روزنامه ایران

سلام، شما طعمه جدید ما هستید!

مهسا قوی‌قلب
خبرنگار
 چندسالی است که با رشد تکنولوژی و باز شدن پای فضای مجازی به زندگی افراد، نرخ کلاهبرداری‌های اینترنتی نیز با افزایش روبه‌رو شده تا جایی که حالا کمتر کسی پیدا می‌شود که گاه و بی‌گاه پیامک‌های جعلی و فریبکارانه از طریق گوشی تلفن همراهش دریافت نکند یا اینکه روزانه از طریق پیج‌های اینستاگرام پیام‌های وسوسه انگیز خرید مایحتاج مختلف زندگی را مرور نکند. دراین میان بسیاری از افرادی که آگاه هستند، می‌توانند از شر وسوسه‌ها و شیادی‌های این کلاهبرداران دور بمانند اما نکته اینجاست که هدف اصلی این افراد سودجو، سالمندان یا نوجوانانی هستند که بی‌اطلاع از همه جا در لحظه‌ای حساب‌هایشان خالی می‌شود. سالمندی که ممکن است حقوق یک ماه بازنشستگی‌اش به یک باره به باد برود یا کودکی که با در دست داشتن اطلاعات حساب بانکی والدین، فریب خورده و سبب مالباختگی پدر یا مادر می‌شود.
فریدون صدیقی، روزنامه نگار و استاد علوم ارتباطات با اشاره به اینکه مهمترین کارکرد رسانه قطعاً و یقیناً اطلاع‌رسانی و دانش افزایی مخاطب است، به «ایران» می‌گوید: این سخن بدان معناست که دانش، فهم و دریافت افراد در قبال پدیده‌ها، مسائل، مشکلات و هر آنچه که ارتباطی تنگاتنگ با انسان و خواننده و مخاطب دارد، افزایش پیدا کند، بنابراین بدیهی است که یکی از وظایف اصلی رسانه، دانش‌افزایی است و کمک کردن به فهیم شدن، درک و درایت مخاطب در قبال آنچه با آن روبه‌رواست. وی در ادامه اضافه می‌کند: در زمینه مشکلی که در حال حاضر پیش‌رو قرار دارد و در خصوص کمک‌گیری از رسانه‌ها در برون رفت از کلاهبرداری‌های اینترنتی، روی چند نکته به جد تأکید دارم، وظیفه و رسالت رسانه وقتی معنا پیدا می‌کند که رسانه‌ها از جایگاه و موقعیت معتبر و بسزایی برخوردار باشند، بدین معنا که یک مرجعیت جدی، قطعی، معرفت‌شناسانه و قابل اعتماد برای مخاطب باشند. بی‌شک رسانه می‌تواند کمک کننده باشد اما نمی‌توان همه انتظارات را در زمینه حل بحران از آن داشت، زیرا علل و عوامل مختلفی در ایجاد این معضل اجتماعی دخیل هستند. در کلاهبرداری‌های اینترنتی و سرقت‌هایی که صورت می‌گیرد، بیش از هرچیز مسبب اصلی، شرایط اجتماعی و موقعیت معیشتی، فرهنگی است و سبب شده با فراهم آمدن شیوه‌های نوین بر تعداد آنها هم افزوده شود. در این میان فضای مجازی و اینترنت نیز جو مهیا، بی‌دردسر یا کم دردسری است که به کمک کلاهبرداران آمده و اقشار ضعیف با آگاهی محدود مانند سالمندان یا گروه‌های سنی نوجوانان را مورد هدف قرار داده است و در نهایت اخاذی و کلاهبرداری‌های اینترنتی با ترفندهای ویژه‌ای سبب خالی شدن حساب افراد می‌شود.


