روزنامه وطن امروز
1400/11/16
اوراسیا مقابل غرب
«ولادیمیر پوتین» دیروز پس از ۲ سال به پکن رفت و با «شی جین پینگ» همتای چینی خود دیدار کرد. سفر رئیس‌جمهور روسیه به چین برای شرکت در مراسم افتتاحیه المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن انجام شد. سفر پوتین و سران چند کشور دیگر از جمله قطر، ولیعهد امارات و روسای‌جمهوری آرژانتین، ترکمنستان، مصر و تاجیکستان و نخست‌وزیران مغولستان و پاکستان در حقیقت دهن‌کجی به تحریم دیپلماتیک این بازی‌ها توسط آمریکا و برخی متحدان غربی‌اش به بهانه‌های سیاسی بود. این در عین حال سومین سفر پوتین پس از شیوع جهانی کرونا (پس از سوییس و هند) و نخستین دیدار او با شیجینپینگ در دوران همه‌گیری است. این دیدار در شرایطی انجام شد که عالی‌ترین مقامات آمریکایی در برآوردهایی موازی ادعا کرده‌اند روسیه و چین با پایان المپیک زمستانی پکن به ترتیب به اوکراین و تایوان حمله خواهند کرد و به قول بایدن، در این صورت نظم جهانی فعلی دچار دگرگونی خواهد شد. به گفته سخنگوی نهاد ریاست‌‌جمهوری روسیه (کرملین)، پوتین دیروز بلافاصله پس از ورود به پکن به دیدار شیجینپینگ رفت و طرفین در فضایی گرم و دوستانه گفت‌وگو کردند. همزمان بیانیه مشترک رهبران ۲ کشور منتشر شد که در آن به غرب تاخته و بر اتحاد میان خود تاکید کرده بودند. به گزارش رویترز، در این بیانیه طولانی با آنکه بر احیای اتحاد سنتی میان فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین مانند دوران اقتدار بلوک شرق تاکید شده اما مشخصا با بازآفرینی فضای جنگ سرد مخالفت شده است. رؤسای‌جمهور روسیه و چین که این بیانیه مشترک را امضا کرده‌اند، طی آن اقدامات برخی کشورها (آمریکا، انگلیس و اتحادیه اروپایی) در تحمیل استانداردهای خود به دیگران را محکوم و مخالفت خود را با گسترش ناتو همراه با رویکردی مشابه جنگ سرد از سوی کشورهای غربی به روابط بین‌المللی اعلام کردند. این بیانیه در عین اعلام اتحاد همه‌جانبه و بی‌سابقه مسکو و پکن- که حتی در دوران جنگ سرد و اقتدار بلوک شرق دیده نشده بود- تقریبا به اکثر منازعات و چالش‌هایی که ۲ کشور با غرب دارند از جمله اوکراین، تایوان و شبه‌جزیره کره اشاره و اعلام می‌کند طرفین در آنها از یکدیگر حمایت خواهند کرد. در همین حال که مقامات چینی و روس همکاری‌های همه‌جانبه ۲ کشور را بی‌سابقه توصیف می‌کنند، کارشناسان نیز بر این موضوع صحه می‌گذارند که در طول تاریخ هرگز این ۲ قلمروی بزرگ که بیشترین مساحت محور ژئوپلیتیک موسوم به اوراسیا را شکل می‌دهند، اینچنین به لحاظ سیاسی و اقتصادی یکپارچه نبوده‌اند. همزمان با این سفر اما ۲ قرارداد عظیم انرژی میان ۲ کشور به امضا رسید. شرکت گازپروم روسیه، بزرگ‌ترین تامین‌کننده گاز طبیعی مصرفی اوراسیا و اروپا در اطلاعیه‌ای از امضای قرارداد با شرکت ملی نفت چین (CNPC) برای انتقال گاز طبیعی از مسیر خط لوله جدید خاوردور خبر داد. بر این اساس، چین طی 30 سال آینده سالانه 10 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی اضافی از روسیه وارد خواهد کرد. بدین ترتیب، مجموع کل واردات گاز طبیعی چین از روسیه به سالانه 48 میلیارد مترمکعب خواهد رسید. این تقریبا معادل میزان گازی است که روسیه قرار است از طریق خط «نورد استریم 2» به اروپا صادر کند؛ پروژه‌ای که تکمیل شده اما آغاز اجرای آن با بهانه‌جویی دولت آلمان، تحت فشار آمریکا به تعویق افتاده است. دیگر غول انرژی روسیه، شرکت روس نفت نیز با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد قرارداد مربوط به انتقال نفت به چین از مسیر قزاقستان با شرکت ملی نفت چین (CNPC) به امضا رسیده است که بر اساس آن طی 10 سال آینده به 100 میلیون تن نفت خواهد رسید. روس نفت به عنوان بزرگ‌ترین شرکت نفتی روسیه از سال 2015 تاکنون در مجموع 445 میلیون تن نفت به چین صادر کرده است. اینها ۲ نمونه از 15 قراردادی است که در حاشیه دیدار پوتین و شی در پکن بین ۲ کشور امضا میشود. هیات عالی‌رتبه روس که پوتین را در این سفر همراهی می‌کنند شامل 5 عضو