توسعه شتابان با دیپلماسی گازی

ششمین نشست مجمع کشور‌های صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) امروز در حالی در دوحه قطر برگزار می‌شود که این نشست تحت‌تأثیر تحولاتی، چون درگیری‌ها در اوکراین و همچنین مذاکرات درباره چالش هسته‌ای ایران قرار گرفته‌است، به ویژه آنکه سران کشور‌های عضو در این نشست حضور دارند و این انتظار شکل گرفته‌است که خروجی این نشست علاوه بر توسعه همکاری‌های اقتصادی بین اعضا، حل مسائل موجود در عالم سیاست باشد.
مجمع کشور‌های صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۸۰ در تهران متولد شد. از زمان تأسیس این مجمع تاکنون ۲۳ نشست در سطح وزیران و پنج نشست در سطح سران برگزار شده‌است، ششمین نشست سران این مجمع هم قرار است امروز سوم اسفندماه در دوحه برگزار شود. پیش از آغاز این نشست، ۱۷ وزیر این مجمع دوم اسفند ماه در نشست فوق‌العاده گرد هم آمدند.
ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز جهان و از بنیانگذاران مجمع کشور‌های صادرکننده گاز است که دو دوره دبیر کلی این مجمع را عهده‌دار بوده‌است.
اعضای مجمع کشور‌های صادرکننده گاز ۴۴درصد از تولید گاز جهان، ۶۷ درصد از ذخایر گازی جهان، ۶۴درصد از انتقال گاز با خط لوله و ۶۶ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع‌شده (ال‌ان‌جی) را در اختیار دارند.


کشور‌های الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا، ١۱ عضو اصلی جی‌ئی‌سی‌اف هستند و مالزی، نروژ، عراق، پرو و آذربایجان و امارات به‌عنوان اعضای ناظر در مجمع کشور‌های صادرکننده گاز شرکت می‌کنند.
مسئله اوکراین و مذاکرات هسته‌ای
ششمین نشست سران مجمع مذکور درحالی برگزار می‌شود که درگیری‌ها در اوکراین و همچنین مذاکرات هسته‌ای ایران با ۱+۴ بر این نشست سایه انداخته است، به ویژه آنکه وزیر خارجه قطر در بهمن ماه سالجاری پس از دیدار امیر این کشور با جو بایدن در واشنگتن، از تلاش دوحه برای میانجیگری میان ایران و امریکا با هدف احیای برجام خبر داد و این وزیر قطری در اوایل بهمن ماه به طور ناگهانی به تهران سفر کرد، نکته قابل‌توجه آن است که بایدن در دیدار با امیر قطر اعلام کرده‌بود، قصد دارد این کشور را به عنوان متحد اصلی خود خارج از «ناتو» معرفی کند.
یکی دیگر از دیدار‌های مقامات سیاسی در ابتدای بهمن ماه سال جاری مربوط به دیدار رئیس‌جمهور ایران با پوتین در روسیه بود و حال با توجه به مشکل پیش آمده در اوکراین باید دید ششمین نشست سران مجمع صادرکننده گاز چه خروجی برای این کشور‌ها به همراه دارد و زمینه‌ساز چه وقایع اقتصادی و سیاسی خواهد شد.
برخی از افرادی که تحولات دنیا را با سنجه انرژی تحلیل می‌کنند بر این باورند که انتقال گاز به اروپا در آستانه یک تغییر و تحول بزرگ قرار دارد، به طوری که شاید سبد تأمین گاز اروپا متنوع‌تر شود.
سفر آیت‌الله ابراهیم رئیسی به دوحه می‌تواند به تقویت روابط راهبردی جمهوری اسلامی با این کشور در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، دفاعی و امنیتی منجر شود.
