روزنامه وطن امروز
1400/12/02
اعتلای موسیقی با سرود
فرزانه غلامی‌تبار: «سرود» یکی از مهم‌ترین بخش‌های موسیقی ایرانیان محسوب میشود که اجرای صحیح و مناسب آن ضمن تاثیرگذاری بر روند این هنر، موجب اعتلای موسیقی کشور میشود به طوری که ایرانیان در طول تاریخ با بهره‌گیری از ادوات موسیقی در مناسبت‌های مختلف بهترین بهره را از سرود برده‌اند. با پیروزی انقلاب اسلامی، سرود در اواخر دهه 50 و دهه 60 در اوج خود قرار داشت اما از دهه 70 با گسترش سایر گونه‌های موسیقی، وضعیت سرود در بدترین شرایط ممکن خود قرار گرفت و این اوضاع تا اواخر دهه 80 ادامه داشت تا اینکه از اواخر دهه 80، نهادها و سازمان‌های مختلف در پی سرمایه‌گذاری و حمایت از گروه‌های مختلف سرود در کشور برآمدند که نتیجه آن تولید صدها سرود باکیفیت در مضامین انقلابی، اسلامی و ارزشی بوده است که این روال همچنان با قدرت ادامه دارد. در این میان نباید از نظر دور داشت تمام این اتفاقات تحت تاثیر بیانات و تاکیدات مهم مقام معظم رهبری درباره اهمیت «سرود» رخ داده است، از این رو نگاهی کوتاه به بخشی از بیانات ایشان درباره سرود می‌اندازیم: «سرعت و فراگیری عمومی سرود از همه انواع شعری بیشتر است و سرود مانند هوای تازه و بهاری در جامعه نفوذ می‌کند؛ بنابراین باید با تولید سرودهای خوب و ترویج مناسب آنها، کمبود و خلأ موجود در این عرصه را برطرف کرد. امروز نسبت به گذشته اشعار زنده و برجسته‌ای همچون شعر درباره فلسطین، یمن، بحرین، دفاع‌مقدس، شهدای غواص، شهدای مدافع حرم یا مظلومیت مجاهدانی همچون شیخ زکزاکی شیخ مظلوم، شجاع و مصمم نیجریه گفته میشود اما متأسفانه این شعرهای مؤثر و روحیه‌بخش، بخوبی ترویج و منعکس نمی‌شود و در این باره کوتاهی و کم‌کاری وجود دارد. در مجموع ما امروز به سرود نیاز داریم. سرود نوعی از شعر بسیار پرتأثیر است؛ از همه انواع شعر اثرگذاری‌اش بیشتر است. اگر سرود مناسبی متناسب وضع زمان داشته باشیم که جوان‌ها در جاهای مختلف مثل اردو، کوهنوردی، اجتماعات و راهپیمایی ۲۲ بهمن بخوانند، تکرار اینها گسترش معارفی است که به آنها نیاز داریم. زود هم اثر می‌گذارد، فرهنگ‌سازی می‌کند، سطح هم نمی‌شناسد؛ از سطوح بالای معرفتی تا عامه مردم را به‌سرعت فرامی‌گیرد». اما یکی از معضلات همیشگی حوزه‌های مختلف هنری کشور تعدد برپایی جشنواره‌های موازی هنری است؛ جشنواره‌های پرشماری که توسط بخش خصوصی و بخش حاکمیتی و دولتی با رنگ و لعاب‌های مختلف برگزار میشود و شاید در خیلی از مواقع جز هدر دادن بودجه‌ها کارایی خاصی ندارند. بدون‌شک جشنواره‌ها و رویدادهای موسیقایی یکی از همین موارد است که طی سال‌های اخیر از این آفت در امان نمانده است. درباره جشنواره‌های موسیقی باید گفت سال‌هاست جشنواره موسیقی فجر با تمام فراز و نشیب‌هایی که دارد در ایام دهه فجر برگزار میشود اما براستی این جشنواره هیچ‌گاه نتوانسته آنطور که باید آیینه تمام‌نمای موسیقی کشور باشد و به لحاظ داشتن خلاقیت در ارائه بخش‌های مختلف و برنامه‌ریزی از ضعف‌های اساسی و بسیاری رنج می‌برد که عدم برنامه‌ریزی برای ترویج و حمایت از «سرود» تنها یکی از ده‌ها نکته منفی جشنواره موسیقی فجر است که متاسفانه جدیدترین دوره آن هم در دولت سیزدهم، همانند دوره‌های پیشین در خنثی‌ترین حالت ممکن برگزار شد، آن هم در شرایطی که با گذشت بیش از 6 ماه از آغاز به کار وزارت ارشاد دولت سیزدهم، همچنان ریل‌گذاری و سیاست‌های موسیقی دولت روحانی با همان کادر دولت دوازدهم در دولت جدید ادامه دارد و اهالی موسیقی همچنان با نگرانی و البته مشتاقانه در انتظار وعده‌های تحولگرایانه وزیر ارشاد دولت سیزدهم در حوزه موسیقی بویژه جشنواره موسیقی فجر هستند که با تکمیل بخش‌های مختلف و تزریق ایده‌های گوناگون، جشنواه موسیقی فجر را به بالاترین کیفیت ممکن برساند تا به معنای واقعی شاهد رویدادی شایسته جشن اهالی موسیقی برای سالروز پیروزی انقلاب اسلامی باشیم. از سوی دیگر یکی از آسیب‌های مربوط به پرداختن نهادهای مختلف به «سرود» نگاه پروژه‌محور جشنواره‌زده برخی نهادها به این مقوله است؛ نگاهی که بیشترین آسیب را به مقوله «سرود» وارد کرده است اما در این میان برپایی لیگ سالانه سرود در کشور یکی از متفاوت‌ترین رویدادهای هنری کشور را رقم زد. شاید در