روزنامه خراسان
1400/11/24
گلایه از واژه سازی در فضای مجازی، جریان سوم لاریجانی و خیز هسته ای ماکرون
گفت‌وگو با دکتر محمدجعفر یاحقی استاد زبان و ادبیات فارسی درباره واژه‌سازی‌های عجیب در فضای مجازی
کسی جلودار ولنگاری در زبان فارسی نیست
اکرم انتصاری-حفظ و پاسداری از زبان فارسی از گذشته تا به امروز دغدغه بزرگان این زبان ارزشمند بوده است. در طول این سال‌ها همواره موج‌ها و سهل‌انگاری‌هایی نیز وجود داشته که موجب نگرانیِ دوستداران زبان فارسی شده‌است. یکی از این موج‌ها که به واسطه گسترش فضای مجازی در کمین زبان فارسی است، رواج اصطلاحات خودساخته، عجیب و غریب و بی‌معنی است که به سرعت فراگیر می‌شوند. شاید عباراتی مانند «آب می‌قولی؟» به معنای «آب می‌خوری؟ »و از این دست را شنیده باشید. درباره این عبارات که در مقاطع مختلف در زبان گفتاری رایج می‌شوند، با دکتر محمدجعفر یاحقی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. ما در برابر عبارات و اصطلاحات غیرمتداولی که بیشتر در فضای مجازی شنیده می‌شوند، باید بی‌توجه باشیم یا آن‌ها را نقد کنیم؟ خود کلمه رایج و مفهوم آن گذراست؛ مدتی هست و مدتی نیست. در مقطعی مورد توجه است و بعد به دلایلی فراموش میشود. این‌ها هیچ مشکلی در زبان ایجاد نمی‌کند، اما کلماتی که نیازِ زبان فارسی هستند و فناوری و فنی را با خودشان دارند جاگیرتر هستند و ممکن است بعدها در زبان هم وارد شوند. مثل کلماتی که به همراه رایانه وارد زبان فارسی شدند؛ چون جامعه به آن‌ها نیاز دارد و در زمان خود معادلی نداشتند. این کلمه‌ها در زبان فارسی می‌مانند؛ زیرا از قبل چاره‌ای برای آن‌ها اندیشیده نشده‌است. مگر قبل از این‌که موقعیت پیدا کنند، تشکیلات و فرهنگستان معادل‌سازی کند و معادل آن را وارد زبان فارسی کند. در این صورت آن معادل ماندگار میشود؛ البته اگر کلمات خوب و کوتاه و جا افتاده‌ای باشند. به تازگی عباراتی در فضای مجازی رایج شده که شکل زبان را نیز تغییر داده‌است. مثلاً به جای «غذا می‌خوری» گفته میشود «غذا می‌قولی؟» جا افتادن این عبارات به زبان فارسی آسیب نمی‌زند؟ این موضوع در هر زبانی وجود دارد. کلماتی که رایج می‌شوند و گروه خاصی از نوجوان‌ها و جوان‌ها با آن گفت‌وگو می‌کنند، طبعاً گذرا و محدود هستند و در همان فضای جوانانه باقی می‌مانند. این عبارات در میان بزرگ‌سالان و فضاهای علمی و دانشگاهی به کار نمی‌روند و خطری هم برای زبان فارسی ایجاد نمی‌کنند. البته ولنگاری در زبان فارسی متأسفانه زیادتر شده و کسی جلودارش نیست. هر چقدر ما بتوانیم در الگوها و رسانه‌هایی که تأثیرگذارند، احتیاط کنیم بهتر است. آن‌ها که مسئول و متوجه هستند نباید این اصطلاحات و کلمه‌ها را به کار ببرند تا زودتر فراموش شوند. به نظر شما در رسانه‌هایی مانند تلویزیون و شبکه نمایش خانگی به اندازه کافی به زبان اهمیت داده میشود؟ تأثیر صدا‌و‌سیما در ترویج کلمه‌ها و اصطلاحات بسیار زیاد است. بنابراین اگر کلمه‌های وارداتی به این وسیله وارد زبان فارسی شوند و جای خودشان را در زبان باز کنند بسیار خطرناک است و اگر ادامه پیدا کند چیزی از موجودیت زبان باقی نمی‌ماند. تنها مسئله زبان نیست. زبان معبری برای انتقال فرهنگ است و این کلمه‌هاست که فرهنگ و هویت ما را نگه می‌دارد. اگر ما آن را در مسیر کلمه‌ها و مفاهیم زبان‌های دیگر قربانی کنیم، خود به خود لطمه بزرگ و شدیدی به فرهنگ و هویت ملی‌مان می‌خورد. رسالت صدا‌و‌سیما و فضای مجازی در این زمینه خیلی زیاد است و متأسفانه بی‌مسئولیتی است که راه را برای ورود زبان‌های دیگر باز گذاشته است. چرا مسئله توجه کم به زبان فارسی در تبلیغات تلویزیونی پررنگ‌تر است؟ به ظاهر نظارت وجود دارد ولی در عمل نظارتی نمی‌بینیم. فرهنگستان بخشی دارد که مربوط به صدا‌و سیماست اما این‌که دقیقاً چه کاری در این قسمت انجام میشود، مشخص نیست. در تلویزیون هم نظارت‌های دیگری هست؛ مثلاً هیچ‌وقت دوتار در تلویزیون نمی‌بینید اما فرهنگ و هویت فرهنگی ما به غارت می‌رود و کسی به این موضوع توجه نمی‌کند. زبان فارسی، زبان فرهنگ و نجابت قوم ایرانی است و اگر این زبان نباشد و در معرض تجزیه و فراموشی قرار گیرد، آن کلیت از دست می‌رود؛ چون با زبان فارسی است که تفاهم ملی ایجاد میشود. لاریجانی در پی راه اندازی جریان سوم؟ سخنان اخیر علی لاریجانی با موضوع حکمرانی مطلوب نشان می دهد او نیم نگاهی به ارائه یک مانیفست نظری-اجرایی دارد و همچنان می خواهد در عرصه سیاست باقی بماند علی لاریجانی از یک‌سو خود را منتقد سیاست‌های شورای نگهبان نشان می‌دهد، از سوی دیگر سعی می‌کند نیروهای میانه‌رو هر جناح را دور خود جمع کند و از دیگر سو می‌خواهد به نوعی دست به نظریه‌پردازی بزند و حکمرانی مطلوب خود را ارائه دهد. سایت خبرسراسری نوشت: سخنان اخیر علی لاریجانی با موضوع حکمرانی مطلوب نشان می‌دهد او همچنان می‌خواهد خود را در عرصه سیاست نگه دارد. سال1400 در کارنامه سیاسی لاریجانی سال پر فرازونشیب و گاه هیجان‌انگیزی بود که از تنش با شورای نگهبان تا ردصلاحیت و اتفاقات سیاسی از این دست ادامه داشت. حالا مشخص است که او نه‌تنها از صحنه عقب ننشسته بلکه خواهان ماندن در سیاست روز است. او بر خلاف دیگر سیاست‌مداران جمهوری اسلامی در 43سال اخیر دارای یک نکته متغیر است و آن تضاد با شورای نگهبان در کنار همراهی با رهبری است. درست است که لاریجانی توسط بخشی از قدرت برای حضور در صحنه انتخابات کنار زده شده است اما در واقعیت او هنوز یکی از مشاوران اصلی رهبری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضو شورای انقلاب فرهنگی و یکی از گزینه های اصلاح طلبان است که آینده سیاسی خود را صرفا با یک بار رد صلاحیت توسط شورای نگهبان به پایان نمی‌برد. لاریجانی برای بروز و ظهور بیشتر که عمدتا از صندوق انتخابات و ریاست جمهوری می گذرد به پایگاه رای مشخصی نیاز دارد که می توان نیروهای میانه رو جریان های سیاسی موجود را فصل مهمی از این سبد رای دانست، از اصلاح طلبان راست و میانه رو تا اصولگرایان سنتی و میانه رو که گاه در قدرت حضور دارند و گاه توسط نواصولگرایان پایداری سرشان بی کلاه مانده است. اما مسئله این جاست که با وجود شرایط فعلی، لاریجانی اولین طرف مذاکره کننده و نیازمند حمایت این طیف های میانه رو نیست زیرا دیگر نه اصلاح‌طلبان و نه اصولگرایان توانایی جمع‌آوری رأی لازم برای لاریجانی را ندارند و لاریجانی هم چندان تمایلی ندارد پس از این حجم درگیری میان خود و بخشی از هسته سخت قدرت زیر پرچم سوخته اصلاح طلبان قرار گیرد. آن چه در رفتار سیاسی لاریجانی مسلم است، یافتن یک طیف جدید از میان تمامی نیروهای سیاسی است تا بتواند با مشی میانه روی و با بهره گیری از چهره هایی مانند خاتمی،باهنر،ناطق نوری و... از پتانسیل تمامی جبهه های سیاسی برای پیروزی استفاده کند. لاریجانی این روزها گویا می‌خواهد مانیفست حکمرانی خود را هم ارائه دهد و مسلما در کنار آن کادرسازی نیز فصلی از فعالیت‌های سیاسی او را تشکیل می‌دهد و باید منتظر بمانیم تا ببینیم کادرهای هوادار او از چه طیف و چه کسانی خواهند بود. همزمان فردانیوز نیز نوشت: یکی از نقش های تازه لاریجانی گویا نظریه‌پردازی است که در همین سخنان تازه فلسفی-سیاسی خود مطرح کرده و شاید لاریجانی می‌خواهد مانیفستی برای حکمرانی مطلوب هم ارائه دهد. هرچه هست مشخص نیست لاریجانی با همه این ها تا چه حد می‌تواند اقبال عمومی را به خود جلب کند؛ موضوعی که اکنون تقریبا تمام گروه‌های سیاسی توفیق چندانی در آن ندارند زیرا اعتماد عمومی نه لزوما به افراد و گروه‌ها که به سیاست‌ورزی مخدوش شده است. خیز بزرگ هسته ای فرانسه رئیس جمهور فرانسه اعلام کرده این کشور با ۱۴ راکتور هسته ای جدید تا سال 2050 دیگر به سوخت های فسیلی نیازی نخواهد داشت. او این اقدام را «رنسانس هسته ای» خوانده است امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، از گسترش برنامه عظیم انرژی هسته ای فرانسه خبر داد و متعهد شد تا ۱۴ راکتور نسل جدید و مجموعه ای از نیروگاه های هسته ای کوچک تر بسازد، زیرا این کشور به دنبال کاهش انتشار گازهای گلخانه ای گرمایش سیاره و کاهش اتکای خود به انرژی خارجی است. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، این اعلامیه بیانگر چهره ای متضاد از ماکرون است که قبلا متعهد شده بود اتکای فرانسه به انرژی هسته ای را کاهش دهد و سعی کرده بود تمرکز خود را بر ایجاد تصویری به عنوان رئیس جمهور غیرهسته ای قرار دهد که در حال مبارزه با تغییرات آب وهوایی است اما حالا با نزدیک شدن به ماه آوریل، چهره خود را تغییر داده است.در حالی که انبوهی از کارگران و مقامات سیاسی دور او جمع شده بودند، ماکرون در یک کارخانه توربین هسته ای در شهر صنعتی بلفورت در شرق فرانسه گفت: «آن چه کشور ما به آن نیاز دارد، تولد دوباره صنعت هسته ای فرانسه است.» وی افزود: «زمان رنسانس هسته ای فرا رسیده است.» این اقدام ماکرون به عنوان یک لحظه مهم در بحث روبه رشد انرژی هسته ای در اروپا تلقی می شود. یورونیوز نوشت:طبق طرح امانوئل ماکرون که خود را برای انتخابات آینده ریاست جمهوری هم آماده می‌کند قرار است ۶ راکتور نسل جدید ساخته و تا سال ۲۰۵۰ وارد خط تولید شود. همزمان مطالعه برای ساخت ۸ راکتور دیگر هم در دستور کار قرار خواهد گرفت. نخستین راکتورها قرار است در نهایت تا سال ۲۰۳۵ آماده بهره‌برداری شوند.ساخت راکتورهای جدید توسط شرکت دولتی اداف (EDF) در حال انجام است، پروژه ای بلندپروازانه که رئیس جمهور فرانسه آن را نماد انتخاب «پیشرفت» و «اعتماد به علم» کشورش ارزیابی کرد. اکنون ۱۰۳ راکتور هسته‌ای در ۱۳ کشور از ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا فعال است. این راکتورها حدود یک چهارم(۲۵درصد) برق تولید شده در کل اتحادیه اروپا را عرضه می‌کنند. بیش از نیمی از برق هسته‌ای اتحادیه اروپا با اتکا به ۵۶ راکتور هسته‌ای در فرانسه تولید میشود.طرح راکتورهای جدید اروپایی (EPR) با مجموعه‌ای از راکتورهای کوچک مدولار(SMRs) تکمیل می شود. طبق برنامه قرار است ظرفیت تولید برق این راکتورهای هسته‌ای تا سال ۲۰۵۰ به ۲۵ گیگاوات برسد. این راکتورها زباله هسته‌ای کمتری نسبت به راکتورهای نسل فعلی تولید خواهند کرد.ماکرون با اشاره به نیاز کشورش به الکتریسیته، همزمان تصریح کرد که فرانسه از زمان حادثه فوکوشیمای ژاپن در سال ۲۰۱۱ تا به‌امروز موفق نشده آن‌چنان که باید در حوزه صنعت هسته‌ای سرمایه‌گذاری کند. او گفت که برخی کشورها با اتخاذ تصمیمات رادیکال به انرژی هسته‌ای پشت کردند ، هر چند فرانسه چنین انتخابی نداشت اما به‌دلیل تردیدها در این حوزه سرمایه‌گذاری نکرد.طبق دستور رئیس جمهور فرانسه فعالیت‌های راکتورهای قدیمی این کشور هم تا زمانی‌که ایمن بودنشان محرز باشد ادامه خواهد یافت. همزمان فرانسه مترصد است در حوزه انرژی‌های تجدید پذیر بادی و خورشیدی هم سرمایه‌گذاری کند.
سایر اخبار این روزنامه
فاصله اندک ما با معتادترین کشور ها به گوشی هوشمند!
«زهره» شگفت انگیز
ترافیک مطب ها روی اعصاب مردم
وام ۱۰۰ میلیونی بدون ضامن با چقدر حقوق؟
زنگ‌خطرهای ازدواجی برای دهه هفتادی‌‌‌و‌هشتادی‌ها
رمزگشایی از مواضع هسته ای آمریکا یی ها
سود نجومی دلالان، این بار در برنج
صدای پای جنگ در اوکراین
گلایه از واژه سازی در فضای مجازی، جریان سوم لاریجانی و خیز هسته ای ماکرون
«تورم پیش نگر» نزولی شد
سردرگمی آمریکا مشکل بزرگ وین
زورگیران سیاه پوش ریه نوجوان را شکافتند!
ماجرای نجات «پیمان» از دهان شیر خشمگین
