روزنامه وطن امروز
1400/12/04
پوتین روی گلوی اروپا
شروین طاهری: به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین توسط روسیه، شوکی بزرگ به جهان پساشوروی وارد آورد؛ بویژه به نظم حاکم آمریکایی و ساختار ناکارآمد سازمان ملل. ولادیمیر پوتین متعاقب این تصمیم در یک سخنرانی تاریخی که در آن اوکراین را بخشی از تاریخ روس‌ها اما آلت فعل غرب برای دشمنی با کشورش خواند، همچنین دستور ورود نیروهای حافظ صلح روسیه به منطقه دونباس را برای پایان دادن به جنگ در حال جریان روزهای اخیر میان ارتش اوکراین و نیروهای مدافع این ۲ جمهوری خودخوانده صادر کرد. اگر چه شورای امنیت سازمان ملل متحد بنا به درخواست اوکراین، اتحادیه اروپایی، ایالات متحده آمریکا و مکزیک در واکنش به تصمیمات مسکو، بامداد دیروز (22 فوریه) جلسه‌ای فوق‌العاده درباره بحران شرق اروپا برگزار و با اکثریت آرا آن را محکوم کرد، با این حال برخلاف درخواست نماینده اوکراین در این شورا، هیچ تصمیمی برای اجماع بین‌المللی به منظور برخورد با روسیه گرفته نشد. تا این جا در عمل غرب و متحدانش جز تماشای تحولات اوکراین، شعار دادن علیه روس‌ها و لاف زدن از تحریم اقتصادی این کشور، هیچ کاری نکرده‌اند، آن هم در حالی که ساختار تحریم‌های آمریکایی علیه روسیه ـ همان‌طور که پوتین نیز پیش‌تر به آن اشاره کرده بود ـ در حال فروپاشی است و اغلب کشورهای پیشرو اتحادیه اروپایی در عمل برای بقا چاره‌ای جز شانه خالی کردن از فرامین واشنگتن در این باره ندارند. بدین ترتیب همان‌گونه که جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده ماه گذشته پیش‌بینی کرده بود، نقض قوانین فعلی حاکم بر نظام بین‌الملل توسط روسیه در اوکراین، به منزله آغاز روند تغییر این نظم غربی به ضرر هژمونی آمریکایی خواهد بود. شامگاه دوشنبه به وقت مسکو، رئیس‌جمهور روسیه با حضور در نشست فوری شورای امنیت ملی این کشور که به طور همزمان از شبکه‌های دولتی پخش شد، از تمام اعضا شامل «میخائیل میشوستین» نخست‌وزیر، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه و «سرگئی شویگو» وزیر دفاع، نظرشان را درباره فراخوان دومای دولتی (مجلس سفلای فدراسیون روسیه) برای به رسمیت شناختن حاکمیت ایالات روس‌نشین استقلال‌طلب منطقه دونباس جویا شد که در نهایت تمام حاضران به این لایحه رای مثبت دادند. البته افشاگری برخی رسانه‌ها نشان داد بر اساس عکس منتشر شده از ساعت مچی شویگو، جلسه مزبور شورای امنیت ملی روسیه زنده نبوده و چند ساعت پیش از پخش آن از تلویزیون تشکیل شده بوده است. این در حالی است که پیش از اعلام رای این شورا توسط پوتین در رسانه‌ها، خبرگزاری فرانسه به نقل از منابعی در کرملین خبر داد او در تماس با رئیس‌جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان به آنها پیشاپیش خبر داده بود استقلال دونتسک و لوهانسک را به رسمیت خواهد شناخت؛ موضوعی که باعث شد «امانوئل مکرون» پیش از آغاز نطق تاریخی پوتین، فراخوان تشکیل شورای امنیت ملی فرانسه را برای بررسی ابعاد وقایعی که در شرق اروپا می‌گذرد، صادر کند. * نخستین واکنش آمریکا چند ساعت پس از آنکه پوتین حکمی را صادر کرد و در آن ۲ منطقه جدایی‌طلب دونتسک و لوهانسک در اوکراین را به عنوان مناطق مستقل به رسمیت شناخت، جو بایدن دستوری اجرایی را امضا کرد که بر اساس آن سرمایه‌گذاری، تجارت و کمک مالی جدید آمریکا به این مناطق ممنوع شد. به گزارش هیل ـ ارگان کنگره ـ این دستور اجرایی رئیس‌جمهوری