ایران از اولین کشور‌هایی بود که دولت قطر را در زمان تأسیس به رسمیت شناخت و در طول ۵۰ سال گذشته کمترین تنش را با این کشور داشته‌است. خاندان آل‌ثانی همواره تلاش کردند روابط با ایران را در سطح مناسبی نگه دارند. دو کشور می‌توانند در حوزه انتقال نفت و گاز به کشور‌های واردکننده انرژی با یکدیگر همکاری خوبی داشته‌باشند. به خاطر نداشتن استراتژی ژئوپلتیک انرژی، امریکایی‌ها توانستند ما را در حوزه انرژی تحریم و به اقتصاد کشور آسیب بزنند. باید بتوانیم در کنار دیگر صادرکنندگان گاز مثل روسیه قد علم کنیم و از خطوط انتقال انرژی در شمال کشور و همچنین خطوط انتقال گاز به اروپا بهره ببریم.
فعال‌شدن ارتباطات کشور‌های حوزه خلیج فارس
سید ابراهیم رئیسی، روز دوشنبه، دوم اسفندماه پیش از عزیمت به کشور قطر در فرودگاه مهرآباد درباره اهداف این سفر با اشاره به فعال‌شدن دیپلماسی همسایگی به‌ویژه با کشور‌های خلیج فارس گفت: «این سفر برای فعال‌شدن ارتباطات با کشور‌های خلیج‌فارس و استفاده از ظرفیت‌های این کشور‌ها به منظور توسعه روابط سیاسی و اقتصادی، به ویژه با کشور قطر که با یکدیگر میدان مشترک داریم و همکاری در حوزه انرژی است.»
رئیس‌جمهوری با تأکید بر اهمیت توجه به ارتباطات در حوزه‌های انرژی، به نشست مجمع کشور‌های صادرکننده گاز نیز اشاره و تصریح کرد: «تشکیل این مجمع با ابتکار جمهوری اسلامی ایران انجام شده و ما از مؤسسان این مجمع هستیم.»
رئیسی، ایران، قطر و روسیه را از مهم‌ترین کشور‌های تولیدکننده و صادرکننده گاز در جهان خواند و اعلام کرد: «ایران در میان کشور‌های صادرکننده گاز، جزو سه کشور مهم در جهان تلقی می‌شود، مذاکراتی که در این‌باره انجام خواهد شد می‌تواند برای همکاری میان کشور‌های تولیدکننده و صادرکننده گاز گام بزرگی برای همکاری‌ها باشد.»
وی اظهار کرد: «امیدواریم در این سفر که هم به اعتبار دیدار‌های دوجانبه و هم به اعتبار شرکت در مجمع عمومی انجام می‌شود، دیدار‌هایی هم با کشور‌های شرکت‌کننده در مجمع داشته باشیم که این دیدار‌ها هم در حد خود قابل‌توجه خواهد بود و امیدواریم که این سفر گامی برای ارتقای روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری بین کشور‌های منطقه و کشور‌های حوزه خلیج‌فارس باشد.»
قطر یکی از کشور‌های قرار گرفته در حاشیه خلیج‌فارس است که به دلیل موقعیت جغرافیایی واقع‌شده دارای سومین میدان‌های گازی در جهان بعد از روسیه و ایران است.
کشور قطر به‌عنوان یکی از بازیگران مهم عرصه انرژی با مشارکت فعال و نقش راهبردی در جمع کشور‌های صادرکننده گاز به دنبال منافع سیاسی و اقتصادی خود است و سیاست انرژی خود را بر تولید و صادرات گاز طبیعی متمرکز کرده‌است، اما به دلیل اینکه در حالت شبه‌جزیره محصورشده در دریا است نمی‌تواند به‌مانند سایر کشور‌های دیگر از طریق لوله به انتقال گاز بپردازد، بر همین اساس است که گاز خود را به صورت مایع تبدیل می‌کند و سپس صادر می‌کند. در سال‌های اخیر با عطف به توجه ویژه کشور‌ها به جانشینی گاز طبیعی به‌جای دیگر سوخت‌های فسیلی، قطر در پی گسترش بازار خود در سطوح مختلف جهانی است.