روزهای ابتدایی سال 1400 که صحبت از لیگ کشوری سرود به میان آمد خیلی‌ها تصور نمی‌کردند این رویداد در ماه‌های پایانی سال 1400 طبق جدول زمانبندی به کار پایان دهد. بیش از 700 گروه سرود در رده سنی نوجوانان و جوانان طی یک سال با اجراهای متعدد با یکدیگر به رقابت پرداختند آن هم در شرایطی که کوچک‌ترین وقفه‌ای در برپایی نخستین لیگ سراسری سرود در دوران سخت کرونا به میان نیامد. درباره مزایای برپایی موفق و منظم نخستین دوره لیگ سراسری سرود نکات بسیاری می‌توان گفت اما در این میان باید به نکته مهم اشاره کرد؛ برگزاری این لیگ با حضور 700 گروه سرود، شاید چیزی حدود 20 هزار نوجوان و جوان عضو این گروه‌های سرود را درگیر سرودهای با مضامین ارزشمند در طول یک سال کرده است که این مساله ضمن تزریق روحیه شادابی و انرژی به این تعداد نوجوان و جوان فعال در حوزه موسیقی، موجب اعتلای کیفی سرودها با مضامین انقلابی و ارزشمند میشود. *** تشکیل «تیم ملی سرود» در ۱۴۰۱ مراسم پایانی نخستین دوره لیگ سرود مرکز موسیقی مأوا بعد از ظهر جمعه بیست‌ونهم بهمن‌ماه با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پردیس تئاتر تهران برگزار شد. احسان خداپرست، قائم‌مقام مرکز موسیقی مأوا در این مراسم ضمن قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری لیگ سرود بیان کرد: در سال ۹۵ اصلی‌ترین ماموریتی که مجموعه مأوا از رئیس سازمان هنری- رسانه‌ای اوج دریافت کرد این بود که مأوا باید سرود را در کشور زنده کند. این گونه هنری با جریان‌سازی‌ای که در کشور ایجاد کرد تاثیرات زیادی را بر جا گذاشت. در برهه‌ای از زمان نیز دچار رخوت و رکود شد اما این شما نوجوانان عزیز بودید که در قالب گروه‌های سرود توانستید دوباره فضای الهام‌بخشی را در کشور ایجاد کنید. این شرایط در دوران سخت کرونا اوج گرفت و تبدیل به جریان امیدبخشی شد که باید به شما افتخار کرد. وی افزود: خوشبختانه در سال ۱۴۰۰ شاهد فعالیت‌های گسترده توسط مرکز موسیقی مأوا و مجموعه‌های دیگر هستیم. ما در مرکز موسیقی مأوا تلاش کردیم گروه‌های سرود کشور را زنده کنیم و امروز بسیار خوشحالیم که چنین رویکردی توانسته به عنوان یک جریان هنری خودنمایی کند. البته ما در اتاق فکری که حضور داشتیم تصمیم گرفتیم لیگ سرود را طراحی کنیم تا در این چارچوب سرود فقط به مناسبت‌ها و اتفاقات خاص محدود نشود و این جریان به عنوان یک هنر مردمی معرفی شود. طبیعتا در این چارچوب مشکلات و موانع زیادی هم داریم اما آنچه صورت گرفته تلاشی برای احیای موضوع سرود بوده که به واسطه عزیزان من صورت گرفته است. قائم‌مقام مرکز موسیقی مأوا در پایان صحبت‌های خود تصریح کرد: ان‌شاءالله سال ۱۴۰۱ مرکز موسیقی مأوا اقدام به راه‌اندازی تیم‌ملی سرود خواهد کرد که جزئیات آن در روزهای آینده به صورت مشروح اعلام خواهد شد. لازم می‌دانم از جانب خودم و همکارانم در مرکز موسیقی مأوا تشکر ویژه‌ای داشته باشم از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که به سرود اهمیت داده و در این برنامه حضور پیدا کردند. محمد معتمدی، خواننده موسیقی ایرانی هم در این مراسم بیان کرد: به هر حال من هم کار خودم را با حضور در گروه‌های سرود آغاز کردم و امروز که می‌بینم شما عزیزان با چه شور و عشقی در حوزه سرود فعالیت می‌کنید بسیار لذت می‌برم. ما در آن روزگار گروه‌ها و ارکسترهای حرفه‌ای نداشتیم و امکانات ما بسیار ناچیز و در حد دستگاه کیبورد بود که به ما برای حضور در این مجموعه‌ها انگیزه می‌داد. بنده حتی در این زمینه دوستانی دارم که اکنون در حوزه حرفه‌ای حضور دارند اما ورود آنها از همین گروه‌های سرود بود. وی افزود: حضور در گروه‌های سرود تمرین با هم بودن بویژه در گروه سنی نوجوان است که می‌تواند تاثیر عمیقی روی شخصیت‌سازی فرد داشته باشد. همین فرزندان برومند در آینده می‌توانند با اتکا به اعتماد به نفسی که از حضور در صحنه به دست می‌آورند در حوزه‌های مختلف اجتماعی حضور موثری داشته باشند؛ حضوری که من امروز در چشم‌ها و حس و حال‌شان می‌دیدم که چه انرژی‌ای دارند و می‌توانند در آینده افراد تاثیرگذاری باشند. در پایان مراسم از بین نزدیک به ۷۰۰ گروه موسیقایی یک گروه به عنوان قهرمان و ۲ گروه به عنوان گروه‌های دوم و سوم لیگ سرود برگزیده شدند.
