مذاكرات سرد وين «بازار مسكن» را منجمد كرد

آرمان‌ملی‌- محمدسیاح: بازارمسکن هم مانند سایر بازارهای کشور در انتظار نتیجه مذاکرات وین و احیای برجام است، در این دوره که مذاکرات به بخش‌های نهایی نزدیک شده است بازارهای مالی و سرمایه‌ای از جمله مسکن در یک انجماد موقتی به‌سر می‌برند، بدین‌معنا که همه خریداران، فروشندگان، عرضه‌کنندگان و فعالان بازارمسکن منتظرند تا ببینند چه اتفاقی برای بازار در آینده با احیای برجام خواهد افتاد. به‌عبارت دیگر این بازار در یک فریز موقتی منتظر است تا نتایج مذاکرات وین به سرانجام برسد تا بتواند خودش را با وضعیت آینده تطبیق بدهد. این اتفاق باعث یک رکود تورمی عمیق نسبت به قبل شده است و هرچند برخی از مسئولان نظیر رئیس اتحادیه مشاوران املاک کشور معتقد است که آمارهای معاملات مسکن چه در بخش خرید و چه در بخش اجاره افزایشی نسبت به ماه‌های گذشته در اسفندماه داشته است و قیمت مسکن هم چند درصد پایینی کاهش‌یافته با این حال برخی معتقدند این کاهش نه به سبب مذاکرات بلکه به‌دلیل انجماد حاصل از رکود تورمی در بازار بوده است. به همین دلیل بسیاری از عرضه‌کنندگان و مالکان واحدهای مسکونی در این روزها منتظر تعیین تکلیف بازار نسبت به فرآیند و اتفاقات آینده اقتصاد، سیاست و همچنین احیای برجام هستند به همین دلیل از بازار عقب نشسته‌اند تا ببینند که چه اتفاقی برای بازار رخ خواهد داد. در شرایطی که وضعیت سیاست خارجی، تحریم‌ها و اقتصاد داخلی و خارجی به‌شدت در وضعیت ابهام قرار گرفته است و تمام بازارهای مالی و سرمایه‌ای نظیر مسکن دچار یک سکته موقتی شده‌اند که این سکته موقتی خریداران و فروشندگان را هم متزلزل نگران از آینده بازار کرده است. اولین داده‌های غیررسمی از بازار مسکن شهر تهران در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ نشان‌دهنده کاهش ۲.۵ درصدی قیمت‌های پیشنهادی در مقایسه با ماه گذشته، افت حدود ۲۰ درصدی تمایل برای فروش و رشد ۱.۲ درصدی نرخ‌های قطعی است که وضعیت به نسبت با ثباتی را به تصویر می‌کشد. این وضعیت در بهمن‌ماه شاید تصویری از ثبات نسبی باشد، اما این ثبات نسبی بسیار متزلزل است چراکه با هر تغییری در نرخ تورم و به‌تبع آن قیمت‌ مواد اولیه ساخت‌وساز این ثبات درهم خواهد شکست. یکی از اشکالات اساسی اقتصاد ایران نیز همین است که ثبات در اقتصاد ایران به‌شدت با مشکل مواجه بوده و همین امر هم اجازه نمی‌دهد که بهبودی در فضای بازارهای سرمایه‌ای، مالی و پولی رخ بدهد. با این حال برخی معتقدند که بازار در ماه‌های اخیر با توجه به وضعیت مذاکرات و همچنین احتمال احیای برجام با کاهش قیمت مواجه شده و این کاهش در صورت احیای برجام ادامه خواهد داشت. اطلاعات به‌دست آمده نشان می‌دهد که قیمت‌های قطعی براساس وزن‌دهی به معاملات انجام شده در بهمن به متوسط ۳۴.۱ میلیون تومان در هر مترمربع رسیده که در مقایسه با نرخ ۳۳.۷ میلیون تومان ماه قبل افزایش ۱.2 درصد داشته است. این نوسان کوچک می‌تواند وضعیت طبیعی بازار باشد و نگرانی خاصی بابت ایجاد تورم در بازار املاک وجود ندارد چراکه با توجه به تورم ماهیانه ۲.۱ درصد عمومی، نرخ رشد قیمت مسکن حدود یک درصد پایین‌تر از تورم عمومی است که کاهش یک درصدی قیمت واقعی مسکن را نشان می‌دهد.    