روزنامه ابتکار
1400/12/02
علیرضا صدقی لزوم «دگردیسی در باورها» به مثابه یک «راهبرد»!
در شرایط فعلی جامعه ایران، بسیارانی از خود می‌پرسند که مشکل از کجاست؟ چرا این حجم از «اختلاف‌نظر» و مهم‌تر از آن «ناروایی» در مواجهه با دیگری در ایرانِ امروز پدیدار شده است؟ ایرانیان را چه شده که فارغ از هر انگاره اخلاقی و انسانی حذف دیگری به عنوان یک گزینه اصلی را مدنظر دارند؟پاسخ به این پرسش‌های اساسی را باید در «باورها» جستجو کرد. باورهایی که حقوقی را برای برخی قائل میشود و اجازه مفاهمه و پذیرش نظرات مخالف یا معترض را برنمی‌تابد. این باورها بیماری بسیار خطرناکی را برای جامعه ایران به ارمغان آورده است. بیماری «خود حق‌پنداری» زاییده و پرورده چنین باورهایی است.
نکته در اینجاست که باورمندان به این باورها، هر پدیده‌ای را فارغ از دینی بودن یا نبودن آن، با رویکردی ایدئولوژیک تحلیل می‌کنند و تمام امور را از چارچوب‌های تنگ ایدئولوژی مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهند. همین مسئله موجب میشود تا امکان گفت‌وگو و در نتیجه آن احتمال تفاهم بر سر بسیاری از موضوعات از میان برود. در این باورها، هر نظری خلاف نظر باورمندان، واجد ظلالت و گمراهی است. در چنین بستری مخالف یا معترض یا باید توبه کرده و از اعتقادات خود دست بردارد تا نهایتا به عنوان شهروندی درجه دو در دایره قدرت تعریف شود و یا محکوم به حذف و طرد است.
اما این رویکرد چه آسیب‌هایی را بر پیکره همین اندک باورمندان وارد می‌آورد؟ ناگفته پیداست که گروه اندکی در کشور هستند که از چنین رویکردی تبعیت می‌کنند و امور را در بستری این‌گونه به تحلیل می‌نشینند. اما به واسطه آن‌که طی سال‌ها توانسته‌اند با تکیه بر اعتقادات ایمانی مردم، هرچه بیشتر به نهاد قدرت نزدیک شوند و در نتیجه امروز تا حد قابل ملاحظه‌ای از اختیارات و گشاده‌دستی‌های قدرت بهره‌مندند. همین بهره‌مندی از گشاده‌دستی‌های قدرت نیز به تشدید بیماری «خود حق‌پنداری» آنان افزوده و این روش را با شدت بیشتری ادامه می‌دهند.
با این اوصاف و آن‌جا که هر پدیده‌ای نزد این گروه از منظری ایدئولوژیک تحلیل میشود، آرام‌آرام دایره خودی‌های آن‌ها به حداقل ممکن می‌رسد و در آینده‌ای نه چندان دور با گروه بزرگی از مخالفان و معترضان حتی در سطح نخبگانی مواجه خواهند شد. نتیجه آن میشود که هیچ جریان اندیشه‌ورز معتبر و شناسنامه‌داری را در خود نخواهند داشت و از آن پس تنها بر «قدرت»، «زور» و «زر» تکیه خواهند کرد.
طبیعی است با تجمیع «قدرت» و «سرمایه» و تخلیه «اندیشه» در هر گروه اجتماعی، «قشری‌گرایی» و «تهی‌مغزی» بیداد خواهد کرد و جای همه امور را خواهد گرفت. ره‌آورد بی چون و چرای قشری‌گرایی و تهی‌مغزی نیز چیزی جز بروز نوعی «کاریکاتور عمومی» در عرصه اجتماعی نخواهد بود. به دیگر بیان، جریانی که امروز به هر بهانه‌ای حذف دیگری را در جامعه ایران مطالبه می‌کند و به هیچ روی تحمل پذیرش هیچ نظری مخالف حتی در حوزه‌های تخصصی را ندارد و در این مسیر بر برخی اصول به ظاهر فکری نیز تکیه دارد، در آینده‌ای بسیار نزدیک خالی از هر نوع اندیشه‌ای، تبدیل به کاریکاتوری از اندیشه‌ورزی خواهد شد.
با بروز این وضعیت، جریان مزبور بدون تردید بر شدت رادیکالیزم موجود خواهد افزود و «خشونت» را جایگزین «اندیشه» خواهد کرد. در چنین شرایطی است که کیان کشور درون شیشه‌ای ترد رفته و هر آینه امکان شکستن آن می‌رود. به نظر می‌رسد با تمام سختی‌های موجود و علیرغم تجمیع رسانه و ثروت و قدرت و سرمایه نزد این گروه در شرایط فعلی ایران، باز هم بر نخبگان، اصحاب رسانه و فعالان سیاسی ـ اجتماعی است تا در حوزه اندیشه و البته تبیین آن در تمام سطوح جامعه به مقابله فکری با این جریان برخواسته و اجازه ندهند تا این گروه تاک و تاک‌نشان را براندازند.
این مبارزه نیز تنها و تنها در بستر تغییر باورها به مثابه یک راهبرد ممکن و میسر میشود. باید تلاش شود تا حقایقی ناب از گفتمان متکی بر قدرت آسمانی از لابلای متون برکشیده شود و امکان این تغییر راهبرد را مهیا و فراهم آورد. تردیدی نیست که «اسلام رحمانی»، «رواداری دینی» و «پذیرش دیگر باورها» قرائتی اصیل، دقیق، واقعی و حقیقی از دیگر نسخه‌های دینی است و با تکیه بر آن می‌توان و باید فرآیند روشنگری را آغاز کرد.
سایر اخبار این روزنامه
پیش‌بینی کارشناسان از کف قیمتی دلار پس از حصول توافق وین
ارز در فاز ریزش
علیرضا صدقی
لزوم «دگردیسی در باورها» به مثابه یک «راهبرد»!
حفاظ‌هایی که دیگر استاندارد نیست
درخواست پلیس برای حذف تدریجی گاردیل‌ها
آیا «اسفند دیوانه » حقیقت دارد؟
سرمای شدید اسفندماه از پیش‌بینی تا گمانه‌زنی
تاثیر جنگ احتمالی روسیه و اوکراین بر بازارها
از نفت ۱۵۰ دلاری تا تورم دوبرابری
ایران هشدار داد
بازی دوگانه غرب بر سر «متن» و «زمان» در وین
« ابتکار» اما و اگر های طرح تهاتر نفت با ساخت مسکن را بررسی کرد
نفت به جای مسکن
در بیانیه‌ای با امضای بیش از ۲۵۰ نماینده
ایران بدون اخذ تضامین لازم، متعهد به هیچ توافقی نشود
امیرعبداللهیان:
مذاکرات به نقطه تصمیم سیاسی غرب برای حصول توافق رسیده است
حمله غافلگیرکننده و اهداف اصلی؛ پیش‌بینی سناریوی حمله روسیه به اوکراین
افشای اختلالات روانی ولیعهد عربستان
جلسه دادگاه رسیدگی به پرونده کلاهبرداری شبکه‌ای فروش خودرو
کلاهبرداری ۸۶۵ میلیارد ریالی از ۶۷۰ شاکی با وعده تحویل خودروی صفر کیلومتر
در جلسه غیر علنی مجلس مطرح شد
هشدار رئیس کل بانک مرکزی در مورد کاهش ارزش پول ملی
