روزنامه آفتاب یزد
1400/12/09
این بار کدام کشور در دقیقه 90 مذاکرات، ساز مخالف می‌زند؟
آفتاب یزد: شاید برای دستیابی به توافق در مذاکرات احیای برجام در شهر وین تنها چند روز دیگر زمان باقی مانده باشد، اما به نظر می‌رسد اختلافات کلیدی همچنان پا بر جا است.در شرایطی که عموم طرفین حاضر در مذاکرات احیای برجام در شهر وین اذعان دارند که گفتگوها به مرحله نهایی رسیده، با بالا گرفتن تنش‌ها بر سر بحران اوکراین و آغاز کنفرانس امنیتی مونیخ، مذاکرات در وین با وقفه کوتاهی روبرو شده است. در واقع به نظر می‌رسد اوج گرفتن تنش‌ها در اوکراین باعث شده طرف‌های غربی تمرکز خود را تا حد زیادی معطوف به این بحران عاجل‌تر کنند.با این حال، جدیدترین اظهارات مقامات دولت‌های عضو توافق هسته‌ای حکایت از آن داردکه رسیدن مذاکرات وین به نتیجه نهایی همچنان در اولویت سیاست خارجی این کشورها قرار دارد. این در حالی است مذاکره‌کننده ارشد تیم مذاکره‌کننده ایران روز گذشته تهران را به مقصد وین ترک کرده است. حال باید دید این بار با دست پر به ایران باز خواهد گشت یا همچنان اختلافات مانع از رسیدن به توافق خواهد بود؟>در آستانه بحران
در هفته‌های اخیر تیم مذاکره‌کننده کشورمان بر لغو گسترده‌تر تحریم‌های اقتصادی آمریکا و صدور نوعی بیانیه سیاسی از جانب کنگره ایالات متحده مبنی بر اینکه این توافق مانند سال ۲۰۱۸، تنها سه سال پس از اجرایی شدن آن، کنار گذاشته نمی‌شود، اصرار ورزیده‌اند.« ما به ساعت حقیقت رسیدیم. بحث هفته‌ها نیست، مسئله روزهاست. ما به نقطه همگرایی کافی با سایر کشورها رسیده‌ایم و توافق در دسترس است.» این‌ها سخنانی است که لودریان در روز چهارشنبه خطاب به سنای فرانسه ایراد کرده است. او در ادامه اظهار داشته: «آنها (ایران) انتخاب بسیار روشنی دارند، یا در چند روز آینده یک بحران جدی ایجاد میشود و یا توافقی را می‌پذیرند که به منافع همه طرف‌ها احترام بگذارد.»
به فاصله تنها چند ساعت پس از سخنان لودریان، علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد کشورمان در مذاکرات وین در توییتی نوشت: «بعد از هفته‌ها مذاکرات فشرده، بیش از هر زمان به توافق نزدیک شده‌ایم اما تا وقتی درباره همه‌چیزتوافق نشده باشد، درباره هیچ چیز توافق نشده است. واقع‌بینی، خودداری از زیاده‌خواهی و توجه به تجربه ۴ سال گذشته لازمه تحقق این هدف است. زمان تصمیم‌گیری طرف‌های مذاکراتی ما فرا رسیده است.»
پیش از آن هم کاخ الیزه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و شی جین پینگ، همتای چینی‌اش به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده و بر سر این مسئله توافق داشته‌اند که «ایران باید به طور کامل به تعهدات هسته‌ای خود پایبند باشد».
در این شرایط، وانگ کون، رئیس هیئت مذاکره‌کننده چینی در وین، جایی که هشتمین دور از مذاکرات هسته‌ای در آن در حال انجام است، به خبرنگاران گفته: «ما در مراحل پایانی مذاکرات هستیم. امیدوارم که طرفین گام‌های [نهایی] را به سمت یکدیگر بردارند، زیرا یک قدم به توافق نهایی نزدیک‌تر شده‌ایم».
این در حالی است که میخائیل اولیانوف، نماینده دولت روسیه در مذاکرات وین، به سادگی تنها به گفتن این مسئله اکتفا کرده که رایزنی‌های فشرده تقریبا بدون وقفه در حال انجام است.
