روزنامه ایران
1400/12/01
«حافظه تاریخی» برای یک ملت چه ضرورتی دارد؟
دکتر عادل پیغامیاستاد دانشگاه امام صادق(ع) و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی
1 مهمترین مخاطب بیانیه گام دوم انقلاب «انسان انقلابی» است. ویژگی‌هایی که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب برای «انقلاب» برشمرده است را می‌توان به «انسان انقلابی» هم تعمیم داد. مقام معظم رهبری در این بیانیه تأکید می‌کنند که راه تحقق فلسفه دین از «جامعه‌سازی» می‌گذرد و در این جامعه‌سازی است که مفهوم «ولایت» معنا پیدا می‌کند. ما گاهی از ولایت درک محدود و نقطه‌ای داریم و آن را به یک فرد در رأس هرم جامعه محدود می‌کنیم؛ در حالی که رهبر معظم انقلاب، ولایت را یک «امر شبکه‌ای» معرفی می‌کنند که در بهم پیوند دادن انسان‌ها برای رسیدن به یک جبهه واحد نقش اساسی دارد.
2رهبر معظم انقلاب در بیانیه گام دوم، بالغ بر ۳۳ صفت برای انقلاب اسلامی ایران برمی‌شمارند که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: انقلاب اهل افراط و چپ‌روی نیست؛ در برابر زورگویان و گردن‌کشان صراحت و شجاعت داشته است؛ تنها نظامی است که بدون وابستگی به زر و زور صحبت می‌کند؛ دفاع از مستضعفان و مظلومان را سرلوحه کار خود قرار داده است؛ در برخورد با دشمنان خود و غافلان داخلی، جوانمردی و مروت انقلابی دارد؛ اهل صداقت و صراحت است؛ مردمی‌ترین انقلاب است؛ مظلوم هست اما ظلم‌پذیر نیست؛ انقلاب فاقد احساس و ادراک نبوده و زنده است؛ با اراده و فعال است؛ محکم و غیرمردد است؛ دارای انعطاف است؛ آماده تصحیح خطاها است؛ متحجر نیست؛ آغازگر عصر جدید است و... بنابراین «انسان انقلابی» هم از چنین صفاتی بی‌بهره نخواهد بود.
3 مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب بر فراموش نشدن گذشته تأکید دارند؛ بدین معنا که آنچه بوده‌ایم و آنچه تاکنون شده‌ایم، فراموش نکنیم. براساس این تعریف، «انسان انقلابی» انسانی است که «حافظه تاریخی» دارد و نباید مسیری که طی کرده فراموش کند و به دلیل اهمیت این حافظه تاریخی است که بخش زیادی از بیانیه گام دوم انقلاب، به روایت «گام نخست انقلاب» اختصاص یافته است.
به تعبیر مقام معظم رهبری، اگر دیگران تاریخ‌مان را برای ما روایت کنند عرصه را از دست می‌دهیم. بنابراین، نباید بگذاریم که «حافظه‌های تاریخی» پاک شوند. واقعیت این است که دشمن پیوسته می‌کوشد حافظه‌های تاریخی ما را با یکسری اطلاعات جعلی مخدوش کند. به همین دلیل از گذشته ما روایت‌های معکوس ارائه می‌کند تا یکسری رویدادهای غیرموجود را موجود جلوه دهد.
4 فارغ از موارد پیش‌گفته، اهمیت حفظ حافظه تاریخی، زمانی پررنگ‌تر میشود که این حافظه به «تصویری از آینده» متصل میشود که همان فرمانروایی مستضعفان بر زمین است. در این فضا «انسان انقلابی» با استناد به «حافظه تاریخی‌اش» می‌تواند تصویری از آینده مطلوبش ارائه دهد و به واسطه این تصویر مطلوب، از تهدیدها آگاهی یافته، از آنها نمی‌ترسد و مسیر را گم نمی‌کند.
به این اعتبار، می‌توان گفت انسان انقلابی «انسان رو به آینده» است؛ به این معنا که علاوه بر اینکه حافظه تاریخی‌اش را از دست نداده است بلکه تصویری از آینده هم دارد. یکی از کارکردهای مهدویت این است که انسان دیندار برای آینده این جهان یک منزلگاه پایانی را تصور می‌کند. تمام ادیان به موعود باور دارند و تصویری از آن ارائه کرده‌اند؛ در حالی که انسان غیردیندار موعود ندارد؛ هرچند که ممکن است موعودهای ساختگی داشته باشد.
5 سال‌هاست امریکایی‌ها تحت عنوان «رؤیای امریکایی» در تلاش‌اند که برای مردم‌شان یک آینده مجعول بسازند. همانطور که «انسان کامل ندارند» و برای الگوسازی، شخصیت‌های ابرقهرمانی را برجسته می‌کنند، برای آینده موعود هم «رؤیا» ساخته‌اند. استفاده از واژه رؤیا در ادبیات آینده‌پژوهانه آنان، نشان می‌دهد که عمق خواسته آنها چیزی فراتر از خیال‌پردازی نیست، ولی آینده‌شناسی انسان دین‌مدار، آینده‌شناسی واقعی مبتنی بر حقایق قرآن است.
بیانیه گام دوم انقلاب تلاشی است برای اینکه به آینده فکر کنیم و در روزمرگی غرق نشویم. اگر مفهوم «انتظار» را همواره مدنظر قرار دهیم در روزمرگی گم نخواهیم شد، چون انتظار حسی است که باید هر لحظه در وجودمان احساسش کنیم و برای آن لحظه خاص، آمادگی داشته باشیم.
در جریان آینده‌شناسی است که اساساً فرصت‌ها و تهدیدها شناخته میشود. در این فضا، انسان انقلابی به واسطه آینده‌شناسی که دارد می‌تواند با تهدیدهای ناشناس، پیش‌دستانه مقابله کند. بنابراین، بی‌تردید یکی از خروجی‌های این آینده‌شناسی «امیدواری» است.
سایر اخبار این روزنامه
می خواهم سال‌ها در پرسپولیس بدرخشم
در جهاد امروز باید در خدمت مردم باشیم
سه شرط توافق در وین لغو تحریم‌ها ، تضمین معتبر، پایان ادعاهای سیاسی
کودکان روی موج کرونا
ضربه تلفیق به بودجه
9 فرمان برای مقابله با قاچاق
خسارت لجاجت
«حافظه تاریخی» برای یک ملت چه ضرورتی دارد؟
برداشت طلای سیاه از مزارع کشاورزی !
چشمک 26 میلیارد دلاری
نفوذ تجاری به آسیای میانه
جزئیات مدل جدید قراردادهای نفتی ایران
مسئولیت رهبران دینی هند در قبال مسلمانان
جشنواره‌های فجر و هزار راه نرفته
طرح انضباط بخشی موتورسواران متخلف
سلام ایران
