به عنوان قدرت اول هژمونی دارند و همه روابط بین‌الملل باید حول محور آمریکا بچرخد.
وی تاکید می‌کند: نیاز به بازسازی سیاست خارجه‌مان داریم یعنی واقع گرایانه و متناسب با شرایط باشد.
دور پنجم مذاکرات تهران -ریاض به‌زودی برگزار می‌شود
با اعزام سه دیپلمات ایرانی به عربستان، نمایندگی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی فعالیت مجدد خود در جده را پس از ۶سال وقفه از سرمی‌گیرد. سفیر کشورمان در عراق اعلام کرد که دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان به زودی در بغداد برگزار می‌شود. به گزارش ایسنا؛ ایرج مسجدی سفیر جمهوری اسلامی ایران در بغداد در اظهاراتی تاکید کرد که دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان به زودی در بغداد برگزار خواهد شد. مسجدی به موعد دقیق برگزاری این مذاکرات و جزئیات آن نپرداخت. براساس گزارشی که اخیرا ایسنا منتشر کرد با اعزام سه دیپلمات ایرانی به عربستان، نمایندگی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی فعالیت مجدد خود در جده را پس از ۶ سال وقفه از سرمی‌گیرد.
حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در دوم دی ماه ۱۴۰۰ در یک نشست خبری با «فواد حسین» وزیر خارجه عراق در تهران با اشاره به نقش بغداد در برگزاری چهار دور مذاکره بین ایران و عربستان اعلام کرد: عربستان سعودی با صدور ویزا برای سه تن از دیپلمات‌های ایران به عنوان دیپلمات‌های مستقر در سازمان کنفرانس اسلامی در جده موافقت کرده و ویزای این دیپلمات‌ها دریافت شده است، او همچنین به تازگی در مصاحبه با الجزیره صدور روادید برای دیپلمات‌های ایرانی برای حضور در جده را نشانه‌ای مثبت و خوب عنوان کرد. از سوی دیگر، سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه در ادامه گفت‌وگوی خود با خبرنگاران در مورد اظهارات یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر اینکه به زودی سفارتخانه‌های ایران و عربستان بازگشایی می‌شوند خطاب به خبرنگار پرسش‌کننده با بیان اینکه مناسبت در مورد این اظهارات را از خود نماینده‌ای که این موضوع را مطرح کرده است بپرسید و من اظهارات ایشان را به طور کامل ندیده‌ام، اظهار کرد: آنچه که در حال حاضر مطرح است تمرکز بر آغاز فعالیت نمایندگی ایران نزد سازمان همکاری اسلامی در جده است و دیپلمات‌های ما در این زمینه ویزا گرفته‌اند. وی ادامه داد:
همان طور که آقای رئیسی رئیس جمهور در اولین مصاحبه مطبوعاتی خود پس از انتخاب‌شان به این سمت اظهار کردند ایران آمادگی گشایش سفارت خود در عربستان را دارد و البته این بستگی به طرف سعودی دارد که چه اقدامات عملی را انجام دهد و ما تمام تمهیدات را خواهیم اندیشید که این مسیر به سمت اجرایی شدن حرکت کند.