>به دنبال یک بیانیه سیاسی
در این شرایط حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان، در مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز گفت که« مردم ایران نمی‌توانند به سادگی اظهارات رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه وی قصد خروج از توافق را ندارد، بپذیرند.» چیزی که پیش از این جو بایدن به طور رسمی اعلام کرده است. این مسئله به خروج یک جانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ از توافق برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران اشاره دارد. در واکنش به این مسئله، ایران هم به تدریج محدودیت‌های توافق شده در برنامه هسته‌ای خود را کنار گذاشت.امیرعبداللهیان گفته کنگره آمریکاو مجلس سنای آمریکا باید بیانیه سیاسی درباره تعهدات واشنگتن در قبال برجام و بازگشت به توافق هسته‌ای صادر کنند. وی گفت:«حداقل نمایندگان مجلس یا روسای پارلمان آنها، از جمله کنگره آمریکا، با انتشار یک بیانیه سیاسی، پایبندی خود به توافق و بازگشت به اجرای آن را اعلام کنند».
این در حالی است که کارشناسان بر این اعتقادند که چنین بیانیه‌ای هیچ گونه وجهه قانونی خاصی ندارد، اما برای ایران ارزش نمادین دارد زیرا تلاش می‌کند آن را به عنوانی توافقی پایدار معرفی کند. با این حال، مقاومت در برابر توافق در داخل حزب جمهوری خواه ایالات متحده بسیار عمیق است. امیرعبداللهیان با اشاره به لغو تحریم‌ها گفته بود: «ایران می‌خواهد این مذاکرات منجر به لغو کامل تحریم‌ها شود. اما دولت بایدن تنها می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی را که در دوره ترامپ علیه ایران اعمال شده بود، لغو کند». و این تفاوت دو نگاه شاید یکی از چالش‌های مهمی است که تاکنون مانع به ثمر نشستن توافق شده است.
>جلسه غیر علنی مجلسی‌ها درباره مذاکرات وین
با این حال روز گذشته صحبت‌هایی در رابطه با جلسه غیر علنی مجلسی‌ها درباره مذاکرات وین مطرح شد؛ نماینده تبریز جزئیاتی از این جلسه غیرعلنی نمایندگان را تشریح کرده است.
احمد علیرضا‌بیگی در این باره گفته است: در این جلسه آقای قالیباف رئیس مجلس گزارشی از آخرین وضعیت مذاکرات وین به نمایندگان ارائه کرد.آقای قالیباف در این جلسه غیرعلنی عنوان کرد دیگر این سوال که «در مذاکرات بمانیم یا نمانیم؟» مطرح نیست، ما باید در مذاکرات بمانیم و آن را پیش ببریم.
نماینده تبریز در مجلس ادامه داد: رئیس مجلس گفت این موضوع مطرح است که ما باید چگونه مذاکرات را پیش ببریم تا برای ما انتفاع اقتصادی داشته باشد، البته در این انتفاع اقتصادی حفظ ساختار هسته‌ای ایران بر هر چیز دیگری تقدم دارد یعنی این‌طور نیست که ما بگوییم سود اقتصادی ببریم و از سوی دیگر ساختار هسته‌ای‌مان را از بین ببریم.
علیرضا بیگی اضافه کرد: آقای قالیباف اظهار کرد که در مذاکرات بخشی از خواسته‌های ما برآورده شده است اما هنوز موضوعات حل‌نشده‌ای وجود دارد که بیشتر به تضمین‌ها بازمی‌گردد، ما هم متوجه هستیم که این موضوع مستلزم زمان است و ما هم خودمان را ملزم می‌دانیم که تعهدات‌مان پایاپای و متعادل انجام شود.
وی اظهار کرد: آقای قالیباف در این نشست همچنین عنوان کرد که یکی دیگر از موضوعاتی که ما روی آن تاکید داریم بحث پادمان است که باید حل‌وفصل شود و علامت سوال‌هایی که روی فناوری هسته‌ای ما وجود دارد برطرف شود و تحریم‌ها به‌خصوص تحریم‌های هسته‌ای برداشته شود. نماینده تبریز گفت: رئیس مجلس در پایان عنوان کرد که مذاکرات هنوز نهایی نشده است و نتیجه مذاکرات باید مراحل تصویب و تایید را در ساختارهای نظام جمهوری اسلامی ایران طی کند.علیرضا بیگی خاطرنشان کرد: دغدغه نمایندگان در این جلسه در خصوص حفظ ساختار هسته‌ای کشور بود که روی آن تاکید داشتند و مصرّ بودند که حفظ ساختار هسته‌ای ما چگونه صورت خواهد گرفت.
>تناقض در یک دیدار
این در حالی است که سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی نظر دیگری درباره این جلسه غیر علنی دارد.
