روزنامه آفتاب یزد
1400/12/04
آیا طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی قابلیت اجرا دارد؟
روز تلخ اینترنتآفتاب یزد: «کلیات طرح صیانت از فضای مجازی تصویب شد» این خبری بود که روز گذشته با انتشارش، جامعه در بهت، ناباوری و ترس فرو رفت. ترس از دست دادن حقوقی که با تصویب طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی از شهروندان سلب می شود! اعضای کمیسیون طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی در جلسه روز گذشته کمیسیون با ۱۸ رای موافق کلیات این طرح را به تصویب رساندند و این موضوع واکنش های بسیاری را در فضای مجازی به همراه داشت. با این حال باید دید آیا طرح مورد نظر قابلیت اجرا دارد؟
>آنچه بر طرح صیانت گذشت
تنور انتخابات ریاست جمهوری 1400 خاموش نشده بود که طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی در مجلس کلید خورد؛ طرحی که با مخالفت‌های زیادی رو به رو شد و حتی برخی آن را تله و دامی برای دولت رئیسی می دانستند. اما در نهایت بعد از انتخابات ریاست جمهوری این طرح در دستور کار
مجلس قرار گرفت و نمایندگان مجلس با ۱۲۱ رای موافق به اصل ۸۵ شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی رای مثبت دادند و طرح برای تصویب به کمیسیون تخصصی ارجاع داده شد.
برخی این طرح را مقدمه ای برای عملیاتی کردن اینترنت ملی و حتی دیوارکشی در فضای مجازی می دانند و حتی یکی از نمایندگان مجلس به فیلتر شدن فضای مجازی در این طرح اعتراف کرده است. غلامرضا نوری قزلجه، نماینده مردم آذربایجان شرقی پیشتر گفته بود:« مسدود سازی و فیلترینگ در این طرح وجود دارد اما با این عنوان در طرح آورده نشده
ولی نتیجه آن مسدودسازی است. ایرادات و اشکالات اساسی را هنور نتوانسته‌اند برطرف کنند و طرح جایگزینی وجود ندارد به همین دلیل مبنای ما همان طرح اولیه است.»
اما موافقان طرح صیانت که اکثرا خاستگاه سیاسی نزدیک به تندروهای اصولگرا دارند، معتقدند این طرح به دنبال سروسامان دادن به فضای مجازی در کشور است.
>بی‌توجهی نمایندگان به نظر مرکز پژوهش‌ها
حواشی و انتقادات از این طرح آنقدر بالا گرفت که در نهایت آذرماه طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، پس از
برگزاری جلسه ای محرمانه میان وزیر ارتباطات و قالیباف به مرکز پژوهش ها ارجاع داده شد تا مورد بررسی قرار بگیرد. مرکز پژوهش ها نیز در نامه ای به رئیس کمیسیون ویژه طرح صیانت اشکالات این طرح را کاهش سرمایه اجتماعی نهادی، ایجاد بی‌ثباتی در قوانین و مقررات اقتصادی، به مخاطره افتادن امنیت سرمایه‌گذاری، مداخله بسیار زیاد طرح در شئون مختلف زندگی مردم، ترغیب نخبگان به مهاجرت، ابهام و عدم شفافیت در مفاد و فرایند تقنین و... دانسته بود؛ اشکالاتی که آن زمان با حملات زیادی ازسوی تندروهای پارلمان مواجه شد.
اکنون نیز، اظهارات نمایندگان مبنی بر این است که ایرادات مرکز پژوهش‌ها به طرح برطرف نشده و آنان توجهی به نظرات این مرکز ندارند. علی اصغر عنابستانی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در این باره گفته است:« چنین حرفی را از جانب ما نزنید که نظر مرکز پژوهش‌ها کنار گذاشته میشود. مرکز پژوهش‌های یک نظر کارشناسی می‌دهد، ممکن است نماینده با آن نظر موافق یا مخالف باشد. تمام طرح‌هایی که در مجلس تصویب میشود مرکز پژوهش‌ها در کمیسیون حضور دارد و نظر خود را بیان می‌کند. در بسیاری موارد نظراتی که مرکز پژوهش‌ها می‌دهد، نمایندگان به دلیل متقن و کارشناسی نظر را نمی‌پذیرند. اختلاف نظر کارشناسی که عجیب نیست.»
