«بیرو» اولین قهرمان زنده سینما

تنوع ژانر در سینمای ایران در سال‌های اخیر به شدت کاهش پیدا کرده بود و رونمایی از یک فیلم در ژانر بیوگرافی ورزشی، نوید این را می‌دهد که سینما از یکنواختی حاضر خارج خواهد شد.
افتتاحیه چهلمین جشنواره فیلم فجر با نمایش فیلم «بیرو» ساخته مرتضی‌علی عباس‌میرزایی همراه بود. این فیلم به زندگی علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان تیم ملی فوتبال کشورمان پرداخته است.
اگرچه فیلم «بیرو» چندان با نظر موافق منتقدان سینما روبه‌رو نشد و پس از اکران آن در خانه جشنواره فیلم فجر، نقد‌های نه چندان مثبتی درباره این فیلم منتشر شد، ولی حداقل «بیرو» توانست گام بلندی در راستای پرداخت به فیلم‌های ورزشی و بیوگرافی بردارد. شاید برای اولین بار در سینمای ایران، زندگی یک قهرمان زنده بر پرده سینما‌ها نقش بسته است.
پیش از این نزدیک‌ترین فیلم به «بیرو»، فیلم «غلامرضا تختی» بود که به زندگی جهان پهلوان تختی پرداخته بود. تفاوت موضوعی این دو فیلم در این است که تختی دیگر در میان ما نیست، ولی بیرانوند دروازه‌بان شماره یک تیم ملی فوتبال است و نسل جوان و نوجوان که مخاطبان جدی سینما به شمار می‌روند، او را به خوبی می‌شناسند و برای بسیاری از آن‌ها می‌تواند یک الگوی ورزشی به شمار آید. چرا فیلم‌های بیوگرافی ورزشی اهمیت دارد؟


پاول هیث، نویسنده سینمایی در یادداشتی به موضوع اهمیت ژانر ورزشی و بیوگرافی می‌پردازد و می‌نویسد: «رایج‌ترین داستان‌های فیلم‌های ورزشی، داستان رستگاری افراد ضعیف است. این داستان‌ها به دلیل پرداخت به زندگی ستاره‌های ورزشی که اغلب توسط میلیون‌ها نفر به عنوان الگو یا گاهی اوقات یک بت غیرقابل لمس شناخته می‌شوند، به جنبه‌های انسانی زندگی اشاره می‌کند. آن‌ها همچنین جذاب‌ترین داستان‌ها را در دنیای واقعی ورزش می‌سازند، با تیم‌ها یا ورزشکارانی که می‌توانند منطق را به چالش بکشند و فاتحین قبلی را با استراتژی درست یا خوش‌شانسی شکست دهند، همذات‌پنداری کنند. این غیرقابل پیش‌بینی بودن در دنیای واقعی ورزش است که به شکل سینما پیروان جهانی زیادی پیدا می‌کند. افراد واقعی که در عرصه مهارت و اراده با یکدیگر رقابت می‌کنند، همیشه می‌توانند داستان‌های فوق‌العاده‌ای خلق کنند.»
فیلم‌های ورزشی قهرمانان واقعی را به مردم معرفی می‌کنند، به بینندگان خود اجازه می‌دهند که پشت پرده موفقیت یک ورزشکار را در قالب یک داستان ببینند و از آن الگو بگیرند. در نهایت فیلم‌های ورزشی و بیوگرافی، به ترویج ورزش کمک می‌کنند.
آسوشیدپرس در گزارشی، ۲۵ فیلم سینمایی ورزشی مهم در تاریخ سینما را فهرست می‌کند. این فهرست بر منبای نظرات ۷۰ نویسنده سینمایی جمع‌آوری شده است. نکته مهم نظر نویسندگان درباره اهمیت فیلم‌های ورزشی در تاریخ سینما و البته زندگی مردم است. به اعتقاد آن‌ها همان طور که ورزش می‌تواند باعث شکل‌گیری اتحاد در جوامع شود و یک جامعه را برپا سازد، فیلم‌های سینمایی ورزشی نیز چنین کارکردی را دارند. قهرمان‌های خالص در فیلم‌های ورزشی
فیلم‌های ورزشی از جمله فیلم‌های قهرمان‌محور سینماست. قهرمان‌های فیلم‌های ورزشی تفاوت بزرگی با قهرمانان فیلم‌های ابرقهرمانی دارند. برخلاف تولیدات کمپانی‌هایی مانند «مارول» که قهرمانانش از توانایی‌های خارق‌العاده و غیرطبیعی برخوردارند، قهرمان فیلم ورزشی از ابتدا دارای هیچ توانایی مهمی نیست و حتی ضعف‌های آشکاری دارد که او را از دیگران پایین‌تر نشان می‌دهد. قهرمان فیلم‌های ورزشی در یک بازه زمانی رشد و برای رسیدن به موفقیت تلاش می‌کند. تماشاگر این نوع فیلم در طول داستان، بیننده مراحل رشد یک قهرمان را تا رسیدن به موفقیت تماشا می‌کند؛ آنچه در فیلم «بیرو» نیز به آن اشاره شده است و زندگی بیرانوند از کودکی تا رسیدن به قله‌های موفقیت به نمایش درآمده است. جای خالی‌ای که باید پر شود!
ساخت نمونه فیلم‌های ورزشی مانند «بیرو» در سینمای ایران گرچه نشان می‌دهد سینما می‌تواند در ژانر‌های مختلفی برای مردم و مخاطبان خود فیلم بسازد، ولی در صورت تداوم‌نداشتن تولید چنین فیلم‌هایی، نمی‌توان امیدوار بود تک‌نمونه‌ها بتوانند جریان‌سازی کنند.