سید نظام الدین موسوی نیز روز گذشته در نشست خبری به تشریح جزئیات جلسه غیرعلنی مجلس پرداخت و گفت: جلسه غیرعلنی نمایندگان با رئیس مجلس درباره مذاکرات هسته‌ای برگزار شد و نمایندگان بر لزوم اخذ ضمانت از آمریکایی‌ها در مذاکرات هسته‌ای تاکید کردند. وی با بیان اینکه در مذاکرات هسته‌ای در درجه اول باید قانون اقدام راهبردی مصوب مجلس در نظر گرفته شود، افزود: چارچوب مذاکرات باید در همین مسیر باشد. مجلس هم بر این موضوع نظارت می‌کند و ما از مذاکره‌کنندگان در چارچوب منافع ملی حمایت می‌کنیم. سخنگوی هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: رئیس مجلس هم در این جلسه تاکید کرد که موضوع هسته‌ای برای ما مهم است و از حقوق هسته‌ای خود عدول نمی‌کنیم و هر مذاکره و توافقی باید حقوق هسته‌ای ما را تضمین کند. موسوی با بیان اینکه ما با تحریم‌های ظالمانه آمریکا مواجه هستیم، اظهار داشت: اگر جایی تعهد یا تضمینی می‌دهیم، باید تعهد متقابل هم وجود داشته باشد که رفع تحریم‌ها و انتفاع اقتصادی باشد. وی تاکید کرد: خوشبختانه در سال‌های اخیر تحریم‌ها اثر خودش را از دست داده، ولی، چون تعهداتی دادیم و باید به تعهدات تا زمان پایان راستی آزمایی پایبند باشیم، باید انتفاع اقتصادی را هم در نظر داشته باشیم. نماینده مردم تهران در مجلس با بیان اینکه آمریکا باید در مقابل تعهداتش ضمانت بدهد، گفت: ضمانت‌ها مختلف است، مثلاً ضمانت ذاتی، حقوقی، سیاسی و اقتصادی که اگر این ضمانت‌ها وجود نداشته باشد تعهدات ما بی‌معنی خواهد بود. تعهد همراه با ضمانت است.
>باقری عازم وین شد
این در حالی است که عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشورمان شب گذشته با دستور کار مشخص برای ادامه گفت‌وگوها و به منظور پیگیری مذاکرات با هدف حل مشکلات برای حصول توافق به وین باز گشته است.از طرفی شورای عالی امنیت ملی در آخرین جلسه خود با بررسی روند و نتایجی که تاکنون از مذاکرات وین حاصل شده است همواره بر ضرورت تحقق مطالبات قانونی و منطقی ایران که در محدوده خطوط قرمز کشورمان قرار دارد، تاکید کرده است.
همچنین حسین امیرعبداللهیان در آخرین توئیت خود در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت: «ما با جدیت در حال بررسی متن توافق هستیم و با جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌‌کننده ارشد مذاکرات وین تلفنی گفتگو داشتم.»
امیر عبداللهیان افزود: «همکارم علی باقری نیز با مورا در تماس و مشورت است همه برای رسیدن به توافق خوب در تلاش هستیم خطوط قرمز خود را به طرف غربی منعکس کرده ایم.»
این در حالی است که میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز گذشته در صفحه توییتر خود نوشت: «شرکای برجام(بدون ایران) و آمریکا رایزنی‌هایی غیررسمی در چارچوب مذاکرات وین انجام دادند. ما منتظر بازگشت علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران از تهران به وین هستیم تا توافق در زمینه احیای برجام(توافق هسته‌ای) را نهایی کنیم.»
>توافق نزدیک است
با این همه باید دید نگرانی مجلسی‌ها تا چه اندازه درست است؟و دلیل رفت و آمد‌های گاه و بی‌گاه عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده کشورمان چیست؟ احمد شیرزاد در این رابطه به آفتاب یزد می‌گوید:« رفت و آمد‌های آقای باقری طبیعی است چون باید با مقامات داخل کشور هماهنگی‌های لازم را انجام بدهند. به طور کلی کسانی که مذاکره می‌کنند تصمیم گیر نیستند، در حیطه‌های زمانی محدودی ممکن است نظراتی را ابراز کنند اما به طور کلی نظراتشان باید با مقامات داخل کشور هماهنگ باشد. در گذشته نیز رویه به همین منوال بوده و در آینده نیز به احتمال زیاد همین گونه خواهد بود. بنابراین احتمالا نکات کلیدی مطرح است که طبیعتا این نکات باید با مقامات داخل کشور هماهنگ شود.»
