دولت چگونه جهش صادراتی را رقم زد؟

گروه اقتصادی- مرجان اسلامی فر/ براساس آنچه که گمرک اعلام کرده است ارزش صادرات غیرنفتی ایران در 10 ماهه سال‌جاری با رشد 37 درصدی به رقم ۳۸ میلیارد و ۷۰۳ میلیون دلار رسیده است. این در حالی است که سال گذشته دولت روحانی در همین دوره زمانی رقم 28 میلیارد دلار را ثبت کرده بود. کاهش صادرات در آن مقطع زمانی مورد واکاوی قرار گرفت و صحبت مشترک فعالان اقتصادی و صادرکنندگان این بود که بخشنامه‌های خلق الساعه و عدم پایداری در تصمیم‌ها (دولت وقت) سبب شده بود که صادرات روند کاهشی به خود بگیرد. آنها به طور مداوم از بانک مرکزی، سازمان توسعه تجارت و وزارت صمت درخواست می‌کردند که تصمیم‌های یک طرفه و بدون کارشناسی اتخاذ نشود اما در تمام آن روزها به جای آنکه آجری از دیوار مشکلات برداشته شود، آجر دیگری بر آن گذاشته می‌شد و با عینک بدبینی به تمام صادرکنندگان نگاه می‌شد. فعالان اقتصادی مرتب در معرض اتهام قرار می‌گرفتند و برای آنها خط و نشان کشیده می‌شد اما اکنون فضای عمومی و تخصصی نسبت به فعالیت و کارکرد تجار و فعالان اقتصادی تغییر کرده است و طی این مدت همواره دولت به‌دنبال کاهش موانع و حذف آجرهایی بوده است که طی چند سال اخیر روی هم گذاشته شده بود. در ادامه نظر 7 فعال اقتصادی را جویا شده‌ایم که می‌خوانید.

چرایی افزایش صادرات کشور در یک نگاه
1-باز شدن مرزها برای صادرات کالا


2-افزایش ارزش صادرات فرآورده‌های نفتی
3-عادی شدن شرایط مبادلات بین‌المللی
4-متنوع‌سازی بسته برگشت ارز حاصل از صادرات
5-حذف نگاه جرم انگاری به صادرکنندگان
6-توسعه روابط با کشورهای همسایه
7-نگاه حمایتی دولت به صادرکنندگان
8-کاهش همه‌گیری ویروس کرونا
9-مذاکره با ترکمنستان و همکاری این کشور برای صادرات کالا به روسیه و ازبکستان
10-وضعیت صدور بخشنامه‌ها بهتر شده است
11-دولت سیزدهم بخشنامه خلق الساعه ابلاغ نکرده است
12-ثبات نرخ ارز طی چند ماه اخیر
13-همکاری بانک مرکزی با صادرکنندگان
14-سیگنال‌های دیپلماسی فعال اقتصادی مثبت از مذاکراتی که در جریان است
15-خوش بینی و اطمینان فعالان اقتصادی به دولت سیزدهم.

فضای رعب و وحشت از صادرکنندگان برداشته شد

محمدرضا فاروقی
 نایب‌رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران
افزایش صادرات غیرنفتی طی 10 ماهه سال‌جاری نسبت به‌ مدت مشابه سال گذشته چند دلیل دارد؛ اولین آن به واکسیناسیون سراسری و کاهش همه‌گیری ویروس کرونا برمی‌گردد، 6 ماهه اول سال 99 و بخصوص سه ماه اول آن اکثر مرزها بسته بود و صادرات کالا به‌شدت محدودیت داشت؛ اما در سال‌جاری صادرکنندگان با چنین چالشی مواجه نشدند و صادرات کالا تسهیل شد. دلیل دیگری که این روزها شاهد رشد صادرات غیرنفتی هستیم به افزایش ارزش صادرات فرآورده‌های نفتی برمی‌گردد. در این میان بخش اعظمی از رشد صادرات مربوط به عادی شدن شرایط مبادلات بین‌المللی است. بر این اساس سختگیری‌ها نسبت به صادرات کالاهای ایرانی کمتر شده است و فعالان اقتصادی با شرایط بهتری صادرات را دنبال می‌کنند. یکی از اقدام‌های خوبی که طی چند وقت اخیر انجام شده حل و فصل مشکلات تعهدات ارزی صادرکنندگان است. در حال حاضر صادرکنندگان به هر روشی که می‌خواهند می‌توانند تعهدات ارزی خود را رفع کنند. این در حالی است که در گذشته محدودیت وجود داشت و به هر روشی امکان برگشت ارز حاصل از صادرات وجود نداشت. مبحث دیگری که بسیار مهم است برداشته شدن فضای رعب و وحشت از صادرکنندگان است. طی چند وقت اخیر نگاه‌ها به صادرکنندگان جرم انگاری نیست و همین امر سبب شده که فعالان اقتصادی رغبت بیشتری برای صادرات داشته باشند. به نظر می‌رسد با وضعیت موجود صادرات غیر نفتی تا پایان سال‌جاری به 45 میلیارد دلار برسد، این در حالی است که سال گذشته این عدد 34 میلیارد دلار و سال 98 حدود 42 میلیارد دلار بوده است.

