تقویت دیپلماسی انرژی نیاز امروز کشور

تحولات اخیر اوکراین سبب شده است شرایط در بازار‌های بین‌المللی نفت و گاز شاهد تغییرات زیادی باشد که افزایش قیمت‌ها یکی از پیامد‌های آن به شمار می‌رود. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران که می‌تواند در خصوص تأمین انرژی جهان نقش ارزنده‌ای بازی کند، این موضوع شرایط را به گونه‌ای رقم زده است که در صورت تداوم بحران در منطقه، ایران خواهد توانست در خصوص تأمین انرژی گازی اروپا نقش بسزایی ایفا کند.
درگیری‌ها در اوکراین شرایط امنیت انرژی در منطقه و اروپا را با مشکلات عدیده‌ای مواجه کرده و اجرانشدن طرح لوله گاز نورداستریم ۲ از سوی آلمان نیز مزید بر علت شده است تا روسیه نتواند در تأمین گاز اروپا مانند گذشته نقش ایفا کند و این فرصتی برای ایران خواهد بود که در صورت استفاده از این موقعیت، جایگاه خود را در بازار انرژی جهان اثبات کند.
فراهم کردن زیرساخت‌های صادرات گاز در ایران و نیز انتقال گاز به اروپا یکی از راه‌هایی است که می‌تواند کشورمان را در مواقع بحرانی به عنوان مرجعی باثبات برای صادرات گاز در جهان معرفی کند و چه بهتر که از حالا این زیرساخت مهیا شود. در حال حاضر ایران، قطر و روسیه بیش از ۵۰ درصد گاز جهان را در اختیار دارند و با توجه به مشکلاتی که روسیه با جهان غرب به دلیل بحران اوکراین با آن مواجه شده است، این فرصت برای ایران فراهم است تا کمبود‌های گاز اروپا را جبران کند و برای کشورمان اعتبار بین‌المللی و اقتصادی به همراه آورد.
در این میان باید توجه داشت که پیش از این روسیه به دلیل دارا بودن ظرفیت بالای صادرات گاز به اروپا، در خصوص تعیین قیمت گاز صادراتی به غرب اروپا دست بالا را داشت و در این زمینه بسیار سلیقه‌ای عمل می‌کرد، اما حالا با حضور ایران و در صورت تمایل اروپا به خرید گاز از کشورمان، این روند قیمتی می‌تواند کاهشی باشد و بر اساس منافع دوطرف تعیین شود تا ایران و کشور‌های غرب اروپا بتوانند از این معامله سود ببرند. ظرفیت ایران در دسترسی به آب‌های آزاد و نیز خط لوله انتقال گاز به اروپا شرایطی را ایجاد می‌کند که اگر از این فرصت استفاده و در این فصول سرد سال امکان صدور گاز به اروپا فراهم شود، می‌توان امیدوار بود بازاری مهم و تأثیرگذار برای کشورمان مهیا شود و عقب‌ماندگی‌ای را که در سال‌های تحریم در حوزه نفت و گاز به کشور تحمیل شد، با توجه به فرصت پیش رو جبران کنیم.


نکته مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، یافتن کشور‌های ترانزیت‌کننده گاز از ایران به اروپاست که می‌تواند در این زمینه روند افزایش صادرات گاز ایران را تسهیل کند. در این خصوص ترکیه گزینه بسیار مناسبی است که به واسطه نزدیکی به اروپا و نیز حسن همجواری با کشورمان از این ظرفیت برخوردار است و در صورت تعامل بین دو کشور منفعت آن شامل هر دو طرف خواهد شد.
نکته پایانی اینکه دیپلماسی انرژی این روز‌ها در جهان سیاست و بین‌الملل حرف نخست را می‌زند و اگر جمهوری اسلامی ایران از ظرفیت دیپلماسی انرژی خود استفاده کند، می‌تواند هم ثبات و امنیت اقتصادی را برای کشورمان به ارمغان بیاورد و هم در بازار بزرگ خریداران انرژی جهان، جایگاه قابل توجه و معتبری برای خود دست و پا کند.
* دانشجوی دکترای حقوق بین‌الملل و پژوهشگر