به گفته صدیقی، رسانه‌ها می‌توانند مخاطبان خود از جمله سالمندان و نوجوانان را بیش از پیش آگاه و ذهن آنها را برای مقابله با ترفندهای نو به نو در فضای مجازی، مهیا کنند، اما یک سؤال در این میان به ذهن می‌رسد و این است که تا چه اندازه سالمندان یا کودکان مخاطب رسانه هستند. وی می‌گوید: به نظر من تأثیرگذارترین رسانه بر گروه سنی سالمند و کودک، تلویزیون است و بیشترین امکان را برای پیام‌رسانی دارد، در عین حال هم آموزش‌های زود به زود، جذاب و بهنگام در خصوص کلاهبرداری‌های اینترنتی به مخاطبان می‌تواند اثرگذاری بالایی داشته باشد، با این همه در تحلیل پدیده‌ها و استفاده از رسانه باید دقیق‌تر و آگاهانه‌تر تجزیه و تحلیل کرد و نتیجه گرفت. در زمینه کلاهبرداری در فضای مجازی از سالمندان می‌توان از سازمان‌هایی مانند تأمین اجتماعی یا سازمان‌های بازنشستگی هم کمک گرفت. آنها با توجه به ارتباطات وسیعی که با افراد دارند، به صورت یک رسانه عمل کرده و با پیام رسانی‌های مستمر در این حوزه می‌توانند کارآمد باشند.
وی ادامه می‌دهد: درخصوص کودکان و نوجوانان اطلاع‌رسانی‌ها می‌تواند از طریق آموزش در مدارس چه به صورت حضوری و چه به صورت مجازی در حین تدریس صورت گیرد. باید تأکید کنم که رسانه‌ها بی‌تردید در مقوله آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی در حوزه مبارزه با جرایم و کلاهبرداری‌های اینترنتی نقش مؤثری دارند، اما درعین حال هم نقش‌ها و ظرفیت‌های رسانه‌های کاغذی، دیداری و شنیداری باید در این حوزه مشخص باشند تا بتوان هدفمند عمل کرد. نیاز به یک وحدت رویه در میان رسانه‌ها برای کاهش هرچه بیشتر این آسیب به قشر سالمندان و نوجوانان وجود دارد و برای دستیابی هرچه سریع‌تر به هدف مورد نظر، باید زودتر وارد عمل شد.

لزوم کارآمدشدن قوانین در جهت کاهش جرائم اینترنتی
دکتر سهراب سلیم‌زاده وکیل و حقوقدان به «ایران» می‌گوید: کلاهبرداری سنتی به این معناست که کلاهبردار با توسل به وسایل متقلبانه مالباخته را فریب داده و مال او را ببرد، اما در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار باید از طریق وارد کردن، تغییر یا محو کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه و... مال یا وجهی را تصاحب کند. تفاوت کلاهبرداری سنتی با کلاهبرداری رایانه‌ای در محیط ارتکاب این جرائم و همچنین تفاوت در وسایل ارتکاب جرم است. در روش‌های نوین، کلاهبرداران رایانه‌ای از طریق سامانه ثنا نیز متونی دلهره‌آور برای افراد ارسال می‌کنند و افراد بدون اینکه بررسی کنند که پیامک از شماره شخصی برای آنان ارسال شده است فوری با باز کردن لینک وارد سایت می‌شوند. وقتی افراد وارد سامانه می‌شوند از ایشان مبلغ کمی برای پرداخت درخواست می‌شود که البته حسابشان را خالی می‌کند یا اگر حساب فرد خالی باشد هکرها ممکن است برای پاک کردن رد و اثر خود مبالغی را از کارت‌های دیگر به اینها منتقل کنند. یک اپلیکیشن بدافزار با کلیک افراد روی این لینک‌ها در گوشی آنان نصب می‌شود که به پیامک‌ها و مخاطبانشان دسترسی پیدا کرده و به مخاطبان پیامک‌های مشابه را ارسال می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: قانونگذار رفتارهایی را که به وسیله آنها جرم کلاهبرداری اینترنتی محقق می‌شود مثال زده است که به تفکیک عبارتند از: ورود، محو، ایجاد، متوقف کردن و مختل کردن سامانه، که این موارد همه از مصادیق ارتکاب کلاهبرداری اینترنتی هستند. در صورتی که رفتار مجرمانه‌ای با هر کدام از مصادیق مذکور مطابقت داشته باشد، جرم کلاهبرداری رایانه‌ای واقع شده است. باید افزود قوانین عام و خاص در خصوص مجازات کلاهبرداران اینترنتی وجود دارد اما چرا با توجه به وجود چنین قوانینی برخورد لازم و جدی با کلاهبرداران اینترنتی وجود ندارد یا با توجه به برخورد‌ها همچنان موضوع کلاهبرداری اینترنتی دغدغه جدی شهروندان می‌باشد؟ به‌نظر می‌رسد اولین علت، عدم تناسب مجازات جدی، کافی و مؤثر در خصوص مرتکبین کلاهبرداری اینترنتی باشد. مجازات جرم کلاهبرداری باید به اندازه‌ای جدی و قطعی باشد تا از وقوع جرم پیشگیری کند، همچنین سیاست حبس زدایی بدون توجه به جنبه تنبیهی مجازات و بدون در نظر گرفتن مجازات‌های جایگزین مؤثر می‌تواند از علل ناکارآمدی قوانین کیفری فعلی باشد. در کنار ناکارآمدی قوانین، موضوع آموزش شهروندان نسبت به شیوه‌های نوین کلاهبرداری نیز می‌تواند در کاهش چنین جرائمی مؤثر باشد. صدا و سیما، جراید و معاونت پیشگیری از جرائم قوه قضائیه می‌تواند با ارائه آموزش‌های لازم در کاهش میزان وقوع جرم مؤثر باشند.