وی در پاسخ به این سوال که چرا در زمان مذاکرات پیشین، آقای ظریف تا این حد در رفت و آمد نبودند، می‌گوید:« به هر حال ممکن است تماس‌ها به شیوه‌های دیگر اتفاق می‌افتاده اما در آن زمان هم این رفت و آمد‌ها کم نبود. جزئیات این موضوع به شیوه کار مذاکره‌کننده باز می‌گردد، طبیتا آقای ظریف از یک ابتکار عمل و قدرت مدیریت فردی خاصی برخوردار بود که قطعا آقای باقری در چنین موضعی نیستند و تجربه ایشان بسیار کمتر از آقای ظریف است. به همین دلیل هم باید میزان مشورت‌ها و تماس هایشان با داخل کشور بیشتر باشد.»
این کارشناس روابط بین‌الملل در رابطه با نگرانی‌های مجلسی‌ها نیز توضیح می‌دهد:« اگر قرار بود مجالس دنیا با هم مذاکره کنند، هیچ مذاکره‌ای به نتیجه نمی‌رسید. مجلس جای مذاکره کردن، گفتگو و تعامل نیست بلکه جای نطق کردن و برای رسانه‌ها ژست گرفتن است. در عموم کشورها نیز وضع به همین منوال است. در نتیجه کسی که به عنوان نماینده به مجلس می‌رود شرایط و منافع‌اش در این است که داد سخن بگوید و خیلی قاطع حرف بزند و سر سوزنی هم از آنچه که حقوق هسته‌ای ملت می‌پندارد کوتاه نیاید؛ اما واقعیت این است که با این وضع هیچ مذاکره‌ای به نتیجه نمی‌رسد. شبیه همین صحبت‌های نمایندگان کشورمان را ممکن است از نمایندگان کنگره آمریکا یا مجلس نمایندگان انگلیس یا جاهای دیگر هم بشنوید. نهایتا این مذاکره‌کنندگان هستند که می‌توانند توافق دولت‌ها را به یک سر انجام برسانند و تصمیم گیرندگان اصلی دولت‌ها و حکومت‌ها هستند که توافق را رقم می‌زنند. البته خیلی از کشورها از سخنان و موضع گیری‌های نمایندگان مجلسشان در حین مذاکرات به عنوان یک اهرم فشار بر طرف مقابل استفاده می‌کنند، این هم یک مسئله شناخته شده است و جایگاه خودش را دارد.»
وی ادامه داد:« به هر حال در مجلس ممکن است خیلی صحبت‌ها مطرح شود. تجربه اما نشان داده وقتی اراده سیاسی مقامات بالای حاکمیت بر انجام یک توافق است مسئله مجلس خیلی دشواری ندارد و معمولا می‌توانند بسیار سریع مجلس را آماده کنند.»
شیرزاد در پاسخ به این سوال که توافق را چقدر نزدیک می‌بینید گفت:« این طور که شواهد نشان می‌دهد به نظر می‌رسد حداکثر دو تا سه هفته آینده توافق حاصل خواهد شد. اما همیشه این امکان وجود دارد که در آخرین لحظات روند به طور دیگری پیش برود. در برجام اصلی هم همین اتفاق افتاد. در هفته‌های آخر به یکباره فرانسوی‌ها ساز مخالفی کوک کردند و امتیازات خاصی می‌خواستند، همین موضوع نیز توافق را به تعویق انداخت. بنابراین این امکان وجود دارد که در حال حاضر نیز شاهد چنین مسائلی باشیم اما واقعیت این است که اصل ماجرا یعنی آمریکا و ایران اگر با یکدیگر به یک توافق نهایی برسند بعید است که سایر کشورها بتوانند در این توافق خللی ایجاد نمایند.»
سایر اخبار این روزنامه
این بار کدام کشور در دقیقه 90 مذاکرات، ساز مخالف می‌زند؟
بازنشستگان امسال هم عید ندارند
همه باید به «اصولگراها» کمک کنند
پروژه مسکن ملی «خلف باغ یزد» موقتا تعطیل شد
هر سی دقیقه یک مرگ
شاباش پرواز در جیب‌های لاجوردی!
رولت روسی به سبک پوتین!
آسیب‌های روانی جنگ
روایت واگذاری ولوو به چینی‌ها
عیدی که بوی عید ندارد
آیا مسئولان وزارت جهاد کشاورزی پاسخ میدهند؟
درس زلنسکی به سیاستمداران پرمدعا
تحریم‌ها بی‌اثر شده؟
