روزنامه جوان
1400/11/18
روان‌آزاری با تصاویر خشن کسب‌و‌کار رسانه نیست
همان طور که دانستن حق مردم است، رسانه باید تأثیر پیام روی مخاطب را به عنوان بخشی از حقوق مخاطب در نظر بگیرد. نمایش خشونت عریان، تصاویر منافی‌عفت و تمامی اخباری که باعث جریحه‌دار شدن افکار عمومی میشود، جزئی از خطوط قرمز اخلاقی رسانه‌های حرفه‌ای در سراسر دنیاست.روز گذشته یک رسانه آنلاین به دلیل پخش تصاویر و مطالب مغایر با عفت عمومی و بهداشت روانی جامعه از سوی مراجع قانونی توقیف شد. هیئت نظارت بر مطبوعات حکم توقیف سایت خبری «رکنا» را پس از پخش ویدئوی دلخراش یک قتل صادر کرد. این برای نخستین بار نیست که رسانه‌های عمدتاً متعلق به بخش خصوصی، برای جلب نگاه مخاطبان و بالا بردن میزان تماشای اخبار خود، دست به انتشار اخبار، عکس‌ها و ویدئو‌هایی می‌زنند که از سوی جامعه غیراخلاقی شمرده می‌شوند و به صورت مستقیم سلامت روانی جامعه را تهدید می‌کنند. «جوان» در ادامه نظرات دو تن از استادان پیشکسوت ارتباطات و روزنامه‌نگاری را درباره حقوق مخاطب و حد آزادی رسانه در نشر اخبار و تصاویر جویا شده است. رسانه موظف به پاسداشت اخلاق است
دکتر محمدمهدی فرقانی، روزنامه‌نگار باسابقه و استاد پیشکسوت ارتباطات در گفتگو با «جوان» با اشاره به اینکه اخبار حوادث جزو جذاب‌ترین اخبار در همه رسانه‌ها هستند، می‌گوید: «در میان اخبار حوادث نیز خبر‌های مربوط به جنایات و قتل و حواشی مربوط به آن‌ها از پرمخاطب‌ترین خبرها به شمار می‌آیند، اما در همه دنیا شیوه‌نامه‌هایی برای انتشار اخبار و تصاویر مرتبط با حوادث وجود دارد که رسانه‌های معتبر آن را رعایت می‌کنند.» فرقانی می‌افزاید: «رسانه‌ها در مقابل اخبار حوادث با یک تناقض روبه‌رو هستند؛ از سویی باید آخرین اخبار را در اختیار مخاطب قرار دهند و از سوی دیگر موظف به پاسداشت عواطف انسانی و اخلاق عمومی هستند. رسانه نباید آنچه را که با روح و روان مردم در تعارض است، منتشر کند و این کار به نوعی خودسانسوری اخلاقی در راستای حقوق مخاطب است.»
استاد پیشکسوت ارتباطات با تأکید بر اینکه رعایت اصول اخلاقی رسانه در جامعه ما که مدعی اخلاقمداری است، باید بیشتر از سایر نقاط دنیا باشد، می‌افزاید: «روزنامه‌نگار موظف به رعایت اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت اجتماعی است. این مسئله در رسانه‌های حرفه‌ای که دارای نظام سردبیری و نظارت سازمانی هستند، بیشتر رعایت میشود و خبرنگار خود را موظف می‌داند خبر را با سردبیر هماهنگ کند، این تفاوت رسانه‌های حرفه‌ای و آماتور است. متأسفانه بخشی از آنچه امروز شاهد آن هستیم، حاصل بی‌تجربگی و بی‌اطلاعی کسانی است که کار خبری می‌کنند، اما از مسئولیت‌های روزنامه‌نگاری آگاهی ندارند و تلاش دارند با هر چه عریان‌تر نشان دادن موضوعات برای رسیدن به منافع مادی و معنوی در رقابت با دیگر رسانه‌ها جلو بیفتند.» لزوم آموزش خبرنگار حرفه‌ای
فرقانی آموزش حرفه‌ای خبرنگاری را در کاهش انتشار اخبار و تصاویر منافی اخلاق مؤثر می‌داند و می‌گوید: «یک روزنامه‌نگار حرفه‌ای آموزش‌دیده به خوبی می‌داند که نیاز مخاطب چیست و چه چیزی را چگونه باید منتشر کند. روزنامه‌نگار حرفه‌ای به افکار عمومی احترام می‌گذارد و باعث جریحه‌دار شدن اخلاق نمی‌شود.»