نوری قزلجه، که از مخالفان این طرح است، می گوید؛ «موافقان صیانت با نظر مرکز پژوهش‌ها کاری ندارند آنها با نظر هیچ کسی کاری ندارند. هر چیز زوری دیده بودیم جز قانون زوری. آنها به نظرات بخش خصوصی، مرکز پژوهش‌ها و دولت و مرکز فضای ملی اعتنا نمی‌گذارند، این قانونگذاری نیست.»
>آقای وزیر عقب‌نشینی کرد
یکی از حاشیه های جنجالی طرح صیانت در هفته های اخیر، اظهارات وزیر ارتباطات بود. عیسی زارع‌پور در جمع خبرنگاران درباره نظر این وزارتخانه درباره طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی گفت:« ما به طور مفصل با نمایندگان مجلس تعامل داشته‌ایم. در حال حاضر بررسیطرح صیانت در کمیسیون مشترک صورت خواهد گرفت و نظرات خود را نیز اعلام کرده‌ایم. ما به دنبال اصلاح طرح صیانت هستیم. با توجه به ظرفیت موجود در مجلس، معتقدم اتفاقات خوبی برای مردم رقم خواهد خورد. ما به دنبال این هستیم که در عین ساماندهی فعالیت‌ها در فضای مجازی، نگرانیکسب‌و کارها و مردم در خصوص این طرح نیز برطرف شود. مرجع تخصصی بررسی این طرح، مجلس شورای اسلامی ایران است و وزارت ارتباطات اصلاحات خود را به همین مرجع داده است. اتفاقی که از نظرم از ابتدا اشتباه رخ داد، این بود که بحث را رسانه‌ای کردند.»
اما هنوز چند روزی نگذشته بود که او حرفش را پس گرفت و در اینستاگرام خود نوشت:« هیچگاه مخالف رسانه‌ای شدن طرح موسوم به «صیانت» نبوده‌ام اما به چگونگی آن انتقاد داشته و دارم. آنچه این روزها تحت عنوان «نظر وزیر ارتباطات درباره نادرست بودن رسانه‌ای شدن طرح حمایت از حقوق کاربران» در برخی رسانه‌ها منتشر شده، برداشتی غیردقیق و ناصحیح از سخنان بنده است.»
>طرح صیانت چه تغییراتی کرده است؟
با وجود آن‌که گفته می شود ایرادات اساسی طرح صیانت از فضای مجازی برطرف نشده است، تاکنون بارها مورد ویرایش قرار گرفته و نام این طرح به «طرح نظام تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی» تغییر پیدا کرده است.
یک روزنامه درباره آخرین ویرایش طرح جنجالی نمایندگان( ویرایش نهم بهمن ماه) این طور نوشت:« تغییرات عمده‌ای است که در اصلاحات صورت گرفته که در سطح تغییر کلمات و عبارات باقی مانده است و خبری از رفع ایرادات اساسی آن که بارها از سوی فعالان صنفی و تشکل‌های تخصصی مورد اشاره قرار گرفته، نیست. از رفع ایرادات گسترده مرکز پژوهش‌ها هم خبری نیست و همچنان می‌توان نشانه‌های محدودسازی اینترنت را در متن نهایی دید.»
همچنین این روزنامه نوشته است:« در متن نهایی بر راه‌اندازی اینترنت ملی که نگرانی بسیاری ازجمله کاهش چشمگیر سرعت اینترنت و قطع دسترسی به جامعه آزاد اطلاعاتی را در بر خواهد داشت، تاکید شده است. همچنین نقش نیروهای نظامی هم همچنان پررنگ باقی مانده و طبق ماده 9 این متن «کارگروه مدیریت گذرگاه مرزی متشکل از رئیس مرکز ملی فضای مجازی به‌عنوان رئیس کارگروه و نمایندگان دادستان کل کشور، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان پدافند غیرعامل، وزارت اطلاعات، نیروی انتظامی، ستاد کل نیروهای مسلح و سازمان اطلاعات سپاه ایجادمی‌شود تا نسبت به امنیت ارتباطات و اطلاعات و مدیریت ترافیک ورودی و خروجی کشور در گذرگاه‌های مرزی تصمیمات لازم را اتخاذ کند.»