از جمله «یوری اوشاکوف» دستیار رئیس‌جمهور، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه، «دیمیتری چرنیشنکو» معاون نخست‌وزیر، «نیکولای شولگینوف» وزیر انرژی و «ایگور سچین» رئیس شرکت روس‌نفت است. * حمایت چین از روسیه درباره اوکراین در آستانه این سفر، روز پنجشنبه وزیر خارجه روسیه در پکن با «وانگ‌یی» همتای چینی خود دیدار کرد. سرگئی لاوروف در این دیدار اعلام کرد: «روابط دوجانبه ما متکی بر توافق کلی گسترده در هر ۲ کشور است. آنها خودکفا و باثبات هستند، تحت تأثیر هیچ شرایط سیاسی نیستند و علیه هیچ کشور ثالثی جهت‌گیری ندارند». لاوروف در پایان این دیدار پس از مذاکره با وانگ درباره آخرین تحولات اوکراین و افغانستان، سند همکاری‌های جدید میان وزارتخانه‌های خارجه ۲ کشور را به همراه همتای چینی خود امضا کرد. او گفت مسکو از سطح همکاری بی‌سابقه با شریک چینی و همچنین حمایت متقابل قاطعانه ۲ کشور از یکدیگر بسیار رضایت دارد و ادامه داد: «مقامات مسکو و پکن همکاری بسیار نزدیکی در عرصه فعالیت وزارت خارجه دارند و این هماهنگی اقدامات به تقویت ثبات و قابل پیش‌بینی بودن اوضاع در امور بین‌المللی کمک می‌کند». در بیانیه وزارت خارجه چین درباره این سفر آمده است که پکن موضع مسکو درباره تضمین‌های امنیتی خواسته‌شده از آمریکا و ناتو را درک کرده و از آن حمایت می‌کند. * لاوروف سند آمریکایی‌ها درباره اوکراین را جعلی خواند لاوروف همچنین دیروز ادعای جدید غربی‌ها درباره تلاش مسکو برای تدوین اسناد جعلی برای به دست آوردن بهانه برای حمله به اوکراین را بی‌معنی توصیف کرد. این ادعا برای نخستین‌بار به نقل از یک مقام آمریکایی صبح روز پنجشنبه گذشته توسط روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست منتشر شد، سپس شبکه «سی‌ان‌ان» و سایر رسانه‌ها آن را مطرح کردند. بعدازظهر همان روز «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد این دولت بایدن بوده که این اطلاعات را علنی کرده است. پرایس گفت: «اطلاعات شناخته شده برای دولت آمریکا، از نهادهای اطلاعاتی که ما از حالت طبقه‌بندی خارج کرده‌ایم، گرفته شده است». او همچنین با بی‌اعتنایی نسبت به ادامه سوالات «مت لی» خبرنگار دیپلماتیک خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «اگر به اعتبار دولت ایالات متحده، دولت انگلیس و سایر دولت‌ها شک دارید و اطلاعاتی که روس‌ها منتشر می‌کنند آرام‌تان می‌کند، به خودتان مربوط است». او دولت روسیه را متهم کرد که ویدئویی تبلیغاتی را با به تصویر کشیدن عوامل بحران، صحنه‌سازی انفجارهای جعلی و تجهیزات نظامی ناتو مانند هواپیماهای بدون سرنشین ترکیه به عنوان بهانه‌ای برای حمله به اوکراین در روزهای آینده تهیه کرده است. «لیز تراس» وزیر خارجه انگلیس نیز در اقدامی هماهنگ برای افزایش فشار علیه مسکو از این ادعای واشنگتن حمایت کرد و گفت: «شواهدی تکان‌دهنده و واضح از خشونت و فعالیت‌های پشت پرده روسیه برای ایجاد بی‌ثباتی در اوکراین وجود دارد». وزیر خارجه روسیه در واکنش به آنها گفت: «برخی اظهارات وزارت خارجه آمریکا را که روسیه ویدئوهایی جعلی را آماده کرده که حمله ادعایی نیروهای اوکراینی به دونباس را نشان می‌دهد، مطالعه کرده‌ام. خب! ماهیت توهمی این نوع اتهام‌زنی‌ها که هر روز تعداد بیشتر و بیشتری از آنها تولید میشود، برای هر کارشناس علوم سیاسی کم‌وبیش مجربی واضح است». *** ورود به دوره جدید با روابط همه‌جانبه روسیه و چین ولادیمیر پوتین در آستانه سفر روز جمعه خود به چین، مقاله‌ای با عنوان «روسیه و چین؛ مشارکت راهبردی آینده‌محور» برای خبرگزاری دولتی چین، شینهوا نوشت. رهبر کرملین در این مقاله تأکید کرد روسیه و چین به هم نزدیک و همسایگانی هستند که روابط‌شان به سنت‌های چند صد ساله دوستی و اعتماد متقابل گره خورده است. پوتین نوشت: «روابط روسیه و چین با مشارکت همه‌جانبه و همکاری راهبردی، با ورود به دوره جدید، به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده و به الگویی از کارآیی و مسؤولیت‌پذیری برای آینده تبدیل شده است».