وی با تأکید بر اینکه در کنار تربیت روزنامه‌نگار حرفه‌ای، نیازمند تدوین آیین‌نامه‌های اخلاقی و حرفه‌ای خبرنگاری هستیم، ادامه می‌دهد: «آموزش نقطه پایان مسئولیت خبرنگار نیست و در کنار آن باید اصول و مقررات مناسب با وظایف رسانه‌ها تدوین شود که با رعایت آن فضای حرفه‌ای و اخلاقی بر فعالیت رسانه و خبرنگار حاکم شود.» نمایش خشونت در رسانه به ترویج خشونت کمک می‌کند
دکتر حسینعلی افخمی، استاد باسابقه ارتباطات و فارغ‌التحصیل رشته روزنامه‌نگاری از دانشگاه لیدز انگلستان در گفتگو با «جوان» به موضوع مخاطب عام رسانه‌ها و لزوم توجه به این نکته اشاره می‌کند و می‌گوید: «فرض اصلی در فعالیت رسانه این است که مخاطب عام بیننده یا خواننده این خبر است. رسانه حق ندارد بدون در نظر گرفتن اینکه همه گروه‌های سنی مخاطب او هستند، دست به انتشار تصاویر بزند. در مورد اخبار حوادث و جنگ، تصور کنید یک خانم باردار اگر چنین تصاویر خشونت‌بار و تکان‌دهنده‌ای را ببیند، چه تأثیری روی او و جنین خواهد گذاشت که شاید جبران‌ناپذیر باشد!»
افخمی با انتقاد از پخش تصاویر مربوط با اخبار قتل و جنایات در رسانه‌ها می‌افزاید: «رسانه باید بداند بین آن چیزی که مأمور پلیس، کارآگاه یا قاضی از حادثه می‌بیند و آنچه مردم عادی باید از آن حادثه بدانند یا ببینند، تفاوت عمده‌ای است. مردم لازم نیست تصاویر حوادث را ببینند. در این نوع خبرها، نوشتن خبر به حد کافی می‌تواند در تصویر‌سازی ذهن مخاطب تأثیرگذار باشد ولی تماشای تصاویر به صورت مستقیم بر ذهن و روان افراد تأثیر سوء می‌گذارد.»
وی با اشاره به اینکه رسانه‌های کشور انگلیس و دیگر کشور‌های اروپایی و امریکایی در نشر تصاویر دقت زیادی انجام می‌دهند تا مخاطب کمترین آسیب روحی را ببیند، می‌گوید: «طبق آیین‌نامه‌ها، تصاویر صحنه‌های دلخراش، یا پخش نمی‌شود یا به بیننده پیش از آن تذکر داده میشود و باز هم تا حد ممکن از نمایش تصاویر به صورت واضح و عریان جلوگیری میشود.»
استاد پیشکسوت ارتباطات تأکید می‌کند: «رسانه‌ها باید توجه داشته باشند که از نظر اخلاق حرفه‌ای، نمایش یک تصویر از خشونت می‌تواند به دامن زدن به آن و تقلید دیگران از آن کمک کند. تصاویر می‌توانند باعث ایجاد نفرت و تشدید خشونت شود و حتی در اقلیت‌های قومی این کار می‌تواند به ترویج یک عمل در دیگر اعضای آن قوم و گروه کمک کند.»
افخمی می‌گوید: «تا زمانی که در ایران تعریف درستی از روزنامه‌نگار حرفه‌ای نداشته باشیم و روزنامه‌نگار از حقوق مادی و معنوی خود و مسئولیت‌های آن بی‌خبر باشد، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم دیگر شاهد انتشار اخبار و تصاویر منافی اخلاق و عفت عمومی نباشیم.»
وی ادامه می‌دهد: «همان طور که پزشک مسئول سلامت و درمان افراد است و در چارچوب‌های قانونی فعالیت می‌کند، روزنامه‌نگار نیز به عنوان پزشک اجتماع باید از نظر اخلاق حرفه‌ای دارای چارچوب‌های رفتاری باشد.»
افخمی با اشاره به اینکه رسانه‌های ضعیف و غیرحرفه‌ای برای دیده شدن دست به هر کار غیراخلاقی می‌زنند، می‌گوید: «یکی از راه‌های دیده شدن برای این رسانه‌ها دستاویز قرار دادن «ترین»هاست و تلاش می‌کنند با نشر اولین خبرها و تصاویر خود را مطرح کنند.»
این استاد دانشگاه معتقد است: «باید در کنار قدرت قضایی برای کنترل فعالیت رسانه‌ها، اخلاق حرفه‌ای در قالب نظام سردبیری گسترش پیدا کند و روزنامه‌نگار حرفه‌ای از سوی مدیران مسئول و سردبیران رسانه‌ها مورد حمایت قرار گیرد.»
سایر اخبار این روزنامه
از آبی آبی تا قرمز قرمز!
توزیع ۱/۵ میلیون بسته معیشتی بسیج در دهه فجر
روان‌آزاری با تصاویر خشن کسب‌و‌کار رسانه نیست
مسئولیت اخلاقی رسانه
سر نترس ورزش را بالا می‌برد
مادرم می‌گفت کاش پسر بیشتر داشتم تا برای دفاع از حرم می‌فرستادم
معافیت نیم‌بند امریکا دستاویز اروپا شد
بیشتر زوج‌ها پس از طلاق توافقی پشیمان می‌شوند!
تروریست جمشید شارمهد: ما خجالت نمی‌کشیم کسی را بکشیم!
محتکران برنج در استان‌های شمالی اگر عرضه نکنند بازرسی خواهیم کرد
ترفند امریکایی‌ها برای شرطی کردن مجدد کشور
پیشنهاد توکلی برای رفع تبعیض و کسری بودجه
سکوت در برابر یک ادعای جنجالی
عضویت ناظر رژیم صهیونیستی تعلیق شد