>جمع آوری امضا برای لغو طرح صیانت
روز گذشته خبرآمد کمیسیون مشترک طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی کلیات طرح صیانت را به تصویب رساندند.. جلال رشیدی کوچی، از نمایندگان مخالف طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، دقایقی بعد از امضای طرح، از جمع آوری امضا برای لغو بررسی طرح صیانت در کمیسیون مشترک و بازگشت طرح به صحن مجلس خبرداد.او گفت۵۵ امضا برای لغو این مصوبه جمع شده و تعداد امضاها در حال افزایش است. از سوی دیگر همزمان با تصویب کلیات طرح در این کمیسیون کاربران فضای مجازی ، واکنش‌های زیادی به تصویب این طرح داشتند.
این در حالی است که تا پیش از جلسه علنی روز گذشته
تناقض گویی های فراوانی در مورد تصویب این طرح وجود داشت. هفته گذشته نماینده مردم همدان در مجلس از تصویب این طرح در هفته پیش رو خبر داده بود.
اما روز دوشنبه نوری، عضو کمیسیون ویژه بررسی طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی، اجرا و تصویب طرح صیانت را تا پایان سال ۱۴۰۰ رد کرده بود و همچنین کاهش سرعت اینترنت را با طرح صیانت بی‌ربط خوانده بود.
کلیات طرح صیانت در حالی روز گذشته در کمیسیون مشترک تصویب شد که نوری قزلجه درباره اظهارات یکی از اعضای این کمیسیون مبنی بر اینکه تصمیم نهایی درباره این طرح مشخص است و بدون شک تصویب میشود گفته بود: «نه تنها هیچ تصمیمی اتخاذ نشده، بلکه طرح صیانت بعد از عید تعیین تکلیف میشود. حتی گزارش مرکز پژوهش‌ها درباره طرح
به اندازه‌ای نقاط ایراد و ابهام مطرح کرده که تصویب آن
بعید به نظر می‌رسد.»
>قابلیت اجرا دارد؟
با همه تفاسیر باید دید آیا طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی قابلیت اجرا دارد؟
سینا تفنگچی، کارشناس رسانه در رابطه با این موضوع به آفتاب یزد گفت:« این طرح هم قابلیت اجرا دارد و هم قابلیت اجرا ندارد! این یعنی اینکه نمی توان خیلی خوشبینانه طرح مذکور را با طرح جمع آوری ماهواره مقایسه کرد و گفت آن طرح شکست خورد بنابراین، این طرح نیز شکست خواهد خورد. ما از زمانی که اولین نوآوری را در کشور داشتیم همواره با چالش صیانت مردم از نوآوری و تکنولوژی مواجه بودیم و برای آن قوانینی وضع میشد. برخی از این قانون ها با شکست مواجه بودند اما برخی از آن ها نیز با موفقیت اجرا شدند. اما مسئله اینجاست که حتی آن قوانینی که با شکست مواجه شده اند هم تاثیر خود را بر جامعه گذاشته اند، اولین تاثیر آن ها این است که از پیشرفت تکنولوژی در جامعه جلوگیری کرده اند و دومین تاثیر هم این بوده جامعه را به عقب رانده اند یعنی باعث پسرفت جامعه شده اند. بنابراین طرح صیانت حتی اگر قابلیت اجرا هم نداشته باشد، باز هم تاثیرات منفی خود را بر جامعه خواهد داشت.»