پیام دولت سیزدهم به صادرکنندگان

شعبان فروتن
 عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
رشد 10 میلیارد دلاری (طی 10 ماهه سال‌جاری) صادرات غیرنفتی در دولت سیزدهم چند پیام دارد. یکی از پیام‌ها نگاه حمایتی دولت به صادرکنندگان است. به نظر می‌رسد که دولت نگاه ویژه‌ای به صادرات دارد و می‌خواهد فرصتی را فراهم کند که فعالان اقتصادی با وضعیت و شرایط بهتری بتوانند موضوع صادرات را دنبال کنند. طی سال‌های گذشته به جهت تحریم، کرونا و برخی از تصمیم‌های اشتباه دولت، صادرات کشور لطمه دید. پیام دیگری که از افزایش صادرات غیرنفتی می‌توان برداشت کرد، توسعه روابط با کشورهای همسایه است. دولت رئیسی در حال احیای روابط با کشورهای همسایه است و همین امر کمک خواهد کرد که تمایل فعالان اقتصادی برای صادرات کالا بخصوص به کشورهای همسایه چند برابر شود. پیش‌بینی من این است که صادرات غیرنفتی تا پایان سال‌جاری بهبود پیدا کند و سال آینده رقم‌های بهتری در این حوزه ثبت شود.

احیای مسیرهای صادراتی

محمدعلی محمد میرزاییان
نایب‌رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران
سال گذشته به علت اوج گیری شیوع ویروس کرونا خیلی از محصولات و کالاها به‌دلیل بسته بودن مرزها، صادر نشدند و این امر خسارت زیادی به صادرکنندگان وارد کرد. مدت طولانی کالاها پشت مرزها ماند و این امر برای فعالان اقتصادی بسیار سنگین بود. اما در سال‌جاری وضعیت بسیار بهتر شده است و دیگر کالاها در مرز سرخس و بندر انزلی نمی‌ماند. از طرفی طی مذاکراتی که رئیس‌جمهور با مقامات ترکمنستان داشت صادرات کالا از این مسیر به سمت قزاقستان و ازبکستان فراهم شده است. پیش از این فعالان اقتصادی با چالش‌هایی در این خصوص مواجه شده بودند. نکته دیگری که باعث شده رقم صادرات کشور روند افزایشی به خود بگیرد، صادرات کالا به کشورهای همسایه بخصوص عراق است. دولت سیزدهم به‌دنبال توسعه روابط اقتصادی با کشورهای همسایه است.

صادرات وارد فصل جدیدی شده است

مجیدرضا حریری
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین
طی سال‌های گذشته صادرات غیرنفتی کشور روند افزایشی به خود گرفته بود، اما تحریم و شیوع ویروس کرونا عواملی شدند تا رشد صادرات متوقف شود. طی 10 ماهه سال‌جاری حدود 38 میلیارد دلار کالا صادر شده است که نسبت به سال گذشته در همین مقطع زمانی رشد 10 میلیارد دلاری داشته است. این امر نشان می‌دهد که صادرات غیرنفتی دوباره در حال احیا شدن است و می‌خواهد وارد فصل جدیدی شود. برای آنکه روند صادرات غیرنفتی صعودی شود می‌توان صادرات به چین را جدی‌تر دنبال کرد. در حال حاضر ایران به چین خشکبار، زعفران، گیاهان دارویی، شیرینی و شکلات و گلاب صادر می‌کند، به همین جهت اگر به این موضوع توجه جدی شود، می‌توان شاهد جهش در صادرات غیرنفتی بود.