حقه‌های روان شناسانه کلاهبرداران اینترنتی را بشناسیم
دکتر فرشاد نجفی‌پور نیز با بیان اینکه کلاهبرداری از روان‌شناسی انسان کمک می‌گیرد که در این میان خودبزرگ‌بینی، ضعف مسئولیت پذیری، اضطراب و طمع نقش بیشتری دارند، به «ایران» توضیح می‌دهد: کلاهبرداری اینترنتی که شایع‌ترین نوع شیادی امروز به شمار می‌رود، داد و ستدی است که به نفع هر دو طرف نیست. کلاهبرداری در فضای مجازی نیز مانند انواع دیگر کلاهبرداری‌ها، گاهی تنها چند دقیقه زمان می‌برد و هدف آن به‌دست آوردن تمام چیزی است که قربانی در حساب بانکی خود دارد. در کل کلاهبرداری، شش گام دارد که به این شش گام «بازی اطمینان» هم گفته می‌شود؛ این گام‌ها شامل پیدا کردن افراد و کمک‌های مورد نظر برای ایجاد جو روانی، دوم، نزدیک‌ شدن به قربانی برای شروع، سوم، به قربانی فرصت بهره‌ بردن از سیستم ساخته‌ شده داده می‌شود، انگیزه قربانی تقویت می‌شود و بدین صورت تفکر منطقی دچار مشکل می‌شود، چهارم، به قربانی جایزه‌ای برای اثبات اینکه سیستم درست کار می‌کند داده می‌شود که این جایزه می‌تواند واقعی یا جعلی باشد، در کلاهبرداری از نوع قماربازی عمداً چند بار به بازیکن اجازه برد مبالغ کم داده می‌شود و قربانی در طمع پول بیشتر شرط‌بندی بزرگ‌تری می‌کند، اما در قمارهای بعدی باخت او حتمی است یا در بازار سهام به قربانی سودهای جعلی داده می‌شود؛ سودهایی که هیچ‌وقت از طرف سیستم نقد نخواهند شد، پنجم، یک اتفاق آنی یا تغییر شرایط، قربانی را وادار به تصمیم‌گیری سریع می‌کند و در نهایت ششم، که یکی از کلاهبردار‌ها که نقش یک شخص بی‌طرف را بازی می‌کند به اندازه قربانی سرمایه‌گذاری می‌کند تا ظاهر سیستم درست‌تر جلوه کند.
وی ادامه می‌دهد: این کار باعث قوت قلب قربانی می‌شود و باعث می‌شود زمانی که بازی تمام شد کلاهبردار اصلی کنترل بیشتری روی اوضاع داشته باشد. فرض کنید شما و چند نفر دیگر در چنین سیستمی متضرر شده‌اید، وقتی ببینید سهامداران یا قمارکنندگان دیگر باخت را به عنوان یکی از قواعد پذیرفته‌اند احتمال اعتراض شما کمتر خواهد شد. اینجاست که خیلی از افراد بویژه با کم بودن مبالغی که از دست داده‌اند کلاً اقدام قضایی نمی‌کنند یا در میانه راه خسته می‌شوند و پیگیری‌ها را نیمه رها می‌کنند.