او تاکید کرد:« علاه بر این چنین محدودیت هایی، چالش های زیادی را برای افراد جامعه ایجاد می کند. برای مثال ممنوعیت ماهواره خیلی ها را روانه زندان کرد و زندگی خیلی ها را
تحت شعاع قرار داد. از سوی دیگر چنین ممنوعیت‌هایی مردم را کوته فکر می کند، چون دغدغه های مردم را تغییر می دهد. این ممنوعیت تاثیر مهمی بر بهداشت روانی جامعه دارد و باعث می شود که نسل های آینده دارای اختلالات روانی شوند چون درگیر مسائلی شدند که نباید برای آن ها دغدغه می بود.»
وی توضیح داد:« علاوه بر همه این ها باید گفت این طرح قابلیت اجرا دارد و خیلی راحت می توانند پهنه باند را ببندند، پیش از این هم شاهد بودیم که در برهه هایی چنین اقدامی انجام داده اند،
اجرایی شدن آن صرفا به تفکرات نمایندگان مجلس و دولت بستگی دارد. باید دید دولت می پذیرد که این کار را انجام بدهد یا نه. به هر حال 2 سال دیگر از عمر این مجلس و 3 سال دیگر از عمر دولت باقی مانده، بنابراین در صورتی که هم افزایی لازم را داشته باشند می توانند به راحتی طرح را اجرایی کنند. اما
و اگر های قید شده در طرح صیانت هم کاملا صوری است چون همین حالا هم مسئولین بر این اعتقادند که ما برای همه اپلیکیشن ها نسخه داخلی داریم بنابراین خیلی راحت فیلتر خواهند کرد.»
>صیانت یعنی چه؟
امیرحسین زرین، کارشناسIT نیز در این رابطه به آفتاب یزد گفت:« متاسفانه همچنان تعریف مشخصی از طرح صیانت وجود ندارد و معلوم نیست دقیقا قرار است از چه چیزی صیانت شود؟ آیا می خواهند برای کل کشور فضایی ایجاد کنند که صرفا بتوان در آن فضا با یک سری اپلیکیشن خاص کار کرد؟ یا میخواهند صرفا یک سری از اپلیکیشن ها را کنترل کنند. اگر مورد اول
مد نظرشان باشد که به نظر من اصلا عملی نیست چون خیلی از زیر ساخت ها کامل از بین میرود. اما اگر مورد دوم مد نظرشان است باز هم به طرح شکست خورده تلگرام بر می گردیم و این موضوع وضعیت به شدت خطرناک تری را از طریق نصب
فیلتر شکن های مختلف به وجود می آورد.»
وی تاکید کرد:« باید مشخص شود طرح صیانت قرار است چه کاری انجام دهد. چون ما یک سابقه تاریخی برای این موضوع داریم. پیش از این یک سری سایت هایی که محتوای مجرمانه داشتند فیلتر شدند و این موضوع به نحوی صیانت از کاربران به شمار می رفت هرچند که آن هم با باگ هایی همراه بود چرا که خیلی از سایت هایی که فیلتر می شدند محتوای مجرمانه نداشتند اما باز هم خیال خانواده ها راحت بود که فرزندانشان در محیط سالم تری هستند. اما مشخص نیست در طرح صیانت جدید قرار است از چه چیزی صیانت شود؛ آیا قرار است از خانواده صیانت شود؟ با این کار که فیلتر شکن ها روانه خانه ها می شوند و اوضاع بدتر می شود! آن وقت دولت باید هزینه کند و پروکسی ها را محدود سازد و این دقیقا یعنی طرح
شکست خورده تلگرام.»
سایر اخبار این روزنامه
بعد از اتمام مذاکرات وین امکان نقد آن وجود دارد
مرکز وکلا سال آینده دو مرتبه آزمون وکالت برگزار می‌کند
مسئولی که می‌خواست در دهان خبرنگار بزند عزل شد
بدنه جامعه هنری بسیار ضعیف است
اینترنت و بن بست آموزشی
دود اجرایی شدن طرح صیانت در چشم مردم
«طرح صیانت» طرحی برای صیانت از مردم یا مسئولان؟
منطق ژئواکونومیک در تفاهم‌نامه ایران و چین
شهرستانی‌های مظلوم
آیا طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی قابلیت اجرا دارد؟
جانشین مکرون کیست؟
جای تعجب نیست