رشد صادرات غیرنفتی با حذر از بخشنامه‌ها

رضا کامی
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
افزایش صادرات غیرنفتی، موضوعی است که از چندماه گذشته پیش‌بینی شده بود. از آنجا که دولت و بخصوص وزارت صمت و بانک مرکزی به‌دنبال تسهیل امور برای صادرکنندگان بودند، این تصور ایجاد شده بود که طی 10 ماهه سال‌جاری رقم صادرات از 35 میلیارد دلار فراتر برود که خوشبختانه اکنون حدود39 میلیارد دلار ثبت شده است. یکی از عوامل مهمی که باعث شده صادرات از روند کاهشی فاصله بگیرد، ایجاد خوش بینی بین صادرکنندگان و فعالان اقتصادی بوده است. دولت سیزدهم به جهت حذرکردن از بخشنامه‌های خلق الساعه و حذف برخی از قوانین زائد باعث شده است که فعالان تجاری به آینده اقتصادی کشور خوش بین شوند و برای افزایش صادرات برنامه‌ریزی و مذاکره داشته باشند. اگر این روند برای سال‌های آتی دنبال شود می‌توان ضمن توسعه صادرات به کشورهای همسایه در صادرات به کشورهای اروپایی هم بسیار موفق‌تر عمل کرد.

نگاه ویژه‌تر به صادرات

محمد امیرزاده
عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران
با کاهش همه‌گیری ویروس کرونا، روند صادرات تمام کشورها روند افزایشی به خود گرفته است و ایران نیز با وجود تحریم‌ها از این قاعده مستثنی نیست و توانسته صادرات به کشورهای مختلف و بخصوص کشورهای همسایه را دنبال کند. فعالان اقتصادی نشان دادند که با سخت‌ترین شرایط می‌توانند کالا به بازار هدف خود صادر کنند، به همین علت ضرورت دارد که دولت نگاه ویژه تری به این حوزه داشته باشد تا روند صادرات با سرعت بیشتری صعودی
شود. تمام بخش‌ها و بخصوص وزارت امور خارجه و سازمان توسعه تجارت باید تلاش کنند تا صادرات ایران رونق بیشتری بگیرد و قطعاً این امر زمانی محقق خواهد شد که فرصت‌ها برای حضور مداوم در کشورهای هدف صادراتی فراهم شود. دیپلماسی فعال اقتصادی نیز در افزایش صادرات موثر است.

صادرکنندگان به آینده امیدوار شدند

سیدمصطفی موسوی
رئیس اتاق مشترک ایران و ویتنام
افزایش 10 میلیارد دلاری صادرات غیرنفتی ایران، چند دلیل مهم دارد که دولت سیزدهم برای صادرکنندگان و فعالان اقتصادی فراهم کرده است. یکی از نکات مهم وضعیت بخشنامه‌ها است که خوشبختانه نسبت به سال‌های گذشته بهبود یافته است و از طرفی این دولت سعی کرده از ابلاغ و صدور بخشنامه‌های خلق الساعه پرهیز کند. لذا امیدواریم این روند ادامه داشته باشد تا فعالان اقتصادی با شوک‌های یکباره مواجه نشوند. دستورالعمل تعهدات ارزی، بهبود یافته است و دیگر صادرکنندگان با سدهای گذشته روبه‌رو نیستند. فرصت‌های صادراتی نسبت به گذشته بهتر شده است و فعالان اقتصادی با شرایط مناسب‌تر و با دغدغه کمتر برای صادرات برنامه‌ریزی می‌کنند. در این میان باید تأکید کرد که طی چند ماه اخیر ثبات نرخ ارز هم کمک کرده است که صادرکنندگان بتوانند برای افزایش صادرات برنامه‌ریزی کنند. مبحث بعدی که باید به آن پرداخت، کم شدن آثار تحریم است. به نظر می‌رسد خیلی از کشورها که زمانی تمایل به همکاری با ایران را نداشتند این روزها سطح همکاری خود را افزایش دادند و خریدار کالاهای ایرانی شدند و این امر در صادرات کالا به کشورهای همسایه به وضوح دیده می‌شود و همین امر سبب شده صادرات محصولات فولادی و پتروشیمی روند فزونی به خود بگیرد. سیگنال‌های مثبت از مذاکرات برای احیای برجام هم نکته دیگری است که نباید از آن غافل شد؛ این امر رغبت فعالان اقتصادی برای توسعه صادرات و همکاری با سایر کشورها را بیشتر کرده است. از طرفی طی چند ماه اخیر بانک مرکزی سعی بر تسهیل امور دارد و دیگر روبه‌روی فعالان اقتصادی قرار نمی‌گیرد. سیاست منطقه‌ای به گونه‌ای در حال دنبال شدن است که هدف غایی آن افزایش صادرات است. این موارد بارقه‌ای از امید را بین صادرکنندگان ایجاد کرده است.