«پرونده اوکراین» تنش غرب و روسیه را تشدید می‌کند

وزارت خارجه روسیه متن نامه حاوی پاسخ به پیشنهاد تضمین‌های امنیتی را که در ۱۱ صفحه به امریکا ارائه کرده است، در سایت اینترنتی ویژه خود منتشر کرد. برای تحویل این نامه سفیر امریکا در مسکو به وزارت خارجه روسیه احضار شد و همزمان، در اقدامی حاکی از افزایش تنش‌ها با امریکا، معاون سفیر امریکا در مسکو را از این کشور اخراج کرد.
اهمیت پاسخ مسکو به پیشنهاد‌های امنیتی واشنگتن در مطرح شدن خواسته‌های بی‌سابقه ضمن تأکید بر خواست‌های قبلی روسیه است. نکات اصلی پاسخ مسکو به واشنگتن در چارچوب گفتگو درباره تضمین‌های امنیتی شامل موارد مختلفی است. در این نامه تصریح شده که امریکا به همه پیشنهاد‌های کلیدی روسیه از جمله مخالفت با گسترش ناتو، ایجاد پایگاه در قلمرو جمهوری‌های شوروی و خروج از «فرمول بخارست» پاسخ سازنده نداده است. منظور از فرمول بخارست توافق سران ناتو در نشست بخارست در سال ۲۰۰۸ درباره عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو است. همچنین مسکو، امریکا را متهم کرده که عمداً پیشنهادات امنیتی را مطرح کرده که در راستای ایجاد مزیت برای ایالات متحده و متحدانش است. واشنگتن خطوط قرمز و همچنین حق روسیه برای محافظت از آن‌ها را نادیده گرفته است. در عین حال ایالات متحده و ناتو فعالیت‌های نظامی خود را در نزدیکی مرز‌های روسیه افزایش داده‌اند.
در این نامه تصریح شده که مسکو بر اجرای توافقنامه‌های مینسک از طرف کی‌یف، توقف ارسال تسلیحات به اوکراین، خروج تسلیحات از قبل تأمین‌شده، فراخواندن تمامی مستشاران غربی و امتناع ناتو از برگزاری رزمایش‌ها با اوکراین اصرار دارد. روسیه همچنین بر خروج تمامی نیرو‌ها و تسلیحات امریکا از اروپای مرکزی و شرقی و حوزه بالتیک اصرار ورزیده است. این خواسته برای اولین بار مطرح شده و نشان‌دهنده اصرار روسیه بر عدم حضور نظامی امریکا در اروپا به عنوان عامل اصلی بی‌ثباتی در این قاره است. مسکو در عین حال منتظر پیشنهاد‌های ملموس ناتو و ایالات متحده در مورد محتوا و اشکال امتناع قانونی ناتو از گسترش به شرق است. منظور اتحاذ موادی در اساسنامه ناتو است که گسترش به شرق این سازمان نظامی را منع نماید. در بخش دیگر نامه روسیه به امریکا، همچنین بر لزوم خودداری پیمان ناتو از اقداماتی که به امنیت روسیه ضربه می‌زند، تأکید شده است.
در عین حال، مسکو پیشنهادات خود را در قالب بسته‌ای جامع در نظر گرفته که باید غرب همه آن را بپذیرد. به همین دلیل در این نامه تصریح شده که تمام پیشنهادات مسکو باید قبول شود و در صورت رد شدن یک بند، کل پاسخ رد شده است. مسکو تأکید کرده که ایالات متحده و متحدانش باید سیاست «مهار» روسیه را کنار بگذارند و اقدامات عملی و ملموسی برای تنش‌زدایی از وضعیت نظامی، سیاسی کنونی اتخاذ کنند. براساس این نامه، مسکو هشدار داده که با توجه به آماده نبودن طرف امریکایی برای توافق بر سر تضمین‌های محکم و الزام‌آور قانونی برای تضمین امنیت روسیه از سوی واشنگتن و متحدانش، ناچار به پاسخگویی از جمله از طریق اجرای اقداماتی با ماهیت نظامی-فنی خواهد بود. در این نامه تأکید شده است که مسئله «تهاجم به اوکراین» وجود ندارد و برنامه‌ریزی نشده است.
انتشار پاسخ رسمی روسیه به پیشنهادات امنیتی امریکا آن هم در اوج بحران اوکراین نشانگر موضع قاطع مسکو در زمینه حفظ امنیت ملی روسیه و مقابله با اقدامات تحریک آمیز و تهاجمی ناتو به سرکردگی امریکا در اروپای شرقی است. در برهه کنونی، ناتو-امریکا برای یافتن بهانه‌ای به منظور تجهیز هرچه بیشتر اوکراین و افزایش حضور نظامی در شرق اروپا و نیز دریا‌های مجاور روسیه یعنی دریای سیاه و دریای بالتیک بر آمادگی روسیه برای حمله به اوکراین مانور تبلیغاتی داده و جنگ سیاسی و رسانه‌ای گسترده‌ای به راه انداخته‌اند؛ مسئله‌ای که مسکو با قاطعیت آن را رد کرده است. روسیه برای کاهش تنش‌ها با ارائه پیشنهادات مشخصی خواهان قبول آن‌ها از جانب واشنگتن و ناتو شده است. این پیشنهادات شامل گسترش نیافتن ناتو به شرق، عدم الحاق اوکراین به ناتو و بازگشت وضعیت استقرار نیرو‌های نظامی در اروپا به وضعیت سال ۱۹۹۷ است. پاسخ امریکا و ناتو به همه این پیشنهادات منفی بوده است؛ لذا می‌توان پیش‌بینی کرد که روابط روسیه با ناتو و ایالات متحده در مسیر تشدید تنش‌ها و تقابل فزاینده قرار دارد.