به گفته این روان شناس، در بعضی کلاهبرداری‌های اینترنتی نیاز به یک گام «تقویتی» نیز وجود دارد خصوصاً در مواردی که یک سیستم جدید و کمیاب ایجاد شده است، مثلاً یک سرمایه‌گذاری خاص که شما تاکنون نشنیده‌اید، در این حالت یکی از کلاهبردار‌ها به عنوان یک فرد کاملاً مشکوک به سیستم رفتار می‌کند، که به مرور توضیحات کلاهبردار او را متقاعد می‌کند، کلاهبردار از ویژگی‌های بارز انسان خصوصاً اضطراب بهره می‌برد. به همین دلیل، اینکه چه کسانی قربانی می‌شوند الگوی ثابتی ندارد اما قطعاً افراد ناآگاه یعنی بیشتر اقشار سالمند یا نوجوان هدف اصلی این مجرمان هستند؛ مجرمانی که گاه با یک پیامک ساده می‌توانند به هدف شوم خود به راحتی دست پیدا کنند و در کسری از ثانیه حساب قربانی را خالی کنند. مهم‌ترین عامل مشترک بین همه قربانی‌ها اعتماد به کلاهبردار است و اغلب قربانی‌ها طمعکار هستند. بهترین توصیه‌ای که می‌توانیم به عنوان راهکار‌های اصلی برای پیشگیری از کلاهبرداری بویژه از نوع اینترنتی ارائه دهیم، این است در گام اول هر پیشنهاد را که «آنقدر خوب است که نمی‌شود باور کرد»، باور نکنیم، دوم؛ فکر نکنیم ما از دیگران باهوش تریم، در نهایت هم هنگام هیجان هرگز تصمیم نگیریم.

 سلام، شما طمعه جدید ما هستید!

فرناز قلعه دار
ساعت از 6 عصر گذشته بود که خسته و بی‌حوصله از محل کارم بیرون آمدم و پای پیاده به سمت خانه راه افتادم. چند قدم بیشتر نرفته بودم که گوشی تلفن همراهم زنگ خورد. تماس از طریق واتس‌اپ بود و بالای صفحه لوگوی یکی از شرکت‌های تلفن همراه نقش بسته بود. با خودم گفتم من که همین امروز صبح قبض تلفنم را پرداخت کردم چرا تماس گرفته اند؟ با تردید و تعجب تلفن را جواب دادم. صدای خانم جوانی را شنیدم که پس از یک سلام و احوالپرسی مؤدبانه خودش را اپراتور شرکت تلفن همراه معرفی کرد و در حالی که با خوشحالی خبر از برنده شدن من در قرعه کشی خوش حسابی پرداخت قبوض تلفن همراه می‌داد، گفت: امروز به مناسبت سالگرد فعالیت این شرکت با حضور وزیر مخابرات یک مراسم قرعه‌کشی برگزار شده و به نیت بیست و چهارمین سال فعالیت شرکت به 24 مشترک خوش حساب به قید قرعه جوایز 5 میلیون تومانی تعلق گرفته است که شما هم یکی از این مشترکان خوش‌شانس برنده هستید.
از شنیدن این خبر خیلی خوشحال شدم و خدارو شکر کردم یک لحظه در دلم گفتم چه جایزه به موقع و شیرینی چون هم شب عید بود و به این پول خیلی نیاز داشتم و هم از طرفی می‌خواستم مادرم را به یک سفر زیارتی ببرم، بلافاصله از آن خانم تشکر کردم و گفتم: خدا خیرتان بدهد چقدر این پول به موقع بود الان من باید چه کار کنم؟ خانم اپراتور گفت: تماس را قطع نکنید تا برایتان توضیح بدهم چه کار باید انجام دهید. بعد در حالی که نام و مشخصات و شماره کارت ملی‌ام را پرسید، گفت: همین الان باید به نزدیکترین دستگاه عابر بانک بروید و مراحلی را که برایتان توضیح می‌دهم با دقت انجام دهید.
در همین موقع چشمم به یک بانک افتاد و بلافاصله پای دستگاه رفتم آنقدر عجله داشتم تا این پول به حسابم واریز شود که از مشتری‌ای که پای دستگاه ایستاده و در حال دریافت پول بود خواهش کردم نوبتش را به من بدهد تا مبادا تلفن قطع شود و من به این جایزه نرسم. بعد خانم اپراتور از من خواست اسم بانکی را که در آن حساب دارم به او بگویم وقتی همه مشخصات را پرسید از من خواست یک شماره را در دستگاه وارد کنم بعد دکمه انتقال وجه را بزنم و بعد دوباره یک شماره برایم خواند و من هم بدون اینکه بدانم چه اتفاقی در حال رخ دادن است در رؤیاهای خودم غرق بودم. با پایان یافتن عملیات، خانم جوان گفت: خسته نباشید تا یک دقیقه دیگر پول واریز خواهد شد. سپس تلفن را قطع کرد.
از کنار دستگاه فاصله گرفتم که صدای زنگ ارسال پیامک تلفن همراهم را شنیدم با خوشحالی پیامک را باز کردم و خواندم اما با مشاهده موجودی حسابم انگار یک سطل آب یخ روی سرم خالی شد. در پیامک آمده بود برداشت از حساب 6 میلیون تومان، موجودی صفر.
باورم نمی‌شد چند بار پیامک را باز و بسته کردم اما واقعیت این بود که به جای واریز پول کل موجودی حسابم را خالی کرده بودند در واقع خودم با دستان خودم حقوق و کل مبلغ عیدی آخر سالم را که همان روز به حسابم ریخته بودند به حساب کلاهبرداران منتقل کرده بودم.
وقتی با پلیس تماس گرفتم و صبح روز بعد راهی کلانتری و اداره آگاهی و دادسرا شدم فهمیدم من هم یکی از هزاران زن و مرد و پیر و جوانی هستم که هر روزه حسابشان از سوی کلاهبرداران تلفنی خالی شده و فریب برنده شدن در قرعه‌کشی و مسابقه رادیویی و سفر زیارتی و...را خورده‌اند.
*‌*‌*
این پرونده یکی از هزاران ماجرای واقعی است که هر روزه در کشورمان رخ می‌دهد و کلاهبردارانی که اغلب آنها از داخل زندان و به ریاست یکی از زندانیان سابقه دار هدایت می‌شوند به راحتی مردم را فریب و سرمایه‌شان را بر باد می‌دهند. این مجرمان که گویی مهارتی خاص در برقراری ارتباط کلامی با مخاطب و به نوعی هیپنوتیزم دارند، چنان فرد را مسحور کلمات خود می‌کنند که وی قدرت تعقل و تفکر را از دست می‌دهد. این مجرمان چنانچه مخاطب‌شان افراد سالخورده باشد از ترفند برنده شدن کمک هزینه سفرهای زیارتی استفاده می‌کنند و اگر مخاطب جوان باشد به بهانه قرعه‌کشی خوش حسابی و مسابقه رادیویی و... آنها را فریب می‌دهند و با اجرای یک سناریوی کاملاً حرفه‌ای و ماهرانه طوری نقش بازی می‌کنند که کوچکترین تردیدی ایجاد نمی‌کنند و البته واقعیت این است در این روزها که بیشتر مردم با مشکلات مالی و اقتصادی رو به رو هستند نه گفتن به یک جایزه 5 میلیون تومانی از عهده بسیاری خارج است.
اما این اتفاقات در حالی هر روزه تکرار می‌شود که شرکت مخابرات، صدا و سیما، پلیس و دستگاه قضایی مدام در حال هشدار به مردم هستند و با صدور اطلاعیه‌های متعدد از مردم می‌خواهند فریب این تماس‌ها را نخورند. چندی قبل شرکت مخابرات ضمن هشدار به مشترکان خود اعلام کرد: برخی افراد سودجو از طریق تماس تلفنی یا ارسال پیامک به بهانه خوش حسابی و پرداخت بموقع قبوض یا برنده شدن و ارائه جوایز نقدی و غیرنقدی و با درخواست مراجعه به دستگاه‌های عابر بانک، اقدام به سوء‌استفاده مالی از شهروندان می‌کنند.بر همین اساس مخابرات از مشتریان و شهروندان درخواست می‌کند به منظور اطمینان از صحت این موارد و اطلاع‌رسانی در این خصوص و قبل از هر گونه اقدام، با شماره (۲۰۲۱) واحد ارتباط مردمی اداره کل روابط عمومی تماس بگیرند.
در همین رابطه سرهنگ داوود معظمی گودرزی، رئیس پلیس فتا تهران بزرگ نیز اظهار می‌دارد: «کلاهبرداران با استفاده از ترفندهای مهندسی اجتماعی و از طریق مشغول‌سازی ذهن مخاطب، اقدام به جمع‌آوری اطلاعات شخصی و بانکی شهروندان می‌کنند. این مجرمان در ابتدا خود را از مجریان رادیو یا تلویزیون معرفی می‌کنند و معمولاً با جملاتی مانند اینکه در حال حاضر یکی از بازیگران معروف سینما و تلویزیون در استودیو حضور دارد یا اینکه به قید قرعه شما برنده قرعه‌کشی شده‌اید و تا لحظاتی دیگر به پخش زنده خواهیم رفت، شخص پاسخ دهنده را متقاعد می‌کنند که واقعاً برنده جایزه شده است. در ادامه روند این کلاهبرداری، از قربانی خواسته می‌شود برای دریافت جایزه خود به یکی از دستگاه‌های عابر بانک مراجعه نماید و سپس با جلب اعتماد او و دسترسی به محتویات پیامکی که در واقع پیامک دسترسی به خدمات غیرحضوری یکی از اپلیکیشن‌های پرداخت در سیستم بانکی است، اقدام به خالی کردن حساب بانکی افراد می‌کنند. ممکن است شیوه‌های کلاهبرداری این افراد مجرم متفاوت باشد اما در نهایت با ترفندهای ماهرانه تمام اطلاعات حساب بانکی، کارت عابر بانک افراد یا کد فعالسازی اپلیکیشن‌های بانکی آنها را دریافت کرده و با استفاده از آن اقدام به برداشت از حساب افراد یا سوءاستفاده از این اطلاعات به نام مالباخته می‌کنند.»
یکی از مهم‌ترین موضوعات در این نوع جرایم بحث سبک بودن مجازات هاست چرا که اگر خوشبینانه نگاه کنیم و متهم پس از ارتکاب جرم از سوی پلیس دستگیر شود، اغلب چنان مجازات اندکی برایش در نظر می‌گیرند که نه تنها تنبیه محسوب نمی‌شود بلکه تازه با ورود به زندان در همان چندماه دوران حبس روش‌های دیگر کلاهبرداری را نیز می‌آموزد و پس از آزادی یا همدست باندهای دیگر می‌شود یا خودش به استادی حرفه‌ای در امر سرقت و کلاهبرداری تبدیل شده و روز از نو روزی از نو.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اقلیتی اکثریت‌نما داریم (اعتماد) تروریست‌ها در سوریه از راه نرسیده به جان هم افتادند (کيهان) در «عسر»‌ها منتظر «یسر»‌ها باشید (جوان)پزشکیان: باید مردم را مطمئن کنیم که از نظر معیشتی مشکل پیدا نمی کنند (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
از امروز «ایران» را در 32 صفحه بخوانید برای رفع فقر مطلق باید از ظرفیت‌های مردمی استفاده کرد توسعه‏ طلبی ناتو تنش زاست تأثیر جنگ اوکراین بر اقتصاد ایران سراب ناتو سلام، شما طعمه جدید ما هستید! عدالت ساحلی در جنوب وسواس زیبایی پشت ماسک شکار بدون توقف امریکا در حال طراحی‌ امنیتی جدید در نقاط مختلف جهان است کشوری که مداخله کند پشیمان‌می‌شود 70 درصد از سیستم بانکی روسیه را تحریم کردیم اوکراین باید شروط پوتین را بپذیرد ناتو نیرو به اوکراین نمی‌فرستد روسیه را به شدیدترین وجه تحریم می‌کنیم ایران طرفدار حمله نظامی به هیچ کشوری نیست معاون پیشین معافیت اقلام خوراکی از مالیات بر ارزش افزوده