آمریکا پس از سخنرانی طولانی و تاریخی همتای روس او که عملا نظام غربی را به هیچ انگاشت، صرفا برای اعمال تحریم علیه اشخاصی است که در جمهوری‌های خودخوانده لوهانسک و دونتسک فعالیت داشته باشند. «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید در بیانیه‌ای گفت: «اقدام پوتین نقض فاحش تعهدات بین‌المللی روسیه است». «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا نیز در بیانیه‌ای تصمیم پوتین را بیانگر نقض تعهدات روسیه تحت توافقنامه مینسک و حمله‌ای صریح به حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین خواند. البته پوتین در سخنرانی دوشنبه شب خود، توافق مینسک را به خاطر بی‌توجهی ناظران اروپایی به نقض مکرر آن توسط اوکراین، شکست خورده توصیف کرده بود. با آنکه بلینکن بار دیگر بر حمایت تزلزل‌ناپذیر واشنگتن از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین و همچنین دولت و مردم این کشور تاکید کرد اما در کی‌یف این احساس وجود دارد که حتی در صورت حمله روسیه به تمام خاک اوکراین نیز، غرب کاری فراتر از تحریم اقتصادی علیه مسکو انجام نخواهد داد. همزمان با این اقدام کاخ سفید، اتحادیه اروپایی نیز اعلام کرد تحریم‌هایی را علیه افرادی که در به رسمیت شناختن دونتسک و لوهانسک به عنوان مناطق مستقل دست دارند، اعمال می‌کند. تحریم‌های آمریکایی از نگاه کارشناسان نشانه‌ای از بسته شدن پنجره حل بحران کنونی از طریق ابزارهای دیپلماتیک توسط کاخ سفید است. بر اساس گفته‌های بایدن بدین ترتیب دیگر دلیلی برای دیدار او با پوتین وجود ندارد. بایدن روز جمعه به خبرنگاران گفته بود معتقد است پوتین تصمیمش را درباره حمله به اوکراین گرفته و برآورد کرد روسیه در حال حاضر ۱۹۰ هزار نیرو در نزدیکی اوکراین دارد. با این حال از نگاه روس‌ها آنها صرفا نیروهای حافظ صلح خود را به منطقه‌ای هم‌مرز خود که طی 8 سال گذشته درگیر جنگی خانمانسوز با ده‌ها هزار کشته و چند صد هزار آواره بوده است، اعزام کرده‌اند. همچنین کرملین هیچ ادعایی برای بازپس‌گیری بیش از نیمی از خاک هر دو جمهوری مزبور منطقه دونباس که آنها را به رسمیت شناخته از نیروهای ارتش اوکراین نکرده است. به همین دلیل هنوز برای تایید آنچه آمریکایی‌ها حمله به اوکراین خوانده‌اند، زود است. * آغاز مانور ناتو و آمریکا در لهستان در بحبوحه افزایش تنش‌ها بین روسیه و اوکراین، مانور کشورهای عضو ناتو به رهبری آمریکا در لهستان آغاز شد. فرماندهی ارتش لهستان دوشنبه اعلام کرد 1300 سرباز لهستانی در رزمایش موسوم به «ضربه شمشیر سابر 2022» شرکت دارند. سخنگوی نیروهای مسلح لهستان به خبرگزاری آلمان گفت این مانور در بخش شمالی این کشور متمرکز است. لهستان در جنوب شرق با اوکراین همسایه است. سربازانی از ایالات متحده آمریکا و سایر کشورهای ناتو نیز در این مانور شرکت دارند. سخنگوی ارتش از تعداد آنها اطلاعی نداد. همزمان روسیه و بلاروس نزدیک مرزهای لهستان در حال برگزاری آنچه بزرگ‌ترین رزمایش راهبردی هسته‌ای شرق خوانده میشود، هستند. * توقف پروازهای 10 هواپیمایی غربی به اوکراین وزیر زیرساخت‌ها در اوکراین دیروز با اعلام اینکه حدود 10 شرکت هواپیمایی از جمله لوفت‌هانزا، SAS و ایرفرانس پروازهای خود به اوکراین را لغو کرده‌اند، این انتقاد را وارد کرد که این خطوط هوایی تنها به گزارش‌های مربوط به وخیم‌تر شدن وضعیت در درگیری با روسیه واکنش نشان داده‌اند، نه به تغییرات واقعی در امنیت پروازها. صفحه 7 را بخوانید