تخلیه تدریجی حباب بازار  با وجود افزایش قیمت میانگین مسکن در تهران و سایر شهرها، مصطفی قلی‌خسروی، رئیس اتحادیه املاک گفت: «قیمت مسکن در ماه‌های اخیر از تورم عمومی جا مانده است و شاهد تخلیه تدریجی حباب بازار ملک در بسیاری از مناطق پایتخت هستیم» او به مذاکرات رفع تحریم‌ها اشاره کرد و افزود:«اگر شوک‌های منفی گزارش بانک‌مرکزی از قیمت خانه در پایتخت را فاکتور بگیریم، شوک‌های مثبت به بازار مسکن از برنامه دولت برای جبران کسری ساخت‌وساز و همزمان انجام مذاکرات رفع تحریم‌ها نشأت‌گرفته که باعث تخلیه حباب قیمت ملک و تمایل قیمت‌ها به ثبات شده است. بازار فروش در انتظار نتیجه مذاکرات برجام است و با شوک مثبتی که توافقات به بازار وارد می‌کند فایل‌های فروش در ماه‌های آینده افزایش خواهد داشت و در عین حال بازار به‌سمت خریدار و قیمت رو به پایین به ثبات خواهد بود.» هرچند که این پیش‌بینی خوشایند است و خریداران هم انتظار دارند همین اتفاق با احیای برجام در بازار مسکن رخ بدهد، ولی در مقابل نگرانی‌هایی هم مطرح است. این نگرانی‌ها شامل این موضوع است که در حال حاضر رشد قیمت مسکن در کشور به‌حدی رسیده که عملا فضای بازار را عوض کرده است و چون هیچ زمانی قیمت‌های افزایش یافته به‌ویژه در مسکن به بهانه افزایش بهای ساخت در زمان گرانی، کاهش‌نیافته و این رویه بدون برخورد مانده است؛ کاهش قیمت را چندان در دسترس نمی‌بینند. به عبارت دیگر چسبندگی قیمت‌ها در ایران در همه بازارها بوده و هست و بازارمسکن هم از این قائده مستثنی نیست. برخی از کارشناس بازار مسکن نیز معتقدند یکی از تفاوت‌های بازار مسکن با سایر بازارها این است که به‌دلیل چسبندگی قیمت‌ها در بازار مسکن، تغییرات قیمت در جهت تخلیه حباب، به کندی صورت می‌گیرد. دوره رکود عموما با کاهش قیمت اسمی مسکن همراه نیست ولی میزان رشد آن آرام می‌شود و از تورم عمومی جا می‌ماند.    ساخت‌وساز کاهش یافته است مهدی سلطان‌محمدی، کارشناس فعال بازارمسکن در مورد بازار مسکن به «آرمان‌ملی» گفت: مسکن دارای دوره‌های رکود و رونق است که در این دوارن قیمت‌ها معمولا با رشد کمتری همراه است نه کاهش قیمت و دلیل آن هم وضعیت تورمی است. فشار تورم مرتبا هزینه ساخت را افزایش می‌دهد و وقتی هم که وارد سال جدید شویم همه انتظار افزایش حقوق‌ها را دارند که قیمت تولید به همان مقدار هم افزایش پیدا می‌کند. وی ادامه داد: وقتی قیمت تمام شده افزایش می‌یابد فشار قیمت تمام شده عملا تاثیری در قیمت مسکن خواه ناخواه خواهد گذاشت. در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که قیمت‌ها کاهش پیدا کند و همین الان هم با قیمت‌های تمام شده سازندگان رغبتی به ساخت‌وساز نشان نمی‌دهند. در حال حاضر هم آمار ساخت‌وساز به‌شدت کاهش یافته است و حتی آمارهای تابستان که به‌تازگی منتشرشده نگران‌کننده هستند. این کارشناس بازار مسکن توضیح داد: این آمارها نشان می‌دهد که مسکن بازار جذابی برای سرمایه‌گذاری نبوده و در شرایطی که فشار قیمت تمام‌شده در بازار هست انتظار سقوط قیمت‌ها هم انتظار واقع‌بینانه‌ای نیست. اتفاقی که معمولا در دوره‌های رکودی مسکن رخ می‌دهد این است که رشد قیمت مسکن از تورم کمتر می‌شود و الان هم همین وضعیت رخ داده است. سلطان‌محمدی اضافه‌کرد: در نظر بگیرید که اگر تورم اقتصادی در گذشته 35 درصد بوده و تا بالای 40 درصد هم رسیده است، نرخ افزایش قیمت مسکن هم حدود 18 تا 20 درصد در طول سال گذشته نوسان داشته و از نظر اقتصادی این وضعیت به این صورت تحلیل می‌شود که قیمت‌های اسمی مسکن افزایش پیدا کرده است؛ قیمت واقعی یا حقیقی کاهش داشته به این دلیل که افزایش قیمت مسکن کمتر